< Proverbios 24 >
1 No tengas envidia de los hombres malos, ni desees estar con ellos;
Kei hae koe ki te hunga kino, kaua hoki e hiahia hei hoa mo ratou.
2 porque su corazón piensa en robar, e iniquidad hablan sus labios.
Ko ta to ratou ngakau hoki e whakaaro ai, he tukino, ko ta o ratou ngutu e korero ai, he whanoke.
3 Con sabiduría se edificará la casa, y con prudencia se afirmará;
Ma te whakaaro nui ka hanga ai te whare, a ma te matauranga ka u ai:
4 y con ciencia se llenarán las cámaras de todas riquezas preciosas y hermosas.
Ma te mohio hoki ka ki ai nga ruma i nga taonga utu nui katoa, i nga mea ahuareka.
5 El hombre sabio es fuerte; y el hombre entendido es valiente de fuerza.
He kaha te tangata whakaaro nui; ae, e whakanuia ana e te tangata mohio te kaha.
6 Porque con sabios consejos harás la guerra; y la salud está en la multitud de consejeros.
Na kia pai te ngarahu ina anga koe ki te whawhai: kei te tokomaha hoki o nga kaiwhakatakoto whakaaro te ora.
7 Alta está para el loco la sabiduría; en la puerta no abrirá él su boca.
He tiketike rawa te whakaaro nui mo te wairangi: e kore e kuihi tona mangai i te kuwaha.
8 Al que piensa mal hacer le llamarán hombre de malos pensamientos.
Ko te tangata e whakaaro ana ki te kino, ka kiia he whanoke.
9 El pensamiento del loco es pecado; y abominación a los hombres el burlador.
He hara te whakaaro wairangi: he mea whakarihariha ano ki te tangata te tangata whakahi.
10 Si fueres flojo en el día de tribulación, tu fuerza será reducida.
Ki te ngoikore koe i te ra o te he, he iti tou kaha.
11 Si dejares de librar los que son tomados para la muerte, y los que son llevados al degolladero;
Whakaorangia te hunga e kawea atu ana ki te mate, a puritia mai hoki e koe te hunga e meatia ana kia whakamatea.
12 si dijeres: Ciertamente no lo supimos; ¿no lo entenderá el que pesa los corazones? El que mira por tu alma, él lo conocerá, y dará al hombre según sus obras.
Ki te mea koe, Nana, kihai tenei i mohiotia e matou: kahore ianei te kaipauna ngakau i te whakaaro ki tera? a, ko te kaitiaki o tou wairua, kahore ranei ia e mohio? e kore ranei e homai e ia ki te tangata kia rite ki tana mahi?
13 Come, hijo mío, de la miel, porque es buena, y del panal dulce a tu paladar;
Kainga, e taku tama, te honi, he pai hoki; me te honikoma, he mea reka hoki ki tou mangai:
14 tal será el conocimiento de la sabiduría a tu alma, si la hallares; y al fin tu esperanza no será cortada.
Ka mohio ai koe ki te whakaaro nui, he mea ki tou wairua: ki te kitea e koe, he tukunga iho ano tona, e kore hoki tau i tumanako ai e hatepea.
15 Oh impío, no aceches la tienda del justo, no saquees su cámara;
Kaua, e te tangata kino, e whanga ki te nohoanga o te tangata tika; kei tukino koe ki tona takotoranga.
16 porque siete veces cae el justo, y vuelve a levantarse; mas los impíos caerán en el mal.
E hinga ana hoki te tangata tika, e whitu hinganga, ka ara ake ano: ka whakataka ia te hunga kino e te he.
17 Cuando cayere tu enemigo, no te regocijes; y cuando tropezare, no se alegre tu corazón;
Kaua e harakoa ki te hinga tou hoariri, kaua hoki tou ngakau e hari ina taka ia:
18 para que el SEÑOR no lo mire, y le desagrade, y aparte de sobre él su enojo.
