Proverbios 14

1 La mujer sabia edifica su casa; mas la loca con sus manos la derriba.

زن دانا خانه خود را بنا می‌کند، اما زن نادان با دست خود خانه‌اش را خراب می‌کند.

2 El que camina en su rectitud teme al SEÑOR; mas el pervertido en sus caminos lo menosprecia.

کسانی که به راستی عمل می‌کنند به خداوند احترام می‌گذارند، ولی اشخاص بدکار او را تحقیر می‌کنند.

3 En la boca del loco está la vara de la soberbia; mas los labios de los sabios los guardarán.

نادان چوب سخنانِ متکبرانهٔ خود را می‌خورد، ولی سخنان مرد دانا او را محافظت می‌کند.

4 Sin bueyes el alfolí está limpio; mas por la fuerza del buey hay abundancia de pan.

اگر در طویله گاو نباشد، طویله تمیز می‌ماند، اما بدون گاو نمی‌توان محصول زیادی به دست آورد.

5 El testigo verdadero no mentirá; mas el testigo falso hablará mentiras.

شاهد امین دروغ نمی‌گوید، ولی از دهان شاهد ناراست دروغ می‌بارد.

6 El burlador buscó la sabiduría, y no la halló; mas la sabiduría al hombre entendido viene fácil.

کسی که همه چیز را به باد مسخره می‌گیرد هرگز نمی‌تواند حکمت پیدا کند، اما شخص فهیم به آسانی آن را به دست می‌آورد.

7 Vete de delante del hombre loco, pues no le conociste labios de ciencia.

از احمقان دوری کن زیرا چیزی ندارند به تو یاد دهند.

8 La sabiduría del cuerdo es entender su camino; mas la locura de los locos es engaño.

حکمت شخص عاقل راهنمای اوست، اما حماقت احمقان باعث گمراهی آنان می‌شود.

9 Los locos se hablan pecado; mas entre los rectos hay amor.

نادانان با گناه بازی می‌کنند، اما درستکاران رضایت خدا را می‌طلبند.

10 El corazón conoce la amargura de su alma; y extraño no se entremeterá en su alegría.

تنها دل شخص است که تلخی جان او را احساس می‌کند و در شادی او نیز کسی جز خودش نمی‌تواند سهیم باشد.

11 La casa de los impíos será asolada; mas la tienda de los rectos florecerá.

خانهٔ بدکاران خراب می‌شود، اما خیمهٔ درستکاران وسعت می‌یابد.

12 Hay camino que al hombre parece derecho; pero su fin son caminos de muerte.

راههایی هستند که به نظر انسان راست می‌آیند اما عاقبت به مرگ منتهی می‌شوند.

13 Aun en la risa el burlador tendrá dolor en el corazón; y el término de aquella alegría es congoja.

خنده نمی‌تواند اندوه دل را پنهان سازد؛ هنگامی که خنده پایان می‌یابد، درد و اندوه برجای خود باقی می‌ماند.

14 De sus caminos será harto el desviado de corazón; y el hombre de bien será apartado de él.

آدم خدانشناس نتیجهٔ کارهای خود را خواهد دید و شخص نیک از ثمرهٔ اعمال خویش بهره خواهد برد.

15 El simple cree a toda palabra; mas el entendido entiende sus pasos.

آدم ساده لوح هر حرفی را باور می‌کند، اما شخص زیرک سنجیده رفتار می‌نماید.

16 El sabio teme, y se aparta del mal; mas el loco se arrebata, y confía.

شخص دانا محتاط است و از خطر دوری می‌کند، ولی آدم نادان از روی غرور، خود را به خطر می‌اندازد.

17 El que presto se enoja, hará locura; y el hombre malicioso será aborrecido.

آدم تندخو کارهای احمقانه می‌کند و شخص حیله‌گر مورد نفرت قرار می‌گیرد.

18 Los simples heredarán la locura; mas los cuerdos se coronarán de sabiduría.

حماقت نصیب جاهلان می‌شود و دانایی نصیب زیرکان.

