Proverbios 3

1 HIJO mío, no te olvides de mi ley; y tu corazón guarde mis mandamientos:

Aking anak, huwag kalimutan ang aking mga utos, at isapuso ang aking mga katuruan,

2 Porque largura de días, y años de vida y paz te aumentarán.

dahil ang haba ng mga araw at mga taon ng buhay at kapayapaan ang idadagdag ng mga ito sa iyo.

3 Misericordia y verdad no te desamparen; átalas á tu cuello, escríbelas en la tabla de tu corazón:

Huwag hayaang lisanin ka ng pagiging tapat sa tipan at pagiging katiwa-tiwala, itali ito ng magkasama sa iyong leeg, isulat ito sa kaloob-looban ng iyong puso.

4 Y hallarás gracia y buena opinión en los ojos de Dios y de los hombres.

Pagkatapos ikaw ay makakahanap ng pabor at mabuting reputasyon sa paningin ng Diyos at ng tao.

5 Fíate de Jehová de todo tu corazón, y no estribes en tu prudencia.

Magtiwala kay Yahweh ng buong puso at huwag umasa sa sarili mong pang-unawa;

6 Reconócelo en todos tus caminos, y él enderezará tus veredas.

sa lahat ng iyong ginagawa ay kilalanin siya at gagawin niyang matuwid ang iyong mga landas.

7 No seas sabio en tu opinión: teme á Jehová, y apártate del mal;

Huwag maging marunong sa iyong sariling mga mata; matakot kay Yahweh at talikuran ang kasamaan.

8 Porque será medicina á tu ombligo, y tuétano á tus huesos.

Ito ay kagalingan sa iyong laman at inuming makapagpanibagong sigla para sa iyong katawan.

9 Honra á Jehová de tu sustancia, y de las primicias de todos tus frutos;

Parangalan si Yahweh ng iyong kayamanan at ng mga unang bunga ng lahat ng iyong ani,

10 Y serán llenas tus trojes con abundancia, y tus lagares rebosarán de mosto.

at ang iyong mga kamalig ay mapupuno at ang iyong mga bariles ay aapaw, puno ng bagong alak.

11 No deseches, hijo mío, el castigo de Jehová; ni te fatigues de su corrección:

Aking anak, huwag hamakin ang disiplina ni Yahweh at huwag mapoot sa kaniyang pagsaway,

12 Porque al que ama castiga, como el padre al hijo á quien quiere.

dahil dinidisiplina ni Yahweh ang kaniyang mga minamahal, katulad ng pakikitungo ng ama sa kaniyang anak na nakalulugod sa kaniya.

13 Bienaventurado el hombre que halla la sabiduría, y que obtiene la inteligencia:

Siya na nakasusumpong ng karunungan ay masaya, siya din ay nakakuha ng kaunawaan.

14 Porque su mercadería es mejor que la mercadería de la plata, y sus frutos más que el oro fino.

Ang matatamo ninyo sa karunungan ay mas mabuti kaysa sa maibibigay ng pilak at ang pakinabang ay mas mabuti kaysa sa ginto.

15 Más preciosa es que las piedras preciosas; y todo lo que puedes desear, no se puede comparar á ella.

Ang karunungan ay mas mahalaga kaysa sa mga hiyas at wala sa mga ninanais mo ang maikukumpara sa kaniya.

16 Largura de días está en su mano derecha; en su izquierda riquezas y honra.

Mayroon siyang haba ng mga araw sa kaniyang kanang kamay; sa kaniyang kaliwang kamay ay mga kayamanan at karangalan.

17 Sus caminos son caminos deleitosos, y todas sus veredas paz.

Ang kaniyang mga daan ay mga daan ng kabaitan at lahat ng kaniyang mga landas ay kapayapaan.

18 Ella es árbol de vida á los que de ella asen: y bienaventurados son los que la mantienen.

Siya ay isang puno ng buhay sa mga humahawak dito, ang mga kumakapit dito ay masasaya.

