Proverbios 24

1 No tengas envidia de los hombres malos: ni desees estar con ellos.

به اشخاص شریر حسادت نورز و آرزو نکن که با آنها دوست شوی،

2 Porque su corazón piensa en robar; e iniquidad hablan sus labios.

زیرا تمام فکر و ذکر آنها این است که به مردم ظلم کنند.

3 Con sabiduría se edificará la casa; y con prudencia se afirmará.

خانه با حکمت بنا می‌شود و با فهم استوار می‌گردد،

4 Y con ciencia las cámaras se henchirán de todas riquezas preciosas y hermosas.

اتاقهایش با دانایی از اسباب نفیس و گرانبها پر می‌شود.

5 El hombre sabio es fuerte; y el hombre entendido es valiente de fuerza.

آدم دانا و فهمیده از قدرت زیاد برخوردار است و دائم به قدرت خویش می‌افزاید.

6 Porque con industrias harás la guerra; y la salud está en la multitud de los consejeros.

پیروزی در جنگ بستگی به تدابیر خوب و مشورت زیاد دارد.

7 Alta está para el insensato la sabiduría: en la puerta no abrirá su boca.

نادان نمی‌تواند به حکمت دست یابد؛ وقتی موضوع مهمی مورد بحث قرار می‌گیرد، او حرفی برای گفتن ندارد.

8 Al que piensa mal hacer, al tal, hombre de malos pensamientos le llamarán.

کسی که دائم نقشه‌های پلید در سر بپروراند، عاقبت رسوا خواهد شد.

9 El mal pensamiento del insensato es pecado; y abominación a los hombres el burlador.

نقشه‌های آدم جاهل گناه‌آلود است و کسی که دیگران را مسخره می‌کند مورد نفرت همهٔ مردم می‌باشد.

10 Si fueres flojo en el día de trabajo, tu fuerza será angosta.

اگر نتوانی سختیهای زندگی را تحمل کنی، آدم ضعیفی هستی.

11 ¿Detenerte has de escapar los que son tomados para la muerte, y los que son llevados al degolladero?

از نجات دادن کسی که به ناحق به مرگ محکوم شده است کوتاهی نکن.

12 Si dijeres: Ciertamente no lo supimos: ¿el que pesa los corazones no lo entenderá? El que mira por tu alma él lo conocerá, el cual dará al hombre según sus obras.

نگو که از جریان بی‌خبر بوده‌ای، زیرا خدایی که جان تو در دست اوست و از دل تو آگاه است، می‌داند که تو از همه چیز باخبر بوده‌ای. او هر کسی را مطابق اعمالش جزا خواهد داد.

13 Come, hijo mío, de la miel, porque es buena; y del panal dulce a tu paladar:

پسرم، همان‌طور که خوردن عسل کام تو را شیرین می‌کند، همچنان کسب حکمت برای جان تو شیرین خواهد بود. کسی که حکمت بیاموزد آیندهٔ خوبی در انتظارش خواهد بود و امیدهایش بر باد نخواهد رفت.

14 Tal será el conocimiento de la sabiduría a tu alma, si la hallares; y al fin tu esperanza no será cortada.

15 O! impío, no aseches a la tienda del justo: no saquees su acostadero:

ای شریر، در کمین خانۀ شخص عادل نباش و منزلی را که او در آن زندگی می‌کند، تاراج نکن،

16 Porque siete veces cae el justo, y se torna a levantar: mas los impíos caerán en el mal.

زیرا عادل حتی اگر هفت بار هم بیفتد، باز برخواهد خاست، اما شریران گرفتار بلا شده، سرنگون خواهند شد.

17 Cuando cayere tu enemigo, no te huelgues; y cuando tropezare, no se alegre tu corazón:

وقتی دشمنت دچار مصیبتی می‌شود شادی نکن و هنگامی که می‌افتد دلشاد نشو،

18 Porque Jehová no lo mire, y le desagrade; y aparte de sobre él su enojo.

زیرا ممکن است خداوند این کار تو را نپسندد و از مجازات او دست بردارد!

19 No te entremetas con los malignos, ni tengas envidia de los impíos:

به سبب بدکاران خودت را ناراحت نکن و به آنها حسادت نورز،

20 Porque para el malo no habrá buen fin; y la candela de los impíos será apagada.

زیرا شخص بدکار آینده‌ای ندارد و چراغش خاموش خواهد شد.

21 Teme a Jehová, hijo mío, y al rey: no te entremetas con los inmutadores:

پسرم، از خداوند و پادشاه بترس و با کسانی که بر ضد ایشان شورش می‌کنند همدست نشو،

22 Porque su quebrantamiento se levantará de repente: ¿y el quebrantamiento de ambos quién lo comprenderá?

کیست که بداند خداوند یا پادشاه چه بلایی بر سر چنین کسان خواهد آورد؟

23 También estas cosas pertenecen a los sabios. Tener respeto a personas en el juicio, no es bueno.

قاضی نباید در داوری از کسی طرفداری کند.

24 El que dijere al malo, justo eres: los pueblos le maldecirán, y las naciones le detestarán:

هر که به مجرم بگوید: «تو بی‌گناهی»، مورد لعنت و نفرت همهٔ مردم واقع خواهد شد،

25 Mas los que le reprenden, serán agradables; y sobre ellos vendrá bendición de bien.

ولی آنکه گناهکار را محکوم کند سعادت و برکت نصیبش خواهد گردید.

26 Los labios serán besados, del que responde palabras rectas.

جواب صادقانه مانند بوسهٔ دوست دلچسب است.

27 Apareja de fuera tu obra, y dispónela en tu heredad; y después edificarás tu casa.

اول کسب و کاری داشته باش بعد خانه و خانواده تشکیل بده.

28 No seas testigo sin causa contra tu prójimo; y no lisonjees con tus labios.

علیه همسایهٔ خود شهادت دروغ نده و سخنان نادرست درباره‌اش بر زبان نیاور.

29 No digas: Como me hizo, así le haré: daré el pago al varón según su obra.

نگو: «هر چه بر سرم آورده تلافی خواهم کرد.»

30 Pasé junto a la heredad del hombre perezoso, y junto a la viña del hombre falto de entendimiento.

از کنار مزرعهٔ شخص تنبل و کم‌عقل گذشتم؛

31 Y he aquí que por toda ella habían ya crecido espinas, ortigas habían ya cubierto su superficie, y su cerca de piedra estaba ya destruida.

همه جا خار روییده بود، علفهای هرز زمین را پوشانده و دیوار مزرعه فرو ریخته بود.

32 Y yo miré, y púse lo en mi corazón: lo ví, y recibí enseñanza.

با دیدن این منظره به فکر فرو رفتم و این درس را آموختم:

33 Tomando un poco de sueño, cabeceando otro poco, poniendo mano sobre mano otro poco para volver a dormir:

کمی خواب بیشتر، کمی چُرت بیشتر، کمی دست رو دست گذاشتن و استراحت بیشتر،

34 Vendrá como caminante, tu necesidad; y tu pobreza como hombre de escudo.

و فقر و تنگدستی همچون راهزنی مسلح به سراغ تو خواهد آمد.