Proverbios 20
1 EL vino es escarnecedor, la cerveza alborotadora; y cualquiera que por ello errare, no será sabio.
Ang alak ay mangungutya at ang matapang na inumin ay basag-ulero; ang sinumang naliligaw sa pamamagitan ng pag-inom ay hindi matalino.
2 Como bramido de cachorro de león es el terror del rey: el que lo hace enfurecerse, peca [contra] su alma.
Ang takot sa hari ay katulad ng takot sa batang leon na umaatungal; ang sinumang maging dahilan ng kaniyang galit ay itinatapon ang kaniyang buhay.
3 Honra es del hombre dejarse de contienda: mas todo insensato se envolverá [en ella].
Isang karangalan para sa sinuman ang umiwas sa hindi pagkakasundo, ngunit ang bawat hangal ay sumasali sa isang pagtatalo.
4 El perezoso no ara á causa del invierno; pedirá pues en la siega, y no [hallará].
Ang taong tamad ay hindi nag-aararo sa taglagas; siya ay naghahanap ng isang bunga sa panahon ng tag-ani ngunit hindi magkakaroon nang anuman.
5 [Como] aguas profundas es el consejo en el corazón del hombre: mas el hombre entendido lo alcanzará.
Ang mga layunin ng puso ng isang tao ay katulad ng malalim na tubig, ngunit ang isang taong may pang-unawa ay aalamin ito.
6 Muchos hombres publican cada uno su liberalidad: mas hombre de verdad, ¿quién lo hallará?
Maraming tao ang nagpapahayag na sila ay tapat, ngunit sino ang makakahanap ng isang taong matapat?
7 El justo que camina en su integridad, bienaventurados serán sus hijos después de él.
Ang taong gumagawa ng tama ay naglalakad sa kaniyang dangal, at ang kaniyang mga anak na lalaki na sumusunod sa kaniya ay masaya.
8 El rey que se sienta en el trono de juicio, con su mirar disipa todo mal.
Ang isang hari na nakaupo sa trono na ginagampanan ang mga tungkulin ng isang hukom ay pinipili sa kaniyang mga mata ang lahat ng masasama na nasa harapan niya.
9 ¿Quién podrá decir: Yo he limpiado mi corazón, limpio estoy de mi pecado?
Sino ang maaaring magsabi, “Pinapanatili kong malinis ang aking puso; Ako ay malaya mula sa aking kasalanan”?
10 Doble pesa y doble medida, abominación son á Jehová ambas cosas.
Ang magkakaibang timbang at hindi pantay na mga sukat— parehong kinapopootan ang mga ito ni Yahweh.
11 Aun el muchacho es conocido por sus hechos, si su obra fuere limpia y recta.
Maging ang isang kabataan ay nakikilala sa kaniyang mga kilos, kung ang kaniyang pag-uugali ay dalisay at matuwid.
12 El oído que oye, y el ojo que ve, ambas cosas ha igualmente hecho Jehová.
Ang mga tainga na nakakarinig at ang mga mata na nakakakita— parehong ginawa ito ni Yahweh.
13 No ames el sueño, porque no te empobrezcas; abre tus ojos, [y] te hartarás de pan.
Huwag mahalin ang pagtulog o ikaw ay darating sa paghihirap; buksan mo ang iyong mga mata at ikaw ay magkakaroon ng maraming kakainin.
14 El que compra dice: malo es, malo es: mas en apartándose, se alaba.
'“Masama! Masama!” sabi ng mga bumibili, pero kapag umalis siya, siya ay nagmamayabang.
15 Hay oro y multitud de piedras preciosas: mas los labios sabios son vaso precioso.
Mayroong ginto at kasaganaan sa mamahaling mga bato, ngunit ang mga labi ng kaalaman ay isang mamahaling hiyas.
16 Quítale su ropa al que salió por fiador del extraño; y tómale prenda [al que fía] la extraña.
Ang sinumang nagbibigay ng kasiguruhan para sa utang ng iba, kuhanan mo ng damit bilang sangla.
17 Sabroso es al hombre el pan de mentira; mas después su boca será llena de cascajo.
Ang tinapay na nakamit sa pamamagitan ng panlilinlang ay matamis sa panlasa, ngunit pagkatapos ang kaniyang bibig ay mapupuno ng graba.
18 Los pensamientos con el consejo se ordenan: y con industria se hace la guerra.
Ang mga plano ay pinagtitibay sa pamamagitan ng payo, at sa marunong na patnubay lamang ay dapat kang makipaglaban.
19 El que descubre el secreto, en chismes anda: no te entrometas, pues, con el que lisonjea con sus labios.
Ang tsismis ay nagbubunyag ng mga lihim, at kaya hindi ka dapat makisama sa mga taong nagsasalita ng sobra.
20 El que maldice á su padre ó á su madre, su lámpara será apagada en oscuridad tenebrosa.
Kapag isinusumpa ng isang tao ang kaniyang ama o kaniyang ina, ang kaniyang ilawan ay papatayin sa kalagitnaan ng kadiliman.
21 La herencia adquirida de priesa al principio, aun su postrimería no será bendita.
Ang isang mana na madaling nakamit sa simula ay gagawa ng mas kaunting kabutihan sa bandang huli.
22 No digas, yo me vengaré; espera á Jehová, y él te salvará.
Huwag sabihing, “Gagantihan kita para sa pagkakamaling ito!” Hintayin si Yahweh at siya ang sasagip sa iyo.
23 Abominación son á Jehová las pesas dobles; y el peso falso no es bueno.
Kinamumuhian ni Yahweh ang mga hindi parehas na timbang, at ang hindi tapat na mga timbangan ay hindi mabuti.
24 De Jehová son los pasos del hombre: ¿cómo pues entenderá el hombre su camino?
Ang mga hakbang ng isang tao ay pinapatnubayan ni Yahweh; paano niya mauunawaan ang kaniyang paraan kung gayon?
25 Lazo es al hombre el devorar lo santo, y andar pesquisando después de los votos.
Isang patibong para sa isang tao ang pagsasabi nang padalus-dalos, “Ang bagay na ito ay banal,” at iniisip lamang ang kahulugan pagkatapos niyang masabi ang kaniyang panata.
26 El rey sabio esparce los impíos, y sobre ellos hace tornar la rueda.
Ang marunong na hari ay inihihiwalay ang masama, at pagkatapos sinasagasaan ng panggiik na kariton sa ibabaw nila.
27 Candela de Jehová es el alma del hombre, que escudriña lo secreto del vientre.
Ang espiritu ng isang tao ay ang ilawan ni Yahweh, hinahanap ang lahat ng kaniyang kaloob-loobang mga bahagi.
28 Misericordia y verdad guardan al rey; y con clemencia sustenta su trono.
Ang tipan ng katapatan at pagtitiwala ay nangangalaga sa hari; ang kaniyang trono ay iniingatan sa pamamagitan ng pag-ibig.
29 La gloria de los jóvenes es su fortaleza, y la hermosura de los viejos la vejez.
Ang dangal ng mga kabataang lalaki ay ang kanilang kalakasan, at ang karangyaan ng matatanda ay ang kanilang mga uban.
30 Las señales de las heridas son medicina para lo malo: y las llagas [llegan] á lo más secreto del vientre.
Ang mga hampas na sumusugat, nililinis ang kasamaan, at ang mga palo ay nililinis ang mga kaloob-loobang mga bahagi.
