< Hechos 7 >

1 Entonces el sumo sacerdote dijo: ¿Son ciertas estas cosas?
Mupayizi mupati wakati, “Makani aya ngakasimpe na?”
2 Y él dijo: Mis hermanos y padres, escúchenme. El Dios de la gloria vino a nuestro padre Abraham, cuando estaba en Mesopotamia, antes de vivir en Harán,
Sitivini wakati, “Nobakwesu anomataata, mundiswilizye: Leza wabulemu wakalibonia kuli taata wesu Abbulahamu kali ku Mesopotamiya, katana kukkala mu Halani;
3 Y le dijo: Sal de tu tierra, y fuera de tu familia, y ven a la tierra a la que yo te mostraré.
wakati kulinguwe, “Longa uzwe munyika yakulindinywe abantu bakulindinywe, mpawo uye kunyika njensikakutondezye.”
4 Luego salió de la tierra de los caldeos y fue a Harán. y desde allí, cuando su padre murió, fue guiado por Dios a esta tierra, donde ahora viven ustedes:
Mpawo wakazwa wasiya inyika yaba Kkaludiya akuyokkala ku Halani, kali nkuko oku wisi nakafwa, Leza wakamweeta munyika omuno mumukkede lino.
5 Y Dios no le dio ninguna herencia en ella, ni siquiera lo suficiente para poner su pie en ella, pero él le dio una promesa, que está tierra se la daría a él y a sus hijos después de él, aunque no tenía hijos en ese momento.
Takwe nakamupa kuti ibelukono lwakwe pe, nikuba mweenya wakuti alyate kulinjiyo. Pesi wakamusyomezya - kuti uzomupa nyika eyi kuti ibe lukono lwakwe amazyalani akwe, nikuba takalina kuba amwana pe - kuchindi echo mpakati uzomupa nyika eyi mbuli lukono kulinguwe akumazyalani ayotobela nguwe.
6 Y dijo Dios que su simiente viviría en tierra extraña, y que los convertirían en esclavos, y serían maltratados por cuatrocientos años.
Leza wakambula anguwe anzila eyi kuti bana bakwe bayokkala munyika yabwenzu, akuti bana banyika eyo bayobajata buzike akabapenzya kapati kwaminyaka ili myanda iine. Leza wakati,
7 Y yo seré el juez, dijo Dios, de la nación que los hizo esclavos; y después de eso, saldrán y me adorarán en este lugar.
“Pesi ndiyobeteka musyobo wabantu abo ibayobajata buzike, kuzwa awo bayozwa bazoze omuno bazondikombe mubusena obuno.'
8 Y él hizo con Abraham un pacto y ordeno la practica de la circuncisión. Y así Abraham tuvo un hijo, Isaac, y le dio la circuncisión en el octavo día; e Isaac tuvo un hijo, Jacob, y Jacob fue el padre de las doce tribus de Israel.
Mpawo Leza wakapa Abbulahamu chizuminano chabupalule, elyo Abbulahamu wakazyala Ayizeki mpawo wamupalula mubuzuba bwamusanu aatatu; Ayizeki wakazyala Jakkobbu, mpawo Jakkobbu wakazyala ibalikkumi ababili.
9 Estos hijos de jacob, que fueron nuestros antepasados, llenos de envidia contra José, lo vendieron a Egipto como esclavo; pero Dios estaba con él,
Lino nkambo kakuti Jozefu, bananyina bakamuchitila ibbivwe bakamuuzya ku Ijiputi, pesi Leza wakali anguwe
10 Y lo libró de todas sus angustias, y le dio sabiduría y le hizo ganarse el favor de Faraón, rey de Egipto, que lo hizo gobernador de Egipto y de toda su casa.
wakamuvuna kuzwa kumapenzi akwe. Wakapa Jozefu choolwe abusongo kunembo lya Falo, mwami waku Ijiputi, iwakamusala kuba mwendelezi mu Ijiputi aatala lyempuli yakwe.
