Proverbios 24
1 NO tengas envidia de los hombres malos, ni desees estar con ellos:
Яманларға рәшк қилма, Улар билән барди-кәлди қилишни арзу қилма;
2 Porque su corazón piensa en robar, é iniquidad hablan sus labios.
Чүнки уларниң көңли зораванлиқнила ойлар; Уларниң ағзи азар йәткүзүшни сөзләр.
3 Con sabiduría se edificará la casa, y con prudencia se afirmará:
Аилә болса даналиқ асасида бәрпа қилинар; Чүшиниш билән мустәһкәмлинәр.
4 Y con ciencia se henchirán las cámaras de todo bien preciado y agradable.
Билим билән өйниң ханилири һәр хил қиммәтлик, есил гөһәрләргә толдурулар.
5 El hombre sabio es fuerte; y de pujante vigor el hombre docto.
Дана адәм зор күчкә егидур; Билими бар адәм қудритини ашурар.
6 Porque con ingenio harás la guerra: y la salud está en la multitud de consejeros.
Пухта несиһәтләр билән җәң қилғин; Ғәлибә болса Бирдин-бир Улуқ Мәслиһәтчи билән болар.
7 Alta está para el insensato la sabiduría: en la puerta no abrirá él su boca.
Даналиқ әқилсиз адәмгә нисбәтән толиму егиз, чүшиниксиздур; [Чоңлар] шәһәр дәрвазиси алдиға жиғилғанда у зуван ачалмас.
8 Al que piensa mal hacer le llamarán hombre de malos pensamientos.
Әскиликни нийәтлигән адәм «сүйқәстчи» атилар.
9 El pensamiento del necio es pecado: y abominación á los hombres el escarnecedor.
Ахмақлиқтин болған нийәт гунадур; Һакавур киши адәмләргә жиркиничликтур.
10 Si fueres flojo en el día de trabajo, tu fuerza será reducida.
Бешиңға еғир күн чүшкәндә җасарәтсиз болсаң, Күчсиз һесаплинисән.
11 Si dejares de librar los que son tomados para la muerte, y los que son llevados al degolladero;
[Сәвәпсиз] өлүмгә тартилғанларни қутқузғин; Боғузлиниш хәвпидә турғанлардин ярдәм қолуңни тартма;
12 Si dijeres: Ciertamente no lo supimos; ¿no lo entenderá el que pesa los corazones? El que mira por tu alma, él lo conocerá, y dará al hombre según sus obras.
Әгәр сән: «Бу иштин хәвиримиз йоқтур» десәң, Һәр адәмниң көңлини таразиға Салғучи буни көрмәсму? Җениңни һаят Сақлиғучи уни билмәсму? У һәр бир инсан балсиниң өз қилғанлири бойичә уларниң өзигә яндурмасму?
13 Come, hijo mío, de la miel, porque es buena, y del panal dulce á tu paladar:
И оғлум, һәсәл [тапсаң] истимал қил, у яхшидур. Һәрә көнигидин алған һәсәл болса татлиқ тетийду;
14 Tal será el conocimiento de la sabiduría á tu alma: si la hallares tendrá recompensa, y al fin tu esperanza no será cortada.
Даналиқ билән тонушсаң, уму көңлүңгә шуниңдәк болар; Уни тапқиниңда җәзмән яхши көридиған күнүң болиду, Арзу-үмүтүң бекарға кәтмәс.
15 Oh impío, no aceches la tienda del justo, no saquees su cámara;
И рәзил адәм, һәққанийниң өйигә йошурун һуҗум қилишни күтмә, Униң туралғусини булиғучи болма!
16 Porque siete veces cae el justo, y se torna á levantar; mas los impíos caerán en el mal.
Чүнки һәққаний йәттә қетим жиқилип чүшәр, Бирақ ахири йәнә орнидин турар. Лекин рәзил киши күлпәт ичигә путлишип чүшәр.
