Proverbios 14
1 La mujer sabia edifica su casa, pero la mujer insensata la está derribando con sus manos.
Mądra kobieta buduje swój dom, a głupia burzy go własnymi rękami.
2 El que sigue su camino en justicia, tiene ante sí el temor de Jehová; pero aquel cuyos caminos están retorcidos no le da honor.
Kto postępuje w sposób prawy, boi się PANA, a przewrotny na swoich drogach gardzi nim.
3 En la boca del hombre necio hay una vara para su espalda, pero los labios de los sabios los mantendrán seguros.
W ustach głupiego jest rózga pychy, a mądrych strzegą ich wargi.
4 Donde no hay bueyes, su lugar de comida está vacío; pero mucho aumento viene a través de la fuerza del buey.
Gdzie nie ma wołów, żłób jest pusty, lecz dzięki sile wołów mnoży się obfitość zboża.
5 Un testigo verdadero no dice lo que es falso, pero un testigo falso está exhalando engaño.
Wierny świadek nie kłamie, a fałszywy świadek mówi kłamstwa.
6 El que odia a la autoridad, buscando sabiduría, no la entiende; pero el conocimiento llega fácilmente al hombre inteligente.
Szyderca szuka mądrości, a nie [znajduje], lecz rozumnemu wiedza [przychodzi] łatwo.
7 Apártate del necio, porque no hallarás labios del conocimiento.
Odsuń się od głupiego, gdyż nie znajdziesz [u niego] warg rozumnych.
8 La sabiduría del hombre de buen sentido hace que su camino sea claro; pero el comportamiento imprudente de los necios es un engaño.
Mądrość roztropnego [to] poznanie swojej drogi, a głupotą głupich [jest] oszustwo.
9 En las tiendas de aquellos que odian a la autoridad hay error, pero en la casa del hombre recto hay gracia.
Głupcy szydzą z grzechu, a u prawych [jest] przychylność.
10 Nadie tiene conocimiento del dolor de un hombre sino él mismo; y una persona extraña no tiene parte en su alegría.
Serce zna własną gorycz, a obcy nie wtrąca się w jego radość.
11 La casa del pecador será derribada; pero la tienda del hombre recto hará bien.
Dom niegodziwych będzie zgładzony, a mieszkanie prawych zakwitnie.
12 Hay un camino que parece derecho ante un hombre, pero su fin son los caminos de la muerte.
Jest droga, która człowiekowi wydaje się słuszna, lecz końcem jej jest droga do śmierci.
13 Incluso mientras se ríe el corazón puede estar triste; y después de la alegría llega el dolor.
Nawet w śmiechu serce boleje, a końcem [takiej] wesołości [jest] smutek.
14 Aquel cuyo corazón se ha apartado tendrá la recompensa de sus caminos en toda su medida; pero un buen hombre tendrá la recompensa de sus obras.
Serce odstępcy nasyci się jego drogami, a dobry człowiek – swoimi.
15 El hombre simple tiene fe en cada palabra, pero el hombre de buen sentido tiene cuidado de su caminar.
Prosty wierzy każdemu słowu, a roztropny zważa na swoje kroki.
16 El hombre sabio, temiendo, se guarda del mal; pero el hombre tonto continúa en su orgullo, sin pensar en el peligro.
Mądry boi się i odwraca się od zła, ale głupi w swym szaleństwie jest pewny siebie.
17 El que se enoja pronto, hará lo que es insensato, pero el hombre de buen juicio callará.
[Człowiek] porywczy popełnia głupstwa, a podstępny jest znienawidzony.
18 El comportamiento necio es patrimonio de lo simple, pero los hombres de buen sentido están coronados por el conocimiento.
Prości ludzie dziedziczą głupotę, a roztropni są koronowani wiedzą.
19 Las rodillas del mal se inclinan ante el bien; y los pecadores descienden en el polvo a las puertas de los rectos.
Źli kłaniają się przed dobrymi, a niegodziwi u bram sprawiedliwego.
20 El pobre es odiado incluso por su prójimo, pero el hombre rico tiene muchos amigos.
Ubogi jest znienawidzony nawet przez swego bliźniego, a bogaty ma wielu przyjaciół.
21 El que no respeta a su prójimo es un pecador, pero el que tiene lástima de los pobres es feliz.
Kto gardzi swym bliźnim, ten grzeszy, a kto lituje się nad ubogimi, jest błogosławiony.
22 ¿No se equivocarán los que maquinan el mal? Pero la misericordia y la buena fe son para los obradores del bien.
Czyż nie błądzą ci, którzy obmyślają zło? Ale miłosierdzie i prawda są z tymi, którzy obmyślają dobro.
23 En todo trabajo duro hay ganancias, pero hablar solo hace que un hombre sea pobre.
Każda praca [przynosi] pożytek, a [puste] słowa [prowadzą] do nędzy.
24 Su sabiduría es una corona para los sabios, pero su comportamiento necio es alrededor de la cabeza de los imprudentes.
Koroną mądrych [jest ich] bogactwo, ale głupota głupich [pozostaje] głupotą.
25 Un verdadero testigo es el salvador de vidas; pero el que dice cosas falsas es una causa de engaño.
Prawdomówny świadek ocala dusze, a fałszywy mówi kłamstwa.
26 Porque aquel en cuyo corazón está el temor de Jehová, hay una gran esperanza; y sus hijos tendrán un lugar seguro.
W bojaźni PANA jest mocne zaufanie, a jego synowie będą mieć ucieczkę.
27 El temor del Señor es una fuente de vida, por la cual uno puede ser apartado de las redes de la muerte.
Bojaźń PANA jest źródłem życia, by uniknąć sideł śmierci.
28 La gloria del rey está en el número de su pueblo; y por necesidad del pueblo, un gobernante puede llegar a la destrucción.
Liczny lud to chwała króla, a brak ludu to zguba władcy.
29 El que tarda en enojarse tiene gran sensatez; pero aquel cuyo espíritu es demasiado rápido enaltece a lo que es tonto.
Nieskory do gniewu jest bardzo roztropny, lecz porywczy wywyższa głupotę.
30 Una mente tranquila es la vida del cuerpo, pero la envidia es una enfermedad en los huesos.
Zdrowe serce jest życiem ciała, a zazdrość jest zgnilizną kości.
31 El que es duro con el pobre avergüenza a su Hacedor; pero el que tiene misericordia de los necesitados le da honor.
Kto gnębi ubogiego, uwłacza jego Stwórcy, a czci go ten, kto lituje się nad ubogim.
32 El pecador es trastornado en su maldad, pero el hombre recto tiene esperanza en su justicia.
Niegodziwy zostaje wygnany z powodu swojego zła, a sprawiedliwy ma nadzieję [nawet] w [czasie] swojej śmierci.
33 La sabiduría tiene su lugar de descanso en la mente de los sabios, pero ella no se ve entre los necios.
Mądrość spoczywa w sercu rozumnego, a [co jest] w sercu głupich, wychodzi na jaw.
34 Por la justicia una nación se enaltece, pero el pecado es motivo de vergüenza para los pueblos.
Sprawiedliwość wywyższa naród, a grzech jest hańbą narodów.
35 El rey se complace en un siervo que hace sabiamente, pero su ira es contra el que es motivo de vergüenza.
Król jest przychylny dla roztropnego sługi, lecz gniewa się [na tego], który [przynosi] hańbę.