11 Hubo una hambruna en todo Egipto y en Canaán, y hubo gran miseria; y nuestros antepasados no pudieron conseguir alimento.
“Lino kwakaba bbalanwe, amapenzi mapati mu Ijiputi yoonse amu Kkenani, mpawo bamataata bakabulikilwa chakulya.
12 Pero Jacob, oyendo que había trigo en Egipto, envió a nuestros padres por primera vez.
Pesi Jakobbu nakamvwa kuti ku Ijiputi kuli chakulya, wakatuma bamataata kulwendo lutanzi.
13 Y la segunda vez que sus hermanos tuvieron una reunión con José y se dio a conocer a sus hermanos, y Faraón tuvo conocimiento de la familia de José.
Mulwendo lwabo lwabili Jozefu wakalitondezya kubakulana baklwe, mpawo wakabazibya kuli Falo.
14 Entonces José envió por Jacob su padre y toda su familia, setenta y cinco personas en total.
Mpawo wakatuma bakulana bakwe kuti babwede bakaambile wisi kuti aze ku Ijiputi, antomwe abanzubo zyakwe bonse, kabali mweelwe wabantu bali makumi ali musanu aabili abantu bali musanu.
15 Y descendió Jacob a Egipto, y allí murió, y así como nuestros padres;
Lino Jakobbu wakayinka wakukkala mu Ijiputi wakufwida mumo, welwakwe abamataata.
16 Y fueron llevados a Siquem, y puestos a descansar en el lugar que Abraham obtuvo por precio en plata de los hijos de Hamor en Siquem.
Bakabwezegwa batolwa ku Shekkemu bakubambwa mukabanda ka Abbulahamu nkakawula amuulo wansiliva kuzwa kubana ba Hamoli mu Shekkemu.
17 Pero cuando llegó el momento de que se cumpliera la promes que Dios le había dado a Abraham, el pueblo crecía en Egipto,
Lino nichakamba kuzulila chiindi chachisyomezyo nchakali waamba kuli Abbulahamu, bantu bakakomena akuvula mu Ijiputi,
18 Hasta que otro rey subió al poder, que no conocía a José.
lumwi kwaba uumbi mwami wakeendelezya Ijiputi mwami utakwe anchakalizi pe azya Jozefu.
19 Él, teniendo malos designios contra nuestra nación, fue cruel con nuestros antepasados, y se vieron obligados abandonar y dejar morir sus niños pequeños con el fin de que no se propagasen.
Wakeena bantu besu akubamanikizya kuti bazibye kuzyalwa kwabana bacheche kuchitila kuti abajaye.
20 En ese tiempo Moisés nació, y él era muy hermoso; y fue guardado por tres meses en la casa de su padre.
Muchiindi nchicho echo Mozesi wakazyalwa wakali kweebeka loko kubusyu bwa Leza, wakalondolwa kwamyezi iitatu mung'anda yawisi.
21 Cuando tuvieron que abandonarlo, la hija de Faraón lo tomó y lo tuvo como a su hijo.
Eelyo nakagwisigwa aanze, mwana musimbi wa Falo wakamutangila akumukomezya mbuli mwana wakwe mulombe.
22 Y Moisés fue entrenado en toda la sabiduría de Egipto, y fue grande en sus palabras y obras.
Mozesi wakali yiide mulibonse busongo bwaba Ijiputi, mpawo wakabasinguzu mumajwi akwe amumilimu yakwe.
23 Pero cuando tenía casi cuarenta años, le vino al corazón ir a ver a sus hermanos, los hijos de Israel.
“Pesi nakaamba kuzulizya minyaka ilimakumi aane wakayeeya mumoyo wakwe kuti aswaye babunyina ibazyalani lya Izilayeli.
24 Y al ver a uno de ellos siendo atacado, fue en su ayuda y le dio un golpe mortal al egipcio:
Wakabona mu Izilayeli kalo kutamizigwa, Mozesi wakamuvuna mu Izilayeli nyina, wakali kupenzegwa mpawo wajaya mu Ijiputi:
25 y esperaba que sus hermanos vieran que Dios lo había enviado a ser su salvador; pero ellos no lo entendieron.