17 Cuando cayere tu enemigo, no te huelgues; y cuando tropezare, no se alegre tu corazón:
Рәқибиң жиқилип кәтсә хуш болуп кәтмә, Дүшминиң путлишип чүшсә шатланма;
18 Porque Jehová no lo mire, y le desagrade, y aparte de sobre él su enojo.
Пәрвәрдигар буни көргәндә, Бу қилиғиңни яхши көрмәй, Бәлким ғәзивини рәқибиңгә чүшүрмәслиги мүмкин.
19 No te entrometas con los malignos, ni tengas envidia de los impíos;
Яманлар [раваҗ тапса], беарам болуп кәтмә; Рәзилләргә рәшк қилма.
20 Porque para el malo no habrá [buen] fin, y la candela de los impíos será apagada.
Чүнки яманларниң келәчики йоқтур, Униң чириғиму өчүрүләр.
21 Teme á Jehová, hijo mío, y al rey; no te entrometas con los veleidosos:
И оғлум, Пәрвәрдигардин қорққин, падишаниму һөрмәт қил. Қутратқучилар билән арилашма.
22 Porque su quebrantamiento se levantará de repente; y el quebrantamiento de ambos, ¿quién lo comprende?
Бундақ кишиләргә келидиған балаю-апәт уштумтут болар, [Пәрвәрдигар билән падишаниң] уларни қандақ йоқитидиғанлиғини биләмсән?
23 También estas cosas [pertenecen] á los sabios. Tener respeto á personas en el juicio no es bueno.
Буларму ақиланиләрниң сөзлиридур: — Сот қилғанда бир тәрәпкә ян бесиш қәтъий болмас.
24 El que dijere al malo, Justo eres, los pueblos lo maldecirán, y le detestarán las naciones:
Җинайәтчигә: «Әйипсиз сән» дәп һөкүм чиқарған кишигә, Хәлиқләр ләнәт ейтар; Әл-жутлар униңдин нәпрәтлинәр.
25 Mas los que [lo] reprenden, serán agradables, y sobre ellos vendrá bendición de bien.
Бирақ улар җинайәтчиниң гунайини ечип ташлиған кишидин хурсән болар, Улар униңға бәхит-саадәт тилишәр.
26 Besados serán los labios del que responde palabras rectas.
Дурус җавап бәргүчи, Гояки кишиниң ләвлиригә сөйгүчидур.
27 Apresta tu obra de afuera, y disponla en tu heredad; y después edificarás tu casa.
Авал сиртта ишлириңниң йолини һазирлап, Етиз-ериқлириңни тәйярла, Андин өйүңни салғин.
28 No seas sin causa testigo contra tu prójimo; y no lisonjees con tus labios.
Йеқиниңға қарши асассиз гувалиқ қилма; Ағзиңдин һеч ялғанчилиқ чиқарма.
29 No digas: Como me hizo, así le haré; daré el pago al hombre según su obra.
«У маңа қандақ қилған болса, мәнму униңға шундақ қилимән, Униң маңа қилғинини өзигә яндуримән», дегүчи болма.
30 Pasé junto á la heredad del hombre perezoso, y junto á la viña del hombre falto de entendimiento;
Мән һорунниң етизлиғидин өттим, Әқилсизниң үзүмзарлиғи йенидин маңдим,
31 Y he aquí que por toda ella habían ya crecido espinas, ortigas habían ya cubierto su haz, y su cerca de piedra estaba ya destruída.
Мана, һәр йеридин тикәнләр өсүп чиққан, Хохилар йәр йүзини бесип кәткән, Қоруқ теми өрүлүп кәткән!
32 Y yo miré, y púse[lo] en mi corazón: vi[lo], y tomé consejo.
Уларни көргәч, убдан ойландим; Көргинимдин савақ алдим: —
33 Un poco de sueño, cabeceando otro poco, poniendo mano sobre mano otro poco para dormir;
Сән: «Йәнә бирдәм көзүмни жумувалай, Йәнә бирдәм ухливалай, Йәнә бирдәм пут-қолумни алмап йетивалай» — десәң,
34 Así vendrá como caminante tu necesidad, y tu pobreza como hombre de escudo.
Намратлиқ булаңчидәк сени бесип келәр, Һаҗәтмәнлик қалқанлиқ әскәрдәк саңа һуҗум қилар.
