Proverbios 24
1 No tengan envidia de los hombres malvados, ni ningún deseo de estar con ellos:
Nie naśladuj ludzi złych, ani żądaj przebywać z nimi;
2 porque el propósito de sus corazones es la destrucción, y sus labios están hablando de causar problemas.
Albowiem serce ich myśli o drapiestwie, a wargi ich mówią o uciśnieniu.
3 La construcción de una casa es por sabiduría, y por la razón se fortalece:
Mądrością bywa dom zbudowany, a roztropnością umocniony.
4 Y por el conocimiento, sus habitaciones están llenas de todas las cosas queridas y agradables.
Zaiste przez umiejętność komory napełnione bywają wszelakiemi bogactwami kosztownemi i wdzięcznemi.
5 El sabio es fuerte; y un hombre de conocimiento aumenta la fortaleza.
Człowiek mądry mocny jest, a mąż umiejętny przydaje siły.
6 Porque guiándote sabiamente, vencerás en la guerra; y en varios guías sabios está la victoria.
Albowiem przez mądrą radę zwiedziesz bitwę, a wybawienie przez mnóstwo radców mieć będziesz.
7 La sabiduría está fuera del poder del insensato: mantiene su boca cerrada en el lugar público.
Wysokie są głupiemu mądrości; w bramie nie otworzy ust swoich.
8 Aquel cuyo propósito es malo será nombrado hombre de malos designios.
Kto myśli źle czynić, tego złośliwym zwać będą.
9 El propósito del necio es el pecado; y el que odia a la autoridad es repugnante para los demás.
Zła myśl głupiego jest grzechem, a pośmiewca jest obrzydliwością ludzką.
10 Si cedes en el día de la angustia, tu fuerza es pequeña.
Jeźli będziesz gnuśnym, tedy w dzień ucisku słaba będzie siła twoja.
11 Sé el salvador de los que son entregados a la muerte, y no retires la ayuda de aquellos que están cayendo en la destrucción.
Wybawiaj pojmanych na śmierć; a od tych, którzy idą na stracenie, nie odwracaj się.
12 Si dices: Mira, no teníamos conocimiento de esto: ¿no lo piensa el probador de corazones? y el que guarda tu alma, ¿no lo sabe? ¿Y no dará a cada hombre la recompensa de su trabajo?
Jeźli rzeczesz: Otośmy o tem nie wiedzieli; izali ten, który waży serca, nie rozumie? a ten, który strzeże duszy twojej, nie rozezna? i nie odda człowiekowi według uczynków jego?
13 Hijo mío, toma miel, porque es bueno; y la miel que fluye, que es dulce a tu gusto:
Jedz miód, synu mój! bo dobry, i plastr słodki podniebieniu twemu;
14 Así que deja que tu deseo sea sabiduría: si la tienes, habrá un futuro, y tu esperanza no será cortada.
Tak umiejętność mądrości duszy twojej, jeźliże ją znajdziesz; onać będzie nagrodą, a nadzieja twoja nie będzie wycięta.
15 No hagas planes malvados, oh malhechor, contra los campos del hombre recto, o envíes destrucción sobre su lugar de reposo:
Nie czyń zasadzki, niezbożniku! na przybytek sprawiedliwego, a nie przeszkadzaj odpocznieniu jego.
16 Porque un hombre recto, después de haber caído siete veces, se levantará otra vez; pero los malos caerán en él mal.
Bo choć siedm kroć upada sprawiedliwy, przecie zaś powstaje; ale niezbożni wpadną w nieszczęście.
17 No te alegres por la caída de tu adversario, y no se alegre tu corazón por su caída:
Gdy upadnie nieprzyjaciel twój, nie ciesz się; i gdy się potknie, niech się nie raduje serce twoje;
18 Por temor de que el Señor lo vea, y pueda ser malo a sus ojos, y su ira se aleje de él.
Aby snać nie ujrzał Pan, a nie podobałoby się to w oczach jego, i odwróciłby od niego gniew swój na cię.
19 No te preocupes por los malvados, ni tengas envidia de los pecadores:
Nie gniewaj się dla złośników, ani się udawaj za niepobożnymi;
20 Porque no habrá futuro para el malvado; la luz de los pecadores será apagada.
Boć nie weźmie złośnik nagrody; pochodnia niepobożnych zgaśnie.
21 Hijo mío, teme al Señor y al rey; no tengas nada que ver con los inestables:
Synu mój! bój się Pana i króla, a z niestatecznymi nie mięszaj się;
22 porque su caída vendrá repentinamente; y ¿quién tiene conocimiento de la ruina que viene de ambos?
Boć znagła powstanie zginienie ich, a upadek obydwóch któż wie?
23 Estos son más dichos de los sabios: Tener preferencia por la posición de una persona cuando se juzga no es bueno.
I toć też mądrym należy: wzgląd mieć na osobę u sądu, nie dobra.
24 El que dice al malvado, eres recto, será maldecido por los pueblos y aborrecido por las naciones.
Tego, który mówi niepobożnemu; Jesteś sprawiedliwy, będą ludzie przeklinać, a narody się nim brzydzić będą.
25 Pero aquellos que le castigan les irá bien, y una bendición de bien vendrá sobre ellos.
Ale którzy go karzą, szczęśliwi będą, a przyjdzie na nich błogosławieństwo każdego dobrego.
26 Él es como si diera un beso con sus labios cuando da una respuesta correcta.
Pocałują wargi tego, co mówi słowa prawdziwe.
27 Pon en orden tu trabajo afuera, y prepáralo en el campo; y después de eso, ve a la construcción de tu casa.
Rozrządź na polu robotę twoję, a sprawuj pilnie rolę swoję; a potem będziesz budował dom twój.
28 No seas un testigo falso contra tu prójimo, o deja que tus labios digan falso testimonio.
Nie bądź świadkiem lekkomyślnym przeciw bliźniemu swemu, ani czyń łagodnych namów wargami swemi.
29 No digas: haré con él lo que me ha hecho; Le daré al hombre la recompensa de su trabajo.
Nie mów: Jako mi uczynił, tak mu uczynię; oddam mężowi temu według uczynku jego.
30 Fui por el campo del que odia el trabajo y por la viña del hombre sin sentido;
Szedłem przez pole męża leniwego a przez winnicę człowieka głupiego;
31 Y todo estaba lleno de espinas, y cubierto de plantas deshechas, y su muro de piedra se quebró.
A oto porosła wszędzie ostem; pokrzywy wszystko pokryły, a płot kamienny jej rozwalił się.
32 Luego mirándolo, pensé: lo vi, y obtuve enseñanza de él.
Co ja ujrzawszy złożyłem to do serca mego, a widząc to wziąłem to ku przestrodze.
33 Un poco de sueño, un poco de descanso, un poco de doblar las manos en el sueño:
Trochę się prześpisz, trochę podrzemiesz, trochę złożysz ręce, abyś odpoczywał;
34 Entonces la pérdida caerá sobre ti como un forajido, y tu necesidad como un hombre armado.
A wtem ubóstwo twoje przyjdzie jako podróżny, a niedostatek twój jako mąż zbrojny.
