Proverbios 1
1 Los proverbios de Salomón, hijo de David, rey de Israel,
Ang mga kawikaan ni Salomon na anak ni David na hari sa Israel:
2 Para conocer sabiduría y disciplina, Para comprender las palabras de inteligencia,
Upang umalam ng karunungan at turo; upang bulayin ang mga salita ng pagkaunawa;
3 Para recibir disciplina y enseñanza, Justicia, derecho y equidad,
Upang tumanggap ng turo sa pantas na paguugali, sa katuwiran, at kahatulan, at karampatan;
4 Para dar sagacidad al incauto, Y a los jóvenes conocimiento y discreción.
Upang magbigay ng katalinuhan sa musmos. Kaalaman at pagbubulay sa kabataan:
5 Oirá el sabio y aumentará el saber, Y el entendido obtendrá habilidades.
Upang marinig ng pantas, at lumago sa ikatututo: at upang tamuhin ng taong may unawa ang magagaling na payo:
6 Entenderá el proverbio y el dicho profundo, Las palabras de los sabios y sus enigmas.
Upang umunawa ng kawikaan at ng kahulugan; ng mga salita ng pantas, at ng kanilang malalabong sabi.
7 El principio de la sabiduría es el temor a Yavé. Los insensatos desprecian la sabiduría y la disciplina.
Ang takot sa Panginoon ay pasimula ng kaalaman: nguni't ang mangmang ay humahamak sa karunungan at turo.
8 Escucha, hijo mío, la enseñanza de tu padre, Y no abandones la instrucción de tu madre,
Anak ko, dinggin mo ang turo ng iyong ama, at huwag mong pabayaan ang kautusan ng iyong ina:
9 Porque hermosa diadema será en tu cabeza Y collar en tu cuello.
Sapagka't sila'y magiging tali ng biyaya sa iyong ulo, at mga kuwintas sa ligid ng iyong leeg.
10 Hijo mío, si los pervertidos te quieren seducir, No consientas.
Anak ko, kung ikaw ay hikayatin ng mga makasalanan, huwag mong tulutan.
11 Si dicen: Ven con nosotros a tender trampas mortales, Acechemos sin motivo al inocente.
Kung kanilang sabihin, sumama ka sa amin, tayo'y magsibakay sa pagbububo ng dugo, tayo'y mangagkubli ng silo na walang anomang kadahilanan sa walang sala;
Sila'y lamunin nating buhay na gaya ng Sheol. At buo, na gaya ng nagsibaba sa lungaw; (Sheol h7585)
13 Hallaremos objetos valiosos. Llenaremos nuestras casas del botín.
Tayo'y makakasumpong ng lahat na mahalagang pag-aari, ating pupunuin ang ating mga bahay ng samsam;
14 Comparte tu suerte con nosotros, Y tengamos todos una sola bolsa.
Ikaw ay makikipagsapalaran sa gitna namin; magkakaroon tayong lahat ng isang supot:
15 Hijo mío, no andes en el camino de ellos. Aparta tu pie de sus senderos,
Anak ko, huwag kang lumakad sa daan na kasama nila; pigilin mo ang iyong paa sa kanilang landas:
16 Porque sus pies corren hacia el mal Y se apresuran a derramar sangre.
Sapagka't ang kanilang mga paa ay nagsisitakbo sa kasamaan, at sila'y nangagmamadali sa pagbububo ng dugo.
17 En vano se tiende la red Ante los ojos de las aves.
Sapagka't walang kabuluhang naladlad ang silo, sa paningin ng alin mang ibon:
18 Pero ellos colocan trampas a su propia sangre, Y ante sus propias vidas tienden acechanza.
At binabakayan ng mga ito ang kanilang sariling dugo, kanilang ipinagkukubli ng silo ang kanilang sariling mga buhay.
19 Tales son los senderos del que es dado a codicia, La cual quita la vida a los que la tienen.
Ganyan ang mga lakad ng bawa't sakim sa pakinabang; na nagaalis ng buhay ng mga may-ari niyaon.
20 La Sabiduría clama en las calles Y da su voz en las plazas.
Karunungan ay humihiyaw na malakas sa lansangan; kaniyang inilalakas ang kaniyang tinig sa mga luwal na dako;
21 Proclama sobre los muros, Y en las entradas de las puertas pregona sus palabras:
Siya'y humihiyaw sa mga pangulong dako na pinaglilipunan; sa pasukan ng mga pintuang-bayan, sa bayan, kaniyang binibigkas ang kaniyang mga salita:
22 Oh simples ¿hasta cuándo amarán la ingenuidad? ¿Hasta cuando los burladores amarán la burla, Los insensatos aborrecerán el saber?
Hanggang kailan kayong mga musmos, magsisiibig sa inyong kamusmusan? At ang mga nanunuya ay maliligaya sa panunuya, at ang mga mangmang ay mangagtatanim sa kaalaman?
23 ¡Regresen ante mi reprensión, Y les manifestaré mi espíritu, Y les haré conocer mis palabras!
Magsibalik kayo sa aking saway: narito, aking ibubuhos ang aking espiritu sa inyo.
24 Pero por cuanto llamé y rehusaron. Extendí mi mano, y no hubo quién escuchara.
Sapagka't ako'y tumawag, at kayo'y tumanggi: aking iniunat ang aking kamay, at walang makinig;
25 Desecharon todo mi consejo, Y no quisieron mi reprensión.
Kundi inyong iniuwi sa wala ang buo kong payo, at hindi ninyo inibig ang aking saway:
26 Yo también me reiré cuando llegue su calamidad Y me burlaré cuando los alcance lo que temen.
Ako naman ay tatawa sa kaarawan ng inyong kasakunaan: ako'y manunuya pagka ang inyong takot ay dumarating;
27 Cuando lo que temen venga como destrucción, Su calamidad llegue como un remolino de viento Y vengan sobre ustedes tribulación y angustia.
Pagka ang iyong takot ay dumarating na parang bagyo. At ang inyong kasakunaan ay dumarating na parang ipoipo; pagka ang hirap at hapis ay dumating sa inyo.
28 Entonces me llamarán, y no responderé, Me buscarán, pero no me hallarán,
Kung magkagayo'y tatawag sila sa akin, nguni't hindi ako sasagot; hahanapin nila akong masikap, nguni't hindi nila ako masusumpungan:
29 Por cuanto aborrecieron el conocimiento Y no escogieron el temor a Yavé.
Sapagka't kanilang ipinagtanim ang kaalaman, at hindi pinili ang takot sa Panginoon.
30 No quisieron mi consejo Y menospreciaron toda reprensión mía.
Ayaw sila ng aking payo; kanilang hinamak ang buo kong pagsaway:
31 Entonces comerán el fruto de su camino Y se saciarán de sus propios consejos.
Kaya't sila'y magsisikain ng bunga ng kanilang sariling lakad, at mabubusog ng kanilang sariling mga kagagawan.
32 El descarrío de los simples los matará, Y la dejadez de los necios los destruirá.
Sapagka't papatayin sila ng pagtalikod ng musmos, at ang pagkawalang balisa ng mga mangmang ay ang sisira sa kanila.
33 Pero el que me escuche vivirá confiadamente Y estará tranquilo, sin temor al mal.
Nguni't ang nakikinig sa akin ay tatahang tiwasay. At tatahimik na walang takot sa kasamaan.
