Proverbios 1
1 LOS proverbios de Salomón, hijo de David, rey de Israel:
Ordtøke av Salomo, son til David, konge yver Israel.
2 Para entender sabiduría y doctrina; para conocer las razones prudentes;
Av deim kann ein læra visdom og age og skyna vituge ord.
3 Para recibir el consejo de prudencia, justicia, y juicio y equidad;
Og få age so ein vert klok, rettferd og rett og rettvisa.
4 Para dar sagacidad á los simples, y á los jóvenes inteligencia y cordura.
Dei kann gjeva dei urøynde klokskap, ungdomen kunnskap og ettertanke -
5 Oirá el sabio, y aumentará el saber; y el entendido adquirirá consejo;
so den vise kann høyra og auka sin lærdom og den vituge verta rådklok.
6 Para entender parábola y declaración; palabras de sabios, y sus dichos oscuros.
Dei gjev skyn på ordtak og myrke ord, ord frå dei vise og gåtorne deira.
7 El principio de la sabiduría es el temor de Jehová: los insensatos desprecian la sabiduría y la enseñanza.
Otte for Herren er upphav til kunnskap, uvitingar vanvyrder visdom og age.
8 Oye, hijo mío, la doctrina de tu padre, y no desprecies la dirección de tu madre:
Høyr etter, son min, når far din deg agar, og kasta’kje frå deg det mor di deg lærer!
9 Porque adorno de gracia serán á tu cabeza, y collares á tu cuello.
For det er ein yndeleg krans for ditt hovud, og kjedor kring halsen din.
10 Hijo mío, si los pecadores te quisieren engañar, no consientas.
Son min, når syndarar lokkar deg, samtykk ikkje!
11 Si dijeren: Ven con nosotros, pongamos asechanzas á la sangre, acechemos sin motivo al inocente;
Um dei segjer: «Kom med oss! Me vil lura etter blod, setja fella for den skuldlause utan grunn;
Me vil gløypa deim som helheimen livande, og heile som når dei fer i gravi; (Sheol h7585)
13 Hallaremos riquezas de todas suertes, henchiremos nuestras casas de despojos;
Me vinna oss alle slag skattar, og fyller husi våre med rov;
14 Echa tu suerte entre nosotros; tengamos todos una bolsa:
du skal få lutskifte saman med oss, alle skal me ha same pungen.» -
15 Hijo mío, no andes en camino con ellos; aparta tu pie de sus veredas:
Son min, gakk ikkje då på vegen med deim, haldt foten din burte frå deira stig!
16 Porque sus pies correrán al mal, é irán presurosos á derramar sangre.
For føterne deira spring til vondt og er snøgge til å renna ut blod.
17 Porque en vano se tenderá la red ante los ojos de toda ave;
Men fåfengt breier dei netet for augo på alle fuglar.
18 Mas ellos á su propia sangre ponen asechanzas, y á sus almas tienden lazo.
Dei lurer på sitt eige blod og set eit garn for sitt eige liv.
19 Tales son las sendas de todo el que es dado á la codicia, [la cual] prenderá el alma de sus poseedores.
So gjeng det kvar som riv til seg med ran, det drep sin eigen herre.
20 La sabiduría clama de fuera, da su voz en las plazas:
Vismøyi ropar på gata og lyfter si røyst på torgi.
21 Clama en los principales lugares de concurso; en las entradas de las puertas de la ciudad dice sus razones:
På gatehyrna preikar ho midt i ståket, i porthallar og kring i byen ho talar:
22 ¿Hasta cuándo, oh simples, amaréis la simpleza, y los burladores desearán el burlar, y los insensatos aborrecerán la ciencia?
«Kor lenge vil de fåkunnige elska fåkunna, og kor lenge vil spottarar ha hug til spott, og dårar hata kunnskap?
23 Volveos á mi reprensión: he aquí yo os derramaré mi espíritu, y os haré saber mis palabras.
Snu dykk hit når eg refser! So skal åndi mi fløyma for dykk, og eg skal kunngjera dykk mine ord.
24 Por cuanto llamé, y no quisisteis; extendí mi mano, y no hubo quien escuchase;
Eg ropa og de vilde ikkje høyra, og ingen agta på at eg rette ut handi,
25 Antes desechasteis todo consejo mío, y mi reprensión no quisisteis:
De brydde dykk ei um all mi råd, og ansa ikkje mitt refsings ord,
26 También yo me reiré en vuestra calamidad, y me burlaré cuando [os] viniere lo que teméis;
So skal eg då læ når de ulukka fær, eg skal spotta når det som de ræddast kjem,
27 Cuando viniere como una destrucción lo que teméis, y vuestra calamidad llegare como un torbellino; cuando sobre vosotros viniere tribulación y angustia.
når det de ræddast kjem som eit uver, og uferdi dykkar fer hit som ein storm, når trengsla og naud kjem på dykk.
28 Entonces me llamarán, y no responderé; buscarme han de mañana, y no me hallarán:
Då vil eg ikkje svara når de ropar på meg, dei skal naudleita etter meg, men ikkje finna meg.
29 Por cuanto aborrecieron la sabiduría, y no escogieron el temor de Jehová,
Av di dei hata kunnskap og forsmådde otte for Herren,
30 Ni quisieron mi consejo, y menospreciaron toda reprensión mía:
ikkje lydde på mi råd, vanyrde all mi påminning,
31 Comerán pues del fruto de su camino, y se hartarán de sus consejos.
skal dei eta frukt av si åtferd og verta mette av sine råder.
32 Porque el reposo de los ignorantes los matará, y la prosperidad de los necios los echará á perder.
For einvisa drep dei einfaldne, og tryggleiken dårarne tyner.
33 Mas el que me oyere, habitará confiadamente, y vivirá reposado, sin temor de mal.
Men den bur trygt, som høyrer på meg, verna um ulukke-rædsla.»
