Proverbios 14

1 La mujer sabia edifica su casa: mas la insensata con sus manos la derriba.

زن دانا خانه خود را بنا می‌کند، اما زن نادان با دست خود خانه‌اش را خراب می‌کند.

2 El que camina en su rectitud, teme a Jehová: mas el pervertido en sus caminos, le menosprecia.

کسانی که به راستی عمل می‌کنند به خداوند احترام می‌گذارند، ولی اشخاص بدکار او را تحقیر می‌کنند.

3 En la boca del insensato está la vara de la soberbia: mas los labios de los sabios los guardarán.

نادان چوب سخنانِ متکبرانهٔ خود را می‌خورد، ولی سخنان مرد دانا او را محافظت می‌کند.

4 Sin bueyes, el alfolí está limpio: mas por la fuerza del buey hay abundancia de panes.

اگر در طویله گاو نباشد، طویله تمیز می‌ماند، اما بدون گاو نمی‌توان محصول زیادی به دست آورد.

5 El testigo verdadero, no mentirá: mas el testigo falso hablará mentiras.

شاهد امین دروغ نمی‌گوید، ولی از دهان شاهد ناراست دروغ می‌بارد.

6 Buscó el burlador la sabiduría, y no la halló: mas la sabiduría al hombre entendido es fácil.

کسی که همه چیز را به باد مسخره می‌گیرد هرگز نمی‌تواند حکمت پیدا کند، اما شخص فهیم به آسانی آن را به دست می‌آورد.

7 Vete de delante del hombre insensato: pues no le conociste labios de ciencia.

از احمقان دوری کن زیرا چیزی ندارند به تو یاد دهند.

8 La ciencia del cuerdo es entender su camino: mas la insensatez de los fatuos es engaño.

حکمت شخص عاقل راهنمای اوست، اما حماقت احمقان باعث گمراهی آنان می‌شود.

9 Los insensatos hablan pecado; mas entre los rectos hay amor.

نادانان با گناه بازی می‌کنند، اما درستکاران رضایت خدا را می‌طلبند.

10 El corazón conoce la amargura de su alma; y extraño no se entremeterá en su alegría.

تنها دل شخص است که تلخی جان او را احساس می‌کند و در شادی او نیز کسی جز خودش نمی‌تواند سهیم باشد.

11 La casa de los impíos será asolada: mas la tienda de los rectos florecerá.

خانهٔ بدکاران خراب می‌شود، اما خیمهٔ درستکاران وسعت می‌یابد.

12 Hay camino que al hombre le parece derecho: mas su salida es caminos de muerte.

راههایی هستند که به نظر انسان راست می‌آیند اما عاقبت به مرگ منتهی می‌شوند.

13 Aun en la risa tendrá dolor el corazón; y la salida de la alegría es congoja.

خنده نمی‌تواند اندوه دل را پنهان سازد؛ هنگامی که خنده پایان می‌یابد، درد و اندوه برجای خود باقی می‌ماند.

14 De sus caminos será harto el apartado de razón; y el hombre de bien se apartará de él.

آدم خدانشناس نتیجهٔ کارهای خود را خواهد دید و شخص نیک از ثمرهٔ اعمال خویش بهره خواهد برد.

15 El simple cree a toda palabra: mas el entendido entiende sus pasos.

آدم ساده لوح هر حرفی را باور می‌کند، اما شخص زیرک سنجیده رفتار می‌نماید.

16 El sabio teme, y apártase del mal: mas el insensato enójase, y confía.

شخص دانا محتاط است و از خطر دوری می‌کند، ولی آدم نادان از روی غرور، خود را به خطر می‌اندازد.

17 El que de presto se enoja, hará locura; y el hombre de malos pensamientos será aborrecido.

آدم تندخو کارهای احمقانه می‌کند و شخص حیله‌گر مورد نفرت قرار می‌گیرد.

18 Los simples heredarán la insensatez: mas los cuerdos se coronarán de sabiduría.

حماقت نصیب جاهلان می‌شود و دانایی نصیب زیرکان.