19 Los malos se inclinarán delante de los buenos, y los impíos a las puertas del justo.

بدکاران عاقبت در برابر نیکان سر تعظیم فرود خواهند آورد و محتاج آنان خواهند شد.

20 El pobre es odioso aun a su amigo; pero muchos son los que aman al rico.

ثروتمندان دوستان بسیار دارند، اما شخص فقیر را حتی همسایه‌هایش تحقیر می‌کند.

21 El pecador menosprecia a su prójimo; mas el que tiene misericordia de los pobres, es bienaventurado.

خوار شمردن فقرا گناه است. خوشا به حال کسی که بر آنها ترحم کند.

22 ¿No yerran los que piensan mal? Pero los que piensan bien alcanzarán misericordia y verdad.

کسانی که نقشه‌های پلید در سر می‌پرورانند گمراه خواهند شد، ولی آنانی که نیت خوب دارند مورد محبت و اعتماد قرار خواهند گرفت.

23 En toda labor hay fruto; mas el hablar y no hacer, empobrece.

کسی که زحمت می‌کشد منفعت عایدش می‌شود، ولی آنکه فقط حرف می‌زند فقیر خواهد شد.

24 La corona de los sabios es su sabiduría; mas lo que distingue a los locos es su locura.

ثروت نصیب دانایان خواهد شد، اما پاداش احمقان حماقت ایشان است.

25 El testigo verdadero libra las almas; mas el engañoso hablará mentiras.

شاهد راستگو جان مردم را نجات می‌دهد، اما شاهد دروغگو به مردم خیانت می‌کند.

26 En el temor del SEÑOR está la fuerte confianza; y allí sus hijos tendrán esperanza.

کسی که از خداوند می‌ترسد تکیه‌گاه محکمی دارد و فرزندانش در امان خواهند بود.

27 El temor del SEÑOR es manantial de vida, para ser apartado de los lazos de la muerte.

خداترسی چشمهٔ حیات است و انسان را از دامهای مرگ دور نگه می‌دارد.

28 En la multitud del pueblo está la gloria del rey; y en la falta del pueblo la flaqueza del príncipe.

عظمت یک پادشاه بستگی به تعداد مردمی دارد که بر آنها فرمان می‌راند. پادشاه بدون قوم نابود می‌شود.

29 El que tarde se aíra, es grande de entendimiento; mas el corto de espíritu engrandece la locura.

کسی که صبر و تحمل دارد شخص بسیار عاقلی است، اما از آدم تندخو حماقت سر می‌زند.

30 El corazón apacible es vida a la carne; mas la envidia, pudrimiento de huesos.

آرامش فکر به بدن سلامتی می‌بخشد، اما حسادت مانند خوره جان را می‌خورد.

31 El que oprime al pobre, afrenta a su Hacedor; mas el que tiene misericordia del pobre, lo honra.

هر که به فقرا ظلم کند به آفرینندهٔ آنها اهانت کرده است و هر که به فقرا ترحم نماید، به خدا احترام گذاشته است.

32 Por su maldad será lanzado el impío; mas el justo en su muerte tiene esperanza.

خداشناسان وقتی بمیرند پناهگاهی دارند، اما گناهکاران به‌وسیلۀ گناهان خودشان تباه می‌شوند.

33 En el corazón del cuerdo reposará la sabiduría; y es dado a conocer en medio de los locos.

حکمت در دل دانایان ساکن است، اما در میان نادانان جای ندارد.

34 La justicia engrandece un pueblo; mas el pecado es afrenta de las naciones.

درستکاری مایه سرافرازی یک قوم است و گناه مایه رسوایی آن.

35 La benevolencia del rey es para con el siervo entendido; mas su enojo contra el que lo avergüenza.

پادشاه از خدمتگزاران کاردان خشنود می‌گردد، ولی کسانی که دردسر ایجاد می‌کنند مورد غضب او واقع می‌شوند.