Kei kite a Ihowa, a ka he ki tana titiro, a ka tahuri atu tona riri i a ia.
19 No te entremetas con los malignos, ni tengas envidia de los impíos;
Kei mamae koe, he mea mo nga kaimahi i te kino, kei hae hoki ki te hunga kino.
20 porque para el malo no habrá buen fin, y la candela de los impíos será apagada.
Kahore hoki he mutunga pai ki te tangata kino; ka keto hoki te rama a te hunga kino.
21 Teme al SEÑOR, hijo mío, y al rey; no te entremetas con los veleidosos;
E taku tama, e wehi ki a Ihowa, ki te kingi hoki: a, kaua e whakauru noa atu ki te hunga e mea ana ki te whakaputa ke.
22 porque su quebrantamiento se levantará de repente; y el quebrantamiento de ambos, ¿quién lo comprenderá?
No te mea ka puta tata te aitua mo ratou: a ko wai ka mohio ki te whakangaromanga o raua tokorua?
23 También estas cosas pertenecen a los sabios. Tener acepción de personas en el juicio no es bueno.
He whakatauki ano hoki enei na te hunga whakaaro nui. Ehara i te mea pai kia whakaaro ki te kanohi tangata ina whakawa.
24 El que dijere al malo: Justo eres, los pueblos lo maldecirán, y le detestarán las naciones;
Ko te tangata e mea ana ki te tangata kino, He tika koe; ka kanga nga iwi ki a ia, ka whakarihariha nga tauiwi ki a ia.
25 mas los que lo reprenden, serán agradables, y sobre ellos vendrá bendición de bien.
Otiia ka koa nga ngakau o te hunga e riria ai tona he, ka tau iho ano hoki te manaaki pai ki runga ki a ratou.
26 Besados serán los labios del que responde palabras rectas.
Ka kihia e ia nga ngutu e whakahoki ana i nga kupu tika.
27 Prepara tus labores de afuera, y disponlas en tu heredad; y después edificarás tu casa.
Meinga kia takoto pai tau mahi i waho, kia rite hoki hei meatanga mau i te mara; muri iho ka hanga i tou whare.
28 No seas testigo falso contra tu prójimo; y no lisonjees con tus labios.
Kaua koe e tu hei kaiwhakaatu he mo tou hoa, i te mea kahore he take; a kaua e tinihanga ki ou ngutu.
29 No digas: Como me hizo, así le haré; daré el pago al varón según su obra.
Kaua e ki, Ka meatia ano e ahau ki a ia tana i mea ai ki ahau; ka rite ki ta te tangata mahi taku e whakahoki ai ki a ia.
30 Pasé junto a la heredad del hombre perezoso, y junto a la viña del hombre falto de entendimiento;
I haere ahau i te taha o te mara a te mangere, i te taha hoki o te mara waina a te tangata kahore ona mahara;
31 y he aquí que por toda ella habían ya crecido espinas, ortigas habían ya cubierto su faz, y su cerca de piedra estaba ya destruida.
Na, kua tupuria katoatia e te tataramoa, kapi tonu te mata o te mara i te ongaonga, a ko to reira taiepa kohatu kua oti te wahi.
32 Y yo miré, y lo puse en mi corazón; lo vi, y tomé castigo.
Katahi ahau ka titiro, ka ata whakaaroaro: ka kite ahau, a ka hopu mai hei ako moku.
33 Un poco de sueño, cabeceando otro poco, poniendo mano sobre mano otro poco para dormir;
Kia iti ake nei te wahi e parangia ai, kia iti ake nei te moe, kia iti ake te kotuituitanga o nga ringa ka moe ai:
34 así vendrá como caminante tu necesidad, y tu pobreza como hombre de escudo.
Ka pera te haerenga mai o tou muhore ano he kaipahua; o tou rawakore hoki ano he tangata mau patu.