Wakachita eezi kayeeyanga bantu bamukowa wakwe balaziba kuti Leza kwindila mukuboko kwakwe uyobapa lwangunuko pesi bo tebaka zimvwisisisya pe.
26 Y el día después, vino a ellos, mientras peleaban, y los ponía en paz, diciendo: ustedes son hermanos; ¿Por qué se maltratan entre ustedes?
Mubuzuba butobela wakabona balumi babili kabalo kulwana, wakeezya kubavuna chaluumuno wati, “Nobalumi, muli bantu bamwi biyo, nkambonzi nimulokuchisana lwanu lwanu?”
27 Pero el hombre que estaba haciendo mal a su prójimo, empujo a Moisés, le dijo: ¿Quién te nombró gobernante y juez sobre nosotros?
Pesi ulya umwi wakali wabisizya mwenzinyina wakamutontela kule mpawo wati, 'ngwani wakakusala kuti ube mwendelezi konotubeteka?
28 ¿Me matarás como lo hiciste con el egipcio ayer?
Uyanda kundijaya na andime mbulimbwakajaya mu Ijiputi ulya ijilo?
29 Y al decir estas palabras, Moisés huyó a la tierra de Madián, y vivió allí un tiempo, y tuvo dos hijos.
Lino Mozesi nakamvwa obu wakachija, wakakuba muzwakule munyika yaba Midiyani oko nkwakakuzyala bana balombe babili.
30 Al cabo de cuarenta años, un ángel se le acercó en el desierto del Sinaí, en la llama de un árbol ardiente y espinoso.
Elyo nikwakinda minyaka ilimakumi aane angelo wakalibonia kuli nguwe munkanda yakuchilundu cha Sinayi mumabangabanga amulilo kali muchiteeyo.
31 Y Moisés, al verlo, se maravilló, y cuando se acercó para tener una visión más cercana de él, la voz del Señor vino a él, diciendo:
Lino Mozesi nakabona mulilo, zyakamuambya eezi, mpawo nakalikuya buswena afwifwi kuti abonesesye loko, kwakazwa ijwi lya Mwami lyakati,
32 Yo soy el Dios de tus padres, el Dios de Abraham y de Isaac y de Jacob Y Moisés, temblando de miedo, evitó que sus ojos lo miraran.
“Ndime Leza wabamawuso, Leza wa Abbulahamu awa Ayizeki a Jakobbu.' Mozesi wakayoowa takwe nakayanda kulanga lubo pe oko.
33 Y el Señor dijo: Quítate los zapatos de tus pies, porque el lugar donde estás es santo.
Lino Mwami Leza wakati kulinguwe, gwisya insangu kumawulu aako, nkambo abusena mpoyimvwi mbusena busalala.
34 En verdad, he visto el sufrimiento de mi pueblo en Egipto, y sus clamores han venido a mis oídos, y he descendido para librarlos; y ahora, ven, te enviaré a Egipto.
Ndabona loko kupenzegwa kwabantu bangu balimu Ijiputi; Ndamvwa kukwila kwabo, alimwi Ndasika kuza kuzobavuna; kwalino kweza, Ndilakutuma ku Ijiputi.'
35 Este Moisés, a quien no quisieron, diciendo: ¿Quién te hizo gobernante y juez? Dios lo envió para ser gobernante y salvador, por mano del ángel que vio en el árbol de la zarza.
Oyu Mozesi nguwe ngubakakkaka nibakamba kuti, “Ngwani wakakubikka buzuluzi amubetesi?” - nguwe ngwakatuma Leza kuti abe muzuluzi amuvuni. Leza wakamutuma kwinda mukuboko kwamungelo iwakalibonia kuli Mozesi muchiteyo.
36 Este los sacó, habiendo hecho maravillas y señales en Egipto, en el Mar Rojo y en el desierto, por cuarenta años.
Mozesi wakabazulwida wabagwisya mu Ijiputi, nakachita zigambyo azitondezyo mu Ijiputi akuLwizi lwa Matete, amunkanda muminyaka ili makumi aane.