19 Los malos se inclinaron delante de los buenos; y los impíos, a las puertas del justo.

بدکاران عاقبت در برابر نیکان سر تعظیم فرود خواهند آورد و محتاج آنان خواهند شد.

20 El pobre es odioso aun a su amigo: mas los que aman al rico, son muchos.

ثروتمندان دوستان بسیار دارند، اما شخص فقیر را حتی همسایه‌هایش تحقیر می‌کند.

21 El pecador menosprecia a su prójimo: mas el que tiene misericordia de los pobres, es bienaventurado.

خوار شمردن فقرا گناه است. خوشا به حال کسی که بر آنها ترحم کند.

22 ¿No yerran, los que piensan mal? mas los que piensan bien tendrán misericordia, y verdad.

کسانی که نقشه‌های پلید در سر می‌پرورانند گمراه خواهند شد، ولی آنانی که نیت خوب دارند مورد محبت و اعتماد قرار خواهند گرفت.

23 En todo trabajo hay abundancia: mas la palabra de los labios solamente empobrece.

کسی که زحمت می‌کشد منفعت عایدش می‌شود، ولی آنکه فقط حرف می‌زند فقیر خواهد شد.

24 La corona de los sabios es sus riquezas: mas la insensatez de los fatuos su fatuidad.

ثروت نصیب دانایان خواهد شد، اما پاداش احمقان حماقت ایشان است.

25 El testigo verdadero libra las almas: mas el engañoso hablará mentiras.

شاهد راستگو جان مردم را نجات می‌دهد، اما شاهد دروغگو به مردم خیانت می‌کند.

26 En el temor de Jehová está la fuerte confianza; y allí sus hijos tendrán esperanza.

کسی که از خداوند می‌ترسد تکیه‌گاه محکمی دارد و فرزندانش در امان خواهند بود.

27 El temor de Jehová es manadero de vida, para ser apartado de los lazos de la muerte.

خداترسی چشمهٔ حیات است و انسان را از دامهای مرگ دور نگه می‌دارد.

28 En la multitud del pueblo está la gloria del rey; y en la falta del pueblo, la flaqueza del príncipe.

عظمت یک پادشاه بستگی به تعداد مردمی دارد که بر آنها فرمان می‌راند. پادشاه بدون قوم نابود می‌شود.

29 El que tarde se aira, es grande de entendimiento: mas el corto de espíritu, engrandece la locura.

کسی که صبر و تحمل دارد شخص بسیار عاقلی است، اما از آدم تندخو حماقت سر می‌زند.

30 El corazón blando es vida de las carnes: mas la envidia, pudrimiento de huesos.

آرامش فکر به بدن سلامتی می‌بخشد، اما حسادت مانند خوره جان را می‌خورد.

31 El que oprime al pobre, afrenta a su hacedor: mas el que tiene misericordia del pobre, le honra.

هر که به فقرا ظلم کند به آفرینندهٔ آنها اهانت کرده است و هر که به فقرا ترحم نماید، به خدا احترام گذاشته است.

32 Por su maldad será lanzado el impío: mas el justo, en su muerte tiene esperanza.

خداشناسان وقتی بمیرند پناهگاهی دارند، اما گناهکاران به‌وسیلۀ گناهان خودشان تباه می‌شوند.

33 En el corazón del cuerdo reposará la sabiduría; y en medio de los insensatos es conocida.

حکمت در دل دانایان ساکن است، اما در میان نادانان جای ندارد.

34 La justicia engrandece la gente: mas el pecado es afrenta de las naciones.

درستکاری مایه سرافرازی یک قوم است و گناه مایه رسوایی آن.

35 La benevolencia del rey es para con el siervo entendido: mas el que le avergüenza, es su enojo.

پادشاه از خدمتگزاران کاردان خشنود می‌گردد، ولی کسانی که دردسر ایجاد می‌کنند مورد غضب او واقع می‌شوند.