Proverbios 16
1 DEL hombre son las disposiciones del corazón: mas de Jehová la respuesta de la lengua.
Ang mga balak ng puso ay pag-aari ng isang tao, ngunit mula kay Yahweh ang sagot mula sa kaniyang dila.
2 Todos los caminos del hombre son limpios en su opinión: mas Jehová pesa los espíritus.
Lahat ng pamamaraan ng isang tao ay dalisay sa kaniyang sariling paningin, pero tinitimbang ni Yahweh ang mga kalooban.
3 Encomienda á Jehová tus obras, y tus pensamientos serán afirmados.
Ipagkatiwala mo ang iyong mga gawain kay Yahweh at magtatagumpay ang mga balak mo.
4 Todas las cosas ha hecho Jehová por sí mismo, y aun al impío para el día malo.
Ginawa ni Yahweh ang lahat ng bagay ukol sa kaniyang layunin, maging ang mga masama para sa araw ng kaguluhan.
5 Abominación es á Jehová todo altivo de corazón: [aunque esté] mano sobre mano, no será reputado inocente.
Kinamumuhian ni Yahweh ang bawat isa na may mapagmataas na puso, kahit na tumayo pa sila nang magkahawak, hindi sila maliligtas sa kaparusahan.
6 Con misericordia y verdad se corrige el pecado: y con el temor de Jehová se apartan del mal los hombres.
Sa pamamagitan ng katapatan sa kasunduan at pagtitiwala ang pagkakasala ay nabayaran at sa pamamagitan ng takot kay Yahweh, tinatalikuran ng mga tao ang kasamaan.
7 Cuando los caminos del hombre son agradables á Jehová, aun á sus enemigos pacificará con él.
Kapag ang pamamaraan ng isang tao ay kalugod-lugod kay Yahweh, ginagawa niya kahit na ang mga kaaway nito ay makipagbati sa kaniya.
8 Mejor es lo poco con justicia, que la muchedumbre de frutos sin derecho.
Mabuti pa ang may kakaunti nang nasa tama, kaysa sa malaking kita na may kaakibat na kawalan ng katarungan.
9 El corazón del hombre piensa su camino: mas Jehová endereza sus pasos.
Sa kaniyang puso, ang isang tao ay nagpaplano ng kaniyang landas, pero si Yahweh ang nagtuturo ng kaniyang mga hakbang.
10 Adivinación está en los labios del rey: en juicio no prevaricará su boca.
Ang isang pahayag na may karunungan ay nasa labi ng isang hari, sa paghahatol ang kaniyang bibig ay hindi nagsasalita nang may panlilinlang.
11 Peso y balanzas justas son de Jehová: obra suya son todas las pesas de la bolsa.
Ang tapat na mga timbangan ay nagmumula kay Yahweh; lahat ng mga pabigat sa sako ay kanyang gawain.
12 Abominación es á los reyes hacer impiedad: porque con justicia será afirmado el trono.
Kapag gumagawa ng napakasamang mga bagay ang mga hari, ito ay isang bagay na dapat kasuklaman sapagkat ang trono ay itinatag sa pamamagitan ng paggawa ng kung ano ang tama.
13 Los labios justos son el contentamiento de los reyes; y aman al que habla lo recto.
Nalulugod ang isang hari sa mga labi na nagsasabi ng kung ano ang tama at kinagigiliwan niya ang isang nagsasalita nang tuwiran.
14 La ira del rey es mensajero de muerte: mas el hombre sabio la evitará.
Ang matinding galit ng isang hari ay sugo ng kamatayan pero ang isang marunong na tao ay magsisikap na pahupain ang kanyang galit.
15 En la alegría del rostro del rey está la vida; y su benevolencia es como nube de lluvia tardía.
Sa liwanag ng mukha ng isang hari ay buhay, at ang kanyang pagkiling ay parang isang ulap na nagdadala ng ulan sa tagsibol.
16 Mejor es adquirir sabiduría que oro preciado; y adquirir inteligencia vale más que la plata.
Higit na mainam ang pagtamo ng karunungan kaysa ginto. Ang pagtamo ng kaunawaan ay dapat higit na piliin kaysa pilak.
