Proverbios 23
1 Cuando tomes asiento en la fiesta con un gobernante, piensa con cuidado en lo que tiene delante;
Gdy usiądziesz do posiłku z władcą, zważaj pilnie, co jest przed tobą;
2 Y controla tu hambre, si tienes un fuerte deseo de comer.
I przyłóż nóż do gardła, jeśli jesteś łakomy.
3 No desees su alimento delicado, porque es el pan del engaño.
Nie pragnij jego przysmaków, bo to pokarm zwodniczy.
4 No te preocupes por obtener riqueza; deja que termine tu deseo de dinero.
Nie zabiegaj o bogactwo, porzuć swoją mądrość.
5 ¿Se te alzan los ojos? se ha ido: porque la riqueza se harán alas, como un águila en vuelo hacia el cielo.
Czy obrócisz swoje oczy na to, co jest niczym? Bo bogactwa robią sobie skrzydła i ulatują do nieba jak orzeł.
6 No tomes la comida del que tiene ojos perversos, ni tengas ningún deseo por su delicada carne;
Nie jedz chleba człowieka, który ma złe oko, ani nie pożądaj jego przysmaków.
7 porque como los pensamientos de su corazón son, así es él: Toma comida y bebida, él te dice; pero su corazón no está contigo.
Bo jak myśli w swym sercu, taki [on jest]. Jedz i pij – mówi do ciebie, ale jego serce nie jest z tobą.
8 El alimento que has tomado lo vomitarás, y tus palabras agradables serán desperdiciadas.
Kęs, który zjadłeś, zwrócisz i utracisz swoje wdzięczne słowa.
9 No digas nada al oído de un hombre necio, porque no valorará la sabiduría de tus palabras.
Nie mów do uszu głupca, bo wzgardzi mądrością twoich słów.
10 No dejes que se mueva el lindero de la viuda, y no vayas a los campos de los que no tienen padre;
Nie przesuwaj dawnej granicy i nie wchodź na pole sierot.
11 Porque su salvador es fuerte, y él tomará su causa contra ti.
Bo ich obrońca jest mocny, przeprowadzi ich sprawę przeciwko tobie.
12 Da tu corazón a la enseñanza, y tus oídos a las palabras del conocimiento.
Nakłoń swoje serce na pouczenie, a swe uszy na słowa rozumne.
13 No retires el entrenamiento del niño: porque incluso si le das golpes con la vara, no será la muerte para él.
Nie szczędź dziecku karcenia, [bo] jeśli je bijesz rózgą, nie umrze.
Będziesz je bił rózgą, a jego duszę ocalisz od piekła. (Sheol h7585)
15 Hijo mío, si tu corazón se vuelve sabio, yo también, me alegraré de corazón;
Synu mój, jeśli twoje serce będzie mądre, moje serce będzie się radowało, właśnie moje;
16 Y mis pensamientos en mí estarán llenos de alegría cuando tus labios digan lo correcto.
I moje nerki będą się weselić, gdy twoje usta będą mówiły to, co jest prawe.
17 No tengas envidia de pecadores en tu corazón, sino guarda en el temor de Jehová todo el día;
Niech twoje serce nie zazdrości grzesznikom, lecz każdego dnia [postępuj] w bojaźni PANA;
18 Porque sin duda hay un futuro, y tu esperanza no será cortada.
Bo koniec jest pewny i twoja nadzieja nie będzie zawiedziona.
19 Escucha, hijo mío, y sé sabio, guiando tu corazón de la manera correcta.
Słuchaj, synu mój, i bądź mądry, i skieruj swoje serce na drogę.
20 No estés entre los que se entregan al vino, ni entre los que se sacian de la carne:
Nie bywaj wśród pijaków ani wśród obżerających się mięsem;
21 Porque los que se deleitan en la bebida y la fiesta, tendrán necesidad; y por amor al sueño, un hombre estará pobremente vestido.
Bo pijak i żarłok zubożeją, a ospały będzie chodził w łachmanach.
22 Escucha a tu padre, de quien eres hijo, y no menosprecies a tu madre cuando sea vieja.
Słuchaj ojca, który cię spłodził, a nie gardź matką, gdy się zestarzeje.
23 Consigue para ti lo que es verdad, y no lo dejes ir por dinero; obtener sabiduría y enseñanza y buen sentido.
Kupuj prawdę i nie sprzedawaj [jej]; [kupuj] mądrość, karność i rozum.
24 El padre del hombre recto se alegrará, y el que tiene un hijo sabio tendrá gozo por causa de él.
Ojciec sprawiedliwego będzie się wielce radował, a kto spłodzi mądrego, będzie się z niego cieszył.
25 Dejen que su padre y su madre se alegren, que la que te dio a luz se alegren.
Niech się weseli twój ojciec i matka i niech się raduje ta, która cię rodziła.
26 Hijo mío, dame tu corazón, y tus ojos se deleiten en mis caminos.
Synu mój, daj mi swoje serce, a niech twoje oczy strzegą moich dróg.
27 Porque una mujer prostituta es un profundo hoyo, y una mujer mala es un pozo estrecho y profundo.
Bo nierządnica [jest] głębokim dołem, a cudza [kobieta jest] ciasną studnią.
28 Sí, ella está esperando secretamente como una bestia por su alimento, y el engaño por ella se incrementa entre los hombres.
Ona też czyha jak zbój i pomnaża przewrotnych wśród ludzi.
29 ¿Quién dice, Oh! quien dice, ¡Ah! ¿Quién tiene argumentos violentos? quién tiene dolor? quién tiene heridas sin causa? y ojos oscuros?
U kogo biada? U kogo żal? U kogo kłótnie? U kogo szemranie? Kto ma rany bez powodu? Kto ma zaczerwienione oczy?
30 Aquellos que se sientan tarde sobre el vino: aquellos que buscan vino mezclado.
Ci, którzy przesiadują przy winie; ci, którzy idą szukać zmieszanego wina.
31 Evita que tus ojos miren el vino cuando está rojo, cuando su color es brillante en la taza, cuando baja suavemente;
Nie patrz na wino, gdy się czerwieni; gdy wydaje łunę swą w kielichu, a samo się przesuwa.
32 Al final, su mordisco es como el de una serpiente, su herida como la herida de un serpiente venenosa.
Na koniec ugryzie jak wąż i ukąsi jak żmija;
33 Tus ojos verán cosas extrañas, y dirás cosas retorcidas.
Twoje oczy będą patrzeć na cudze kobiety, a twoje serce będzie mówiło rzeczy przewrotne;
34 Sí, serás como el que descansa en el mar o en la parte superior de un mástil.
I będziesz jak ten, który leży na środku morza, i jak ten, który śpi na szczycie masztu;
35 Ellos me han vencido, tú dirás: y no tengo dolor; me dieron golpes sin que los sintiera: ¿cuándo estaré despierto de mi vino? Voy a buscarlo de nuevo.
[Powiesz]: Bili mnie, a nie bolało, uderzyli mnie, a [nic] nie czułem. Gdy się obudzę, znów go poszukam.
