< Proverbios 24 >
1 No envidies a los perversos, Ni desees estar con ellos.
Mma wʼani mmerɛ amumuyɛfoɔ, mfa wo ho mmɔ wɔn;
2 Porque su corazón trama violencia, Y sus labios hablan gran injusticia.
Ɛfiri sɛ, wɔn akoma dwene atirimuɔdensɛm ho, na wɔn ano ka deɛ ɛde basabasayɛ ba ho asɛm.
3 Con la sabiduría se edifica una casa, Con la prudencia se afirma,
Wɔde nyansa na ɛsi efie, na nhunumu mu na wɔma ɛtim;
4 Con el conocimiento se llenan sus cuartos De todo bien preciado y agradable.
ɛnam nimdeɛ so na wɔnya ademudeɛ a ɛho yɛ na na ɛyɛ fɛ hyehyɛ nʼadan mu.
5 Mejor es el varón sabio que el fuerte. El hombre de conocimiento aumenta su poder.
Onyansafoɔ wɔ tumi a ɛso, na onimdefoɔ nyini ahoɔden mu;
6 Porque con estrategia harás tu guerra, Y en la multitud de consejeros está la victoria.
deɛ ɔretu sa hia akwankyerɛ, deɛ ɔrepɛ nkonimdie no hia afotufoɔ pii.
7 La sabiduría está demasiado alta para el necio. En la puerta no abrirá su boca.
Nyansa wɔ akyiri dodo ma ɔkwasea; wɔ apono ano dwabɔ mu no ɔnni hwee ka.
8 Al que trama el mal Lo llamarán hombre de malas intenciones.
Onipa ɔbɔ pɔ bɔne no wɔbɛfrɛ no ɔkɔtwebrɛfoɔ.
9 La intención del insensato es pecado, El burlador es detestado por los hombres.
Ogyimifoɔ nhyehyɛeɛ yɛ bɔne, nnipa kyiri ɔfɛdifoɔ.
10 Si flaqueas en el día de la adversidad, También tu fuerza se reducirá.
Sɛ wʼabamu go wɔ ɔhaw mu a, na wʼahoɔden sua!
11 ¡Libra a los que son llevados a la muerte! ¡Rescata a los que se tambalean hacia a la matanza!
Gye wɔn a wɔde wɔn rekɔ akɔkum wɔn no nkwa; na sianka wɔn a wɔtɔ ntintan kɔ akumiiɛ.
12 Si dices: En verdad, no lo supimos. El que pesa los corazones, ¿no lo sabrá? ¿No lo sabrá el que vigila tu vida, Y paga al hombre según sus obras?
Sɛ woka sɛ, “Na yɛnnim yei ho hwee a,” deɛ ɔkari akoma hwɛ no nhunu anaa? Deɛ ɔbɔ wo nkwa ho ban no nnim anaa? Ɔrentua deɛ obiara ayɛ so ka anaa?
13 Come miel, hijo mío, pues es buena. Sí, el panal es dulce a tu paladar.
Me ba, di ɛwoɔ, ɛfiri sɛ ɛyɛ; ɛwokyɛm mu woɔ yɛ wʼanomu dɛ.
14 Así aprópiate de la sabiduría para tu vida. Si la hallas, habrá un porvenir, Y tu esperanza no será frustrada.
Hunu nso sɛ nyansa yɛ wo kra dɛ; sɛ wonya a, wowɔ anidasoɔ ma daakye, na wʼanidasoɔ renyɛ kwa.
15 Oh impío, no aceches la tienda del justo Ni saquees su lugar de reposo,
Nkɔtɛ ɔteneneeni fie sɛ ɔkwanmukafoɔ, na ɛnkɔto nhyɛ nʼatenaeɛ so,
16 Porque siete veces cae el justo y se vuelve a levantar, Pero los impíos tropiezan en la calamidad.
Ɛwom sɛ ɔteneneeni hwe ase mpɛn nson deɛ, nanso ɔsɔre bio, na amumuyɛfoɔ deɛ, amanehunu baako ma wɔhwe ase.
17 Si tu enemigo cae, no te alegres, Y si tropieza, no se regocije tu corazón,
Sɛ wo ɔtamfoɔ hwe ase a mma ɛnyɛ wo dɛ; na sɛ ɔsunti a mma wʼakoma nni ahurisie,
18 No sea que Yavé lo vea y le desagrade, Y aparte de sobre él su enojo.
ɛfiri sɛ Awurade bɛhunu wʼadwene na ɔrempɛ na ɔbɛyi nʼabufuhyeɛ afiri ne so.
19 No te impacientes a causa de los malhechores, Ni tengas envidia de los pecadores,
Ɛnha wo ho wɔ