17 El camino de los rectos es apartarse del mal: su alma guarda el que guarda su camino.
Ang daang-bayan ng mga matuwid na tao ay palayo sa kasamaan; ang taong nangangalaga ng kanyang buhay ay nag-iingat sa kanyang landas.
18 Antes del quebrantamiento [es] la soberbia; y antes de la caída la altivez de espíritu.
Nauuna ang kayabangan bago sa kapahamakan at ang mapagmataas na kalooban ay nauuna bago sa isang pagbagsak.
19 Mejor es humillar el espíritu con los humildes, que partir despojos con los soberbios.
Mas mabuti pang maging mapagpakumbaba kasama ng mga mahihirap na tao kaysa makipaghatian ng mga nasamsam na bagay sa mga mayayabang na tao.
20 El entendido en la palabra, hallará el bien: y el que confía en Jehová, él es bienaventurado.
Sinumang pinagninilay-nilayan ang itinuturo sa kanila ay makakasumpong nang mabuti at iyong mga nagtitiwala kay Yahweh ay masisiyahan.
21 El sabio de corazón es llamado entendido: y la dulzura de labios aumentará la doctrina.
Ang isang marunong sa kanyang puso ay tatawaging marunong makita ang kaibhan, at pinahuhusay ng matamis na pananalita ang kakayahang magturo.
22 Manantial de vida es el entendimiento al que lo posee: mas la erudición de los necios es necedad.
Ang kaunawaan ay isang bukal ng buhay sa isang mayroon nito, pero ang kaparusahan ng mga hangal ay ang kanilang kahangalan.
23 El corazón del sabio hace prudente su boca; y con sus labios aumenta la doctrina.
Ang puso ng isang marunong na tao ay nagbibigay ng mahusay na panananaw sa kaniyang bibig at nagdadagdag ng panghihikayat sa kaniyang mga labi.
24 Panal de miel son los dichos suaves: suavidad al alma y medicina á los huesos.
Ang kaaya-ayang mga salita ay isang pulot-pukyutan - matamis sa kaluluwa at kagalingan sa mga buto.
25 Hay camino que parece derecho al hombre, mas su salida son caminos de muerte.
May daan na tama sa tingin ng isang tao ngunit ang dulo nito ay ang daan sa kamatayan.
26 El alma del que trabaja, trabaja para sí; porque su boca le constriñe.
Ang gana ng isang manggagawa ay kapaki-pakinabang sa kaniya, ang kanyang gutom ang patuloy na nagtutulak sa kaniya.
27 El hombre perverso cava el mal; y en sus labios hay como llama de fuego.
Ang isang walang kwentang tao ay naghuhukay ng kapilyuhan, at ang kaniyang pananalita ay tulad ng isang nakakapasong apoy.
28 El hombre perverso levanta contienda; y el chismoso aparta los mejores amigos.
Ang isang napakasamang tao ay pumupukaw ng pagtatalo at ang isang tsismoso ay naghihiwalay ng malalapit na magkaibigan.
29 El hombre malo lisonjea á su prójimo, y le hace andar por el camino no bueno:
Ang isang taong marahas ay nagsisinungaling sa kaniyang kapwa at naghahatid sa kaniya pababa sa isang landas na hindi mabuti.
30 Cierra sus ojos para pensar perversidades; mueve sus labios, efectúa el mal.
Ang isang kumikindat ay nagbabalak ng napakasamang mga bagay; iyong mga nagtitikom ng mga labi ay gagawa ng kasamaan.
31 Corona de honra es la vejez, que se hallará en el camino de justicia.
Ang uban ay isang korona ng karangalan; nakukuha ito sa pamamagitan ng pamumuhay sa tamang paraan.
32 Mejor es el que tarde se aira que el fuerte; y el que se enseñorea de su espíritu, que el que toma una ciudad.
Mas mabuting maghinay-hinay sa galit kaysa maging isang mandirigma; ang isang nagpipigil sa kanyang sarili ay mas malakas kaysa sa isang sumasakop sa isang lungsod.
33 La suerte se echa en el seno: mas de Jehová es el juicio de ella.
Ang mga palabunutan ay hinahagis sa kandungan, pero ang kapasyahan ay nagmumula kay Yahweh.