37 Este es el mismo Moisés, que dijo a los hijos de Israel: Dios te dará un profeta de entre tus hermanos, como yo;
“Oyu Mozesi ngonguwe wakaamba kuti kuba Izilayeli, 'Leza uyomupa musinsimi kazwa akati kababunyina, musinsimi uli mbuli ndime.'
38 Este es el hombre que estaba en la asamblea en el desierto, con el ángel que le hablaba en el Sinaí, y con nuestros padres; y a él se le dieron las palabras vivas de Dios, para que él las pasara a nosotros.
Oyu ngomwalumi wakali mukwiizya amungelo wakali kwambula awe atala achilundu cha Sinayi, iwakali aamwi abamataata, iwakatambula imajwi apona kuti atwambile iswebo.
39 Pero nuestros padres no obedecieron; pero lo rechazaron, volviendo su corazón a Egipto,
“Pesi bamataata bakakaka kumuswilizya; bakamutontela kule kuzwa kulimbabo, mpawo mumyoyo yabo bakabweda ku Ijiputi.
40 y diciendo a Aarón: Haznos dioses para ir delante de nosotros; en cuanto a este Moisés, que nos sacó de la tierra de Egipto, no tenemos idea de que haya pasado él.
Echo chindi bakambila Aaloni kuti tupangile baleza batatuzulwide. Oyu Mozesi, wakatugwisya mu Ijiputi tatuzi pe ichachitika kulinguwe.'
41 E hicieron la imagen de un becerro en aquellos días, y le hicieron una ofrenda, y se regocijaron en la obra de sus manos.
Lino bakapanga kanamani kumazuba ayo baleta chipayizyo kuli nkako, mpawo bakakondwa nkambo kamilimo yamaboko abo.
42 Pero Dios se apartó de ellos y rindieron culto a las estrellas del cielo, como está escrito en el libro de los profetas: “Me hiciste ofrendas de ovejas y bueyes durante cuarenta años en el desierto, oh casa de Israel?
Pesi Leza wakachengunuka mpawo wakapeda kukomba nyenyezi zyamulengalenga, mbuli mbukulembedwe mubbuku lyabasinsimi kuti, “Mwakandipana zipayizyo zyamitumba yabanyama kwaminyaka iili makumi aane munkanda, inywebo nobana ba Izilayeli?
43 Si, levantaste tienda a Moloc y la estrella del dios Refán, imágenes que tú hiciste para adorarlos; y te llevaré lejos, aún más lejos de Babilonia.
Mwakatambula chikombelo cha Moleki antomwe anyenyeezi yaleza waLafani, azikozyanio nzimwakapanga kuti muzikombe: alimwi Ndiyomubweza nkamwiinzye mu Bbabbiloni.'
44 Nuestros padres tenían la Tienda del testimonio en el desierto, como Dios le ordenó a Moisés que la hiciera según el diseño que había visto.
Bamataata bakalijisi idumba lyabukamboni munkanda, mbuli Leza mbwakalayilila nakaambula a Mozesi kuti welede kuchita mbuli mabambilo ngaakabona.
45 Nuestros padres recibieron esta tienda como herencia, y los que vinieron con Josué, la trajeron consigo cuando conquistaron la tierra de los otros pueblos, a los que Dios expulsó delante de nuestros padres, hasta el tiempo de David,
Musule lyayaaya, bamataata, kabali ansi lyabuzuluzi bwa Johuwa, bakatambula idumba lyakubunanina baza alyo nibakakona bulono bwanyika. Leza wakabweza bulongo wanyanzya misyobo yabantu bakalikukkala mumo wabatanda kubusyu bwamataata. Elidumba lyakaliwo munyika omuno kusikila kuchindi cha Devidi,
46 el rey David agradó a Dios; y él tenía el deseo de hacer una tienda santa para el Dios de Jacob.
oyu wakajana cholwe kubusyu bwa Leza, mpawo wakumbila kuti ajane busena bwakukkala bwang'anda ya Jakobbu.