19 Jehová con sabiduría fundó la tierra; afirmó los cielos con inteligencia.

Sa pamamagitan ng karunungan itinatag ni Yahweh ang mundo, sa pamamagitan ng pang-unawa itinayo niya ang kalangitan.

20 Con su ciencia se partieron los abismos, y destilan el rocío los cielos.

Sa pamamagitan ng kaniyang kaalaman, ang mga kailaliman ay bumukas at ibinagsak ng mga ulap ang kanilang hamog.

21 Hijo mío, no se aparten [estas cosas] de tus ojos; guarda la ley y el consejo;

Aking anak, panatilihin ang mahusay na pagpapasya at talas ng pag-iisip, at huwag mawala ang paningin sa mga ito.

22 Y serán vida á tu alma, y gracia á tu cuello.

Ang mga ito ay buhay sa iyong kaluluwa at isang palamuti ng pabor para isuot sa iyong leeg.

23 Entonces andarás por tu camino confiadamente, y tu pie no tropezará.

Pagkatapos ikaw ay lalakad sa iyong daan sa kaligtasan at ang iyong paa ay hindi madarapa;

24 Cuando te acostares, no tendrás temor; antes te acostarás, y tu sueño será suave.

kapag ikaw ay humiga, hindi ka matatakot; kapag ikaw ay humiga, ang iyong tulog ay magiging mahimbing.

25 No tendrás temor de pavor repentino, ni de la ruina de los impíos cuando viniere:

Huwag matakot sa biglaang pagkakilabot o pagkawasak na idinulot ng mga masasama, kapag dumating ang mga ito,

26 Porque Jehová será tu confianza, y él preservará tu pie de ser preso.

dahil si Yahweh ay nasa iyong tabi at iingatan ang iyong paa na huwag mahuli sa bitag.

27 No detengas el bien de sus dueños, cuando tuvieres poder para hacerlo.

Huwag ipagkait ang mabuti sa mga karapat-dapat dito, kapag nasa iyong kapangyarihan upang kumilos.

28 No digas á tu prójimo: Ve, y vuelve, y mañana [te] daré; cuando tienes contigo [qué darle].

Huwag sabihin sa iyong kapwa, “pumunta ka, at bumalik muli at bukas ibibigay ko ito,” kapag ang pera ay nasa iyo.

29 No intentes mal contra tu prójimo, estando él confiado de ti.

Huwag gumawa ng plano para makasakit ng iyong kapwa— siya na nakatira sa malapit at nagtitiwala sa iyo.

30 No pleitees con alguno sin razón, si él no te ha hecho agravio.

Huwag makipagtalo sa isang tao ng walang dahilan, kapag wala siyang ginawa para saktan ka.

31 No envidies al hombre injusto, ni escojas alguno de sus caminos.

Huwag kainggitan ang isang marahas na tao o piliin ang kahit na ano sa kaniyang mga paraan.

32 Porque el perverso es abominado de Jehová: mas su secreto es con los rectos.

Dahil ang sinungaling na tao ay kasuklam-suklam kay Yahweh, nguniit dinadala niya ang matuwid na tao sa kaniyang pagtitiwala.

33 La maldición de Jehová está en la casa del impío; mas él bendecirá la morada de los justos.

Ang sumpa ni Yahweh ay nasa tahanan ng masasamang tao, ngunit pinagpapala niya ang tahanan ng mga matuwid.

34 Ciertamente él escarnecerá á los escarnecedores, y á los humildes dará gracia.

Kinukutya niya ang mga nangungutya, ngunit ibinibigay niya ang kaniyang pabor sa mga taong may mababang loob.

35 Los sabios heredarán honra: mas los necios sostendrán ignominia.

Ang mga marurunong na tao ay nagmamana nang karangalan, ngunit ang mga hangal ay iaangat sa kanilang kahihiyan.