Proverbios 22

1 DE más estima es la buena fama que las muchas riquezas; y la buena gracia más que la plata y el oro.

نیکنامی برتر از ثروت هنگفت است و محبوبیت گرانبهاتر از طلا و نقره.

2 El rico y el pobre se encontraron: á todos ellos hizo Jehová.

دارا و ندار یک وجه مشترک دارند: هر دوی آنها را خداوند آفریده است.

3 El avisado ve el mal, y escóndese: mas los simples pasan, y reciben el daño.

شخص زیرک خطر را پیش‌بینی می‌کند و از آن اجتناب می‌نماید ولی آدم جاهل به سوی آن می‌رود و خود را گرفتار می‌سازد.

4 Riquezas, y honra, y vida, [son] la remuneración de la humildad [y] del temor de Jehová.

ثمرهٔ تواضع و خداترسی، ثروت و احترام و عمر طولانی است.

5 Espinas [y] lazos hay en el camino del perverso: el que guarda su alma se alejará de ellos.

راه اشخاص فاسد از خارها و دامها پوشیده است، پس اگر جان خود را دوست داری از رفتن به راه آنها خودداری کن.

6 Instruye al niño en su carrera: aun cuando fuere viejo no se apartará de ella.

بچه را در راهی که باید برود تربیت کن و او تا آخر عمر از آن منحرف نخواهد شد.

7 El rico se enseñoreará de los pobres; y el que toma prestado, siervo es del que empresta.

فقیر اسیر ثروتمند است و قرض گیرنده غلام قرض دهنده.

8 El que sembrare iniquidad, iniquidad segará: y consumiráse la vara de su ira.

هر که ظلم بکارد مصیبت درو خواهد کرد و قدرتش در هم خواهد شکست.

9 El ojo misericordioso será bendito, porque dió de su pan al indigente.

شخص سخاوتمندی که غذای خود را با فقرا تقسیم می‌کند، برکت خواهد یافت.

10 Echa fuera al escarnecedor, y saldrá la contienda, y cesará el pleito y la afrenta.

مسخره کننده را بیرون بینداز تا نزاع و مجادله و فحاشی خاتمه یابد.

11 El que ama la limpieza de corazón, [por] la gracia de sus labios su amigo será el rey.

اگر کسی پاکی قلب را دوست بدارد و سخنانش دلنشین باشد، حتی پادشاه نیز دوست او خواهد شد.

12 Los ojos de Jehová miran por la ciencia; mas él trastorna las cosas de los prevaricadores.

خداوند آدمهای درستکار را محفوظ نگه می‌دارد، اما نقشه‌های بدکاران را باطل می‌کند.

13 Dice el perezoso: El león está fuera; en mitad de las calles seré muerto.

آدم تنبل در خانه می‌ماند و می‌گوید: «اگر بیرون بروم شیر مرا می‌خورد.»

14 Sima profunda es la boca de las extrañas: aquel contra el cual estuviere Jehová airado, caerá en ella.

سخنان زن بدکار مانند یک دام خطرناک است و هر که مورد غضب خداوند باشد در آن می‌افتد.

15 La necedad está ligada en el corazón del muchacho; [mas] la vara de la corrección la hará alejar de él.

حماقت در وجود کودک نهفته است، ولی چوب تأدیب آن را از او بیرون می‌کند.

16 El que oprime al pobre para aumentarse él, y que da al rico, ciertamente [será] pobre.

کسی که به خاطر نفع خودش به فقرا ظلم کند و به ثروتمندان هدیه دهد، عاقبت گرفتار فقر خواهد شد.

17 Inclina tu oído, y oye las palabras de los sabios, y pon tu corazón á mi sabiduría:

به این سخنان مردان حکیم که به تو یاد می‌دهم گوش فرا ده و با تمام وجود از آنها پیروی کن؛

18 Porque es cosa deleitable, si las guardares en tus entrañas; y que juntamente sean ordenadas en tus labios.

زیرا حفظ کردن آنها در دل و قرار دادن آنها بر زبان، کار پسندیده‌ای است.

19 Para que tu confianza sea en Jehová, te [las] he hecho saber hoy á ti también.

این سخنان را امروز به تو تعلیم می‌دهم تا اعتماد تو بر خداوند باشد.

20 ¿No te he escrito tres veces en consejos y ciencia,

این کلمات گزیده را که مملو از حکمت و اندرز است، برای تو نوشته‌ام

21 Para hacerte saber la certidumbre de las razones verdaderas, para que puedas responder razones de verdad á los que á ti enviaren?

تا حقیقت را آنچنان که هست به تو یاد دهم و تو نیز آن را به کسانی که از تو سؤال می‌کنند، بیاموزی.

22 No robes al pobre, porque es pobre, ni quebrantes en la puerta al afligido:

اموال شخص فقیر را که حامی ندارند، غارت نکن و حق بیچارگان را در دادگاه پایمال ننما؛

23 Porque Jehová juzgará la causa de ellos, y despojará el alma de aquellos que los despojaren.

زیرا خداوند به داد ایشان خواهد رسید و کسانی را که به ایشان ظلم کرده‌اند به سزای اعمالشان خواهد رسانید.

24 No te entrometas con el iracundo, ni te acompañes con el hombre de enojos;

با اشخاص تندخو که زود خشمگین می‌شوند معاشرت نکن،

25 Porque no aprendas sus maneras, y tomes lazo para tu alma.

مبادا مثل آنها شوی و زندگی خود را تباه کنی.

26 No estés entre los que tocan la mano, entre los que fían por deudas.

ضامن دیگری نشو و تعهد نکن که او قرض خود را پس خواهد داد،

27 Si no tuvieres para pagar, ¿por qué han de quitar tu cama de debajo de ti?

زیرا اگر مجبور به پرداخت قرض او شوی و نتوانی آن را بپردازی، رختخوابت را از زیرت بیرون می‌کشند.

28 No traspases el término antiguo que pusieron tus padres.

حدود ملک خود را که اجدادت از قدیم آن را تعیین کرده‌اند، به نفع خود تغییر نده.

29 ¿Has visto hombre solícito en su obra? delante de los reyes estará; no estará delante de los de baja suerte.

اگر کسی در کار خود ماهر باشد، بدان که جزو افراد گمنام نخواهد ماند، بلکه به دربار پادشاهان راه خواهد یافت.