47 Pero Salomón era el constructor de su casa.
Pesi ngu Solomoni wakayaka ing'anda ya Leza.
48 Pero aún así, el Altísimo no tiene su lugar de descanso en casas hechas con manos, como dice el profeta,
Nekuba obo, Sijulu lyamajulu takkali mung'anda iyakwa amaboko, mbuli mbwaamba musinsimi kuti,
49 el cielo es la sede de mi poder, y la tierra es un lugar de descanso para mis pies: ¿qué tipo de casa me edificarán? dice el Señor, ¿o cuál es mi lugar de descanso?
“Ijulu nipande lyangu mpawo inyika ngimalyatililo amawulu angu. Musyobo uli weng'anda unga ulandiyakila? Mbwamba Mwami, an, mbobuli busena bwakulyokezya kwangu?
50 ¿No hizo mi mano todas estas cosas?
Temaboko angu na akachita zintu eezi zyoonse?'
51 Duros de cerviz e incircuncisos de corazón y de oídos!; están resistiendo el Espíritu Santo; como hicieron sus padres, ustedes también.
Inywebo nobasichizindwe, nobasyajumumoyo, noba nkunulumatwi, chindi chonse mulakaka Muuya Uusalala; mulijisi inchito zyabamawuso.
52 ¿Cuál de los profetas no fue cruelmente atacado por sus padres? y mataron a quienes les dieron la noticia de la venida del Justo; a quien ahora han abandonado y han dado muerte;
Nguuli wabasinsimi ngubatakwe nibakapenzya bamawuso? Bakajaya basinsimi bakalibonia katana kusika pe Ululeme, mpawo lino mwaba basikumwaba abasikumujaya,
53 Ustedes, a quien la ley fue dada como fue ordenada por los ángeles, y no la ha obedecido.
Inywebo nobantu ibakatambula mulawu oyo wakabikwa aba angelo, mpawo mwakachilwa kuulondola?”
54 Oyendo estas cosas, se enfurecieron en el corazón y rechinaban los dientes contra él.
Lino baalu bebboma nibakamvwa makani aya, bakanyongana mumyoyo bamulumina ntwino Sitivini.
55 Esteban lleno del Espíritu Santo, y mirando al cielo, vio la gloria de Dios y de Jesús a la diestra de Dios.
Pesi welwakwe, kazwide Muuya Uusalala, wakalungumana kujulu mpawo awo wabona bulemu bwa Leza. Elyo wakabona Mwami Jesu kayiimvwi kululyo lwa Leza.
56 Y él dijo: Ahora veo los cielos abiertos, y el Hijo del hombre a la diestra de Dios.
Sitivini wakati, “Mulange, ndabona majulu kajulidwe, a Mwana amuntu ulimvwi kululyo lwa Leza.”
57 Pero a grandes voces, y tapandose sus oídos, lo atacaron todos juntos,
Kuli ezi baalu bebboma bakasinka matwi aabo, bompoolola ajwi pati, bakachijana kuli nguwe amoyo umwi.
58 Echándolo fuera de la ciudad le apedrearon; y los testigos pusieron sus ropas a los pies de un joven llamado Saulo.
Bakamugwisizya aanze changuzu batanguna kumutulula mabwe, Bakamboni bakabika zisamo zyabo kumawulu amulombe uutegwa Sawulo.
59 Y Esteban, mientras era apedreado, oró a Dios, diciendo: Señor Jesús, toma mi espíritu.
Lino nibakali kumutulula mabwe, wakali kusompezya kuli Leza kati, “Mwami Jesu tambula muuya wangu.”
60 Y echándose de rodillas, dijo en alta voz: Señor, no los hagas responsables de este pecado. Y cuando dijo esto, durmió.
Wakafugama wayita ajwi ip[ati wasikuti, “Mwami, mutabapi mulandu pe kuchibi eechi nchibahita.” Lino nakamaninsya kwamba makani aya, wakona mpawo.

< Hechos 7 >