Proverbios 17
1 Mejor es un bocado seco, y en paz, que la casa de contienda llena de sacrificios de fiesta.
Mas maayo pa nga adunay kahilom uban sa diyutay nga bahaw nga tinapay kaysa balay nga puno sa kombira apan adunay panag-away.
2 El siervo prudente se enseñoreará del hijo que deshonra, y entre los hermanos compartirá la herencia.
Ang maalamon nga sulugoon maoy magmando sa anak nga magpakaulaw ug makigbahin sa mga katigayonan ingon nga usa sa mga igsoon.
3 El crisol para la plata, y la hornaza para el oro; mas el SEÑOR prueba los corazones.
Ang hulmahan alang sa plata ug ang hudno alang sa bulawan, apan si Yahweh ang magputli sa mga kasingkasing.
4 El malo está atento al labio inicuo; y el mentiroso escucha a la lengua maldiciente.
Ang tawo nga nagabuhat ug daotan maminaw niadtong mga nagasultig daotan; ang bakakon motagad niadtong nagasulti ug daotan nga mga butang.
5 El que escarnece al pobre, afrenta a su Hacedor; y el que se alegra en la calamidad ajena, no quedará sin castigo.
Si bisan kinsa nga nagabiaybiay sa kabos nagatamay sa iyang magbubuhat ug ang nagmaya sa kalisdanan dili makalikay sa silot.
6 Corona de los viejos son los hijos de los hijos; y la honra de los hijos, sus padres.
Ang mga apo maoy korona sa mga tigulang, ug ang mga ginikanan maghatag ug pagpasidungog sa ilang mga anak.
7 No conviene al loco la altilocuencia; ¡cuánto menos al príncipe el labio mentiroso!
Ang maayo nga pagpanulti dili angay sa usa ka buangbuang; ingon man ang ngabil nga bakakon dili angay sa mga halangdon.
8 Piedra preciosa es el cohecho en ojos de sus dueños; a donde quiera que se vuelve, da prosperidad.
Ang pagsuhol sama sa usa ka batong salamangka alang niadtong naghatag niini; bisan asa siya paingon, magmalamposon siya.
9 El que cubre la prevaricación, busca el amor; mas el que reitera el asunto, aparta los amigos.
Si bisan kinsa ang wala maghunahuna sa sayop nagapangita sa gugma, apan kadtong nagabalik-balik sa usa ka butang makapabulag sa suod nga panaghigala.
10 Aprovecha la reprensión en el entendido, más que cien azotes en el loco.
Ang pagbadlong modulot sa kinahiladman sa tawong adunay panabot kaysa gatosan ka lapdos ngadto sa buangbuang.
11 El rebelde no busca sino mal; y mensajero cruel será enviado contra él.
Ang tawong daotan nangita lamang ug kasamok, busa ang mangtas nga sinugo ipadala batok kaniya.
12 Mejor es que se encuentre un hombre con una osa a la cual han robado sus cachorros, que con un loco en su locura.
Mas maayo pa nga makasugat ug oso nga gikawatan sa iyang mga anak kay sa makasugat ug usa ka buangbuang diha sa iyang pagkabuang-buang.
13 El que da mal por bien, no se apartará el mal de su casa.
Kung ang usa ka tawo nagbalos ug daotan sa maayo, ang pagkadaotan dili mobiya sa iyang panimalay.
14 Soltar las aguas ( hablar precipitadamente ) es el principio de la contienda; pues, antes que se revuelva el pleito, déjalo.
Ang sinugdanan sa panagbingkil sama sa usa ka tawo nga nagsabwag ug tubig sa bisan asa, busa palayo sa panaglalisay sa dili pa kini modako.
15 El que justifica al impío, y el que condena al justo, ambos por igual son abominación al SEÑOR.
Ang tawo nga magpalingkawas sa mga tawong daotan o maghukom niadtong magbuhat sa matarong— kining duha ka mga tawo dulumtanan kang Yahweh.
16 ¿De qué sirve el precio en la mano del loco para comprar sabiduría, no teniendo corazón para entender?
Nganong magsuhol man ang buangbuang ug salapi aron makakat-on mahitungod sa kaalam, nga wala man siyay katakos sa pagkat-on niini?
17 En todo tiempo ama el amigo; mas el hermano para la angustia es nacido.
Ang managhigala maghigugmaay sa tanang higayon ug ang managsoon nahimugso sa panahon sa kalisdanan.
18 El hombre falto de entendimiento toca la mano, fiando a otro delante de su amigo.
Ang tawo nga walay alamag magahimo ug hugot nga mga pakigsaad ug maoy moangkon sa mga utang sa iyang silingan.
19 La prevaricación ama el que ama pleito; y el que alza su portada, quebrantamiento busca.
Si bisan kinsa kadtong mahigugma sa panagbingkil nahigugma sa sala; siya nga maghimo sa hataas nga babag sa iyang pultahan maoy mahimong hinungdan nga makabali sa mga bukog.
20 El perverso de corazón nunca hallará bien; y el que revuelve con su lengua, caerá en mal.
Ang tawo nga daotan ug kasingkasing walay makaplagan nga maayo; siya nga adunay daotan nga dila mahiagom ngadto sa katalagman.
21 El que engendra al loco, para su tristeza lo engendra; y el padre del loco no se alegrará.
Si bisan kinsa kadtong ginikanan sa buangbuang magdala ug kasubo sa iyang kaugalingon; ug ang amahan sa buangbuang walay kalipay.
22 El corazón alegre hará bien como una medicina; mas el espíritu triste seca los huesos.
Ang malipayon nga kasingkasing maayo nga tambal, apan ang dugmok nga espiritu makauga sa bukog.
23 El impío toma dádiva en secreto para pervertir las veredas del derecho.
Ang tawong daotan modawat ug tinago nga suhol aron tuison ang dalan sa hustisya.
24 En el rostro del entendido aparece la sabiduría; mas los ojos del loco manifiestan su locura hasta el cabo de la tierra.
Ang usa ka tawo nga adunay panabot nagatumong sa iyang nawong ngadto sa kaalam, apan ang mata sa buangbuang nagatumong sa tumoy sa kalibotan.
25 El hijo loco es enojo a su padre, y amargura a la que lo engendró.
Ang anak nga buangbuang mao ang kasub-anan ngadto sa iyang amahan, ug kapaitan alang sa babaye nga naghimugso kaniya.
26 Ciertamente no es bueno condenar al justo, ni herir a los príncipes por hacer lo recto.
Dili usab maayo nga silotan ang nagbuhat ug matarong; ni maayo ang paglatigo sa mga tawong halangdon nga adunay baroganan.
27 El que detiene sus palabras tiene sabiduría; y de espíritu valioso es el hombre entendido.
Ang tawo nga adunay kahibalo mogamit ug diyutay lamang nga mga pulong ug ang tawo nga adunay panabot mapinugnganon.
28 Aun el loco cuando calla, es contado por sabio; el que cierra sus labios es entendido.
Bisan ang buangbuang daw sama sa maalamon kung siya magpakahilom; kung dili siya mosulti, isipon siyang usa ka utokan.
