< Proverbios 22 >

1 Un buen nombre es más deseable que una gran riqueza, y ser respetado es mejor que la plata y el oro.
Nying maber oloyo bedo gi mwandu mathoth; bedo gi pwoch ber moloyo fedha gi dhahabu.
2 El hombre rico y el pobre se encuentran cara a cara: el Señor es el creador de todos ellos.
Onge pogruok e kind jamoko kod jachan: Nikech Jehova Nyasaye e Jachwechgi duto.
3 El hombre agudo ve el mal y se cubre: el simple sigue recto y se mete en problemas.
Ngʼat mariek neno masira kabiro kendo opondo, to ngʼat mofuwo dhiyo adhiya nyime ma ohinyre.
4 La recompensa de un espíritu apacible y el temor del Señor es riqueza, honor y vida.
Bolruok kod luoro Jehova Nyasaye kelo mwandu gi luor kod dak amingʼa.
5 Espinas y redes están en el camino del perverso: el que vigila su alma estará lejos de ellos.
Yore joma timo richo opongʼ gi kudho kod obadho; to ngʼat morito chunye obedo mabor kodgi.
6 Si un niño es entrenado de la manera correcta, incluso cuando sea viejo no se apartará.
Puonj nyathi e yo monego odhiye, to ka obedo maduongʼ to ok obi baro oa kuome.
7 El hombre de riquezas tiene dominio sobre los pobres, y el que se endeuda es siervo de su acreedor.
Jochan gin wasumb jo-mwandu, to ngʼat moholo gimoro bedo misumba ngʼat mohole.
8 Al plantar la semilla del mal, el hombre recibirá el grano del dolor, y la vara de su ira se romperá.
Ngʼatno mochwowo timbe richo kayo thagruok, to ludhe mar mirima ibiro ketho.
9 El bondadoso tendrá bendición, porque da de su pan a los pobres.
Ngʼat mangʼwon noyud gweth, nimar opogo chiembe kod jochan.
10 Envía al hombre de soberbia, y la discusión saldrá; verdaderamente la lucha y la vergüenza llegarán a su fin.
Riemb ngʼat ma jaro ji, to lweny bende aa, dhawo kod kinyruok rumo.
11 Aquel cuyo corazón es limpio es querido por el Señor; por la gracia de sus labios, el rey será su amigo.
Ngʼat ma chunye ler kendo ma wuoyo gi ngʼwono biro bedo osiep ruoth.
12 Los ojos del Señor guardan el conocimiento, pero por él los actos del falso hombre serán revocados.
Wangʼ Jehova Nyasaye rito ngʼeyo; to orundo weche mag jogo ma ok jo-adiera.
13 El que odia el trabajo dice: Hay un león fuera. Me matarán en las calles.
Jasamuoyo wacho niya, “Sibuor ni oko!” Kata, “Ibiro nega e yore mag dala!”
14 La boca de las mujeres malas es un hoyo profundo: aquel con quien el Señor está enojado, descenderá a él.
Dho dhako ma jachode en bur matut; ngʼatno manie bwo mirimb Jehova Nyasaye biro lingʼore e iye.
15 Los caminos insensatos están profundamente arraigados en el corazón de un niño, pero la vara del castigo los alejará de él.
Fuwo otwere e chuny nyathi, to ludh kum biro riembe mabor kode.
16 El que es cruel con los pobres con el propósito de aumentar su ganancia, y el que da al hombre rico, solo tendrá necesidad.
Ngʼat mathiro jochan mondo mwandune omedre kod ngʼat machiwo mich ne jomoko biro bedo jochan.
17 Inclina tu oído para oír mis palabras, y deja que tu corazón reflexione sobre el conocimiento.
Chik iti kendo iwinj weche mag jomariek; ket chunyi ne gima apuonjo,
18 Porque es una delicia guardarlos en tu corazón, tenerlos listos en tus labios.
nimar en mor ka ikanogi ei chunyi kendo bed kodgi moikore e dhogi.
19 Para que tu fe esté en el Señor, te la he aclarado hoy, aun a ti.
Mondo omi ibed gi geno kuom Jehova Nyasaye; apuonji tinendeni, in bende.
20 ¿No he escrito por ti treinta dichos, con sabias sugerencias y conocimiento,
Donge asendikoni weche mowachi piero adek, weche mag puonj kod ngʼeyo,
21 para hacerte ver cuán ciertas son las palabras verdaderas, para que puedas dar una respuesta verdadera a aquellos que te hacen preguntas?
mapuonjou adiera gi weche migeno, mondo ichiw dwoko mowinjore ne ngʼat mane oori?
22 No quites la propiedad del pobre porque es pobre, o seas cruel con los oprimidos cuando vengan ante el juez:
Kik ima jachan nikech gin jochan kendo kik ihiny joma ochando man-gi dwaro e kar bura,
23 Porque el Señor dará apoyo a su causa, y quitará la vida a los que le toman sus bienes.
nimar Jehova Nyasaye biro chwako buchgi, kendo tieko ngima joma tieko ngimagi.
24 No seas amigo de un hombre que se enoja; no vayas en compañía de un hombre enojado:
Kik imak osiep gi ngʼat ma iye wangʼ piyo; kik iriwri bende gi ngʼatno makecho piyo,
25 Por temor a aprender sus caminos y hacer una red lista para tu alma.
dipo nono ka ipuonjori yorene, ma iwuon idonj e obadho.
26 No seas de los que se dan la mano en un acuerdo, ni de los que se hacen fiadores de las deudas:
Kik ibed ngʼatno matimo singruok kata machungʼ ne ngʼato e gope;
27 si no tienes con qué pagar, te quitará la cama.
ka ionge gi yo kaka dichul, nono to wuon gowino nyalo kawo kitandani.
28 No se mueva la antigua señal que tus padres pusieron en su lugar.
Kik igol kidi mar kiewo machon mane oket gi kweregi.
29 ¿Has visto a un hombre experto en su negocio? él tomará su lugar antes que los reyes; su lugar no estará entre personas bajas.
Bende ineno ngʼat molony e tije? Obiro tiyo ne ruodhi, ok onyal tiyo ne ji ma ok ongʼere.

< Proverbios 22 >