< Proverbios 1 >
1 LOS proverbios de Salomón, hijo de David, rey de Israel:
Israil padishahi Dawutning oghli Sulaymanning pend-nesihetliri: —
2 Para entender sabiduría y doctrina; para conocer las razones prudentes;
Bu pend-nesihetler sanga eqil-paraset, edep-exlaqni ögitip, séni ibretlik sözlerni chüshinidighan qilidu;
3 Para recibir el consejo de prudencia, justicia, y juicio y equidad;
sanga danaliq, heqqaniyliq, pem-paraset we durusluqning yolyoruq-terbiyisini qobul qilduridu.
4 Para dar sagacidad á los simples, y á los jóvenes inteligencia y cordura.
Bu [pend-nesihetler] nadanlarni zérek qilip, yashlarni bilimlik we sezgür qilidu;
5 Oirá el sabio, y aumentará el saber; y el entendido adquirirá consejo;
bulargha qulaq sélishi bilen danalar bilimini ashuridu, yorutulghan kishiler téximu dana meslihetke érishidu,
6 Para entender parábola y declaración; palabras de sabios, y sus dichos oscuros.
shundaqla pend-nesihetler hem temsillerning menisini, danishmenlerning hékmetliri hem tilsim sözlirini chüshinidighan qilinidu.
7 El principio de la sabiduría es el temor de Jehová: los insensatos desprecian la sabiduría y la enseñanza.
Perwerdigardin qorqush bilimning bashlinishidur; Exmeqler danaliqni we terbiyini közge ilmaydu.
8 Oye, hijo mío, la doctrina de tu padre, y no desprecies la dirección de tu madre:
I oghlum, atangning terbiyisige qulaq sal, anangning söz-nesihetidin ayrilma;
9 Porque adorno de gracia serán á tu cabeza, y collares á tu cuello.
chünki ular séning béshinggha taqalghan gül chembirek, boynunggha ésilghan marjan bolidu.
10 Hijo mío, si los pecadores te quisieren engañar, no consientas.
I oghlum, yamanlar séni azdursa, ulargha egeshmigin.
11 Si dijeren: Ven con nosotros, pongamos asechanzas á la sangre, acechemos sin motivo al inocente;
Eger ular: — Yür, tuzaq qurup adem öltüreyli; Yoshuruniwélip, birer bigunah kelgende urayli!
12 Los tragaremos vivos como el sepulcro, y enteros, como los que caen en sima; (Sheol )
Tehtisaradek ularni yutuwéteyli, Saq bolsimu, hanggha chüshkenlerdek ularni yiqitayli; (Sheol )
13 Hallaremos riquezas de todas suertes, henchiremos nuestras casas de despojos;
Ulardin xilmuxil qimmetlik mal-dunyagha ige bolup, Öylirimizni olja bilen toldurimiz.
14 Echa tu suerte entre nosotros; tengamos todos una bolsa:
Biz bilen shérik bol, Hemyanimiz bir bolsun, dése, —
15 Hijo mío, no andes en camino con ellos; aparta tu pie de sus veredas:
I oghlum, ulargha yoldash bolma, Özüngni ularning izidin néri qil!
16 Porque sus pies correrán al mal, é irán presurosos á derramar sangre.
Chünki ularning putliri rezillikke yügüridu, Qolini qan qilish üchün aldiraydu.
17 Porque en vano se tenderá la red ante los ojos de toda ave;
Herqandaq uchar qanat tuyup qalghanda tuzaq qoyush bikar awarichiliktur;
18 Mas ellos á su propia sangre ponen asechanzas, y á sus almas tienden lazo.
Lékin bular del öz qénini töküsh üchün saqlaydu; Öz janlirigha zamin bolushni kütidu.
19 Tales son las sendas de todo el que es dado á la codicia, [la cual] prenderá el alma de sus poseedores.
Nepsi yoghinap ketken herbir ademning yollirining aqiwiti mana shundaq; [Haram mal-dunya] öz igilirining jénini alidu.
20 La sabiduría clama de fuera, da su voz en las plazas:
[Büyük] danaliq kochida ochuq-ashkara xitab qilmaqta, Chong meydanlarda sadasini anglatmaqta.
21 Clama en los principales lugares de concurso; en las entradas de las puertas de la ciudad dice sus razones:
Kocha doqmushlirida ademlerni chaqirmaqta, Sheher derwazilirida sözlirini jakarlimaqta: —
22 ¿Hasta cuándo, oh simples, amaréis la simpleza, y los burladores desearán el burlar, y los insensatos aborrecerán la ciencia?
I saddilar, qachan’ghiche mushundaq nadanliqqa bérilisiler? Mesxire qilghuchilar qachan’ghiche mesxiriliktin huzur alsun? Exmeqler qachan’ghiche bilimdin nepretlensun?!
23 Volveos á mi reprensión: he aquí yo os derramaré mi espíritu, y os haré saber mis palabras.
Tenbihlirimge qulaq sélip mangghan yolunglardin yan’ghan bolsanglar idi! Rohimni silerge töküp bérettim, Sözlirimni silerge bildürgen bolattim.
24 Por cuanto llamé, y no quisisteis; extendí mi mano, y no hubo quien escuchase;
Lékin chaqirsam, anglimidinglar; Qolumni uzartsam, héchqaysinglar qarimidinglar.
25 Antes desechasteis todo consejo mío, y mi reprensión no quisisteis:
Nesihetlirimning hemmisige perwa qilmidinglar, Tenbihimni anglashni qilche xalimidinglar.
26 También yo me reiré en vuestra calamidad, y me burlaré cuando [os] viniere lo que teméis;
Shunga, béshinglargha balayi’qaza kelgende külimen, Wehime silerge yétishi bilen mesxire qilimen.
27 Cuando viniere como una destrucción lo que teméis, y vuestra calamidad llegare como un torbellino; cuando sobre vosotros viniere tribulación y angustia.
Halaket élip kelgen wehime üstünglerge chüshkende, Weyranchiliq silerge quyuntazdek kelgende, Siler éghir qayghugha we azabqa muptila bolghininglarda —
28 Entonces me llamarán, y no responderé; buscarme han de mañana, y no me hallarán:
U chaghda mushu kishiler mendin ötünüp chaqiridu, Men perwa qilmaymen, Méni telmürüp izdisimu, tapalmaydu.
29 Por cuanto aborrecieron la sabiduría, y no escogieron el temor de Jehová,
Ular bilimge nepretlen’ginidin, Perwerdigardin eyminishni tallimighinidin,
30 Ni quisieron mi consejo, y menospreciaron toda reprensión mía:
Méning nesihitimni qilche qobul qilghusi yoqluqidin, Tenbihimgimu perwa qilmighininglardin,
31 Comerán pues del fruto de su camino, y se hartarán de sus consejos.
Ular öz béshini yeydu, Öz qestliridin toluq azab tartidu;
32 Porque el reposo de los ignorantes los matará, y la prosperidad de los necios los echará á perder.
Chünki saddilarning yoldin chiqishi öz jénigha zamin bolidu; Exmeqler rahetlik turmushidin özlirini halak qilidu.
33 Mas el que me oyere, habitará confiadamente, y vivirá reposado, sin temor de mal.
Lékin manga qulaq salghanlar aman-ésen yashaydu, Balayi’qazalardin, ghem-endishlerdin xaliy bolup, xatirjem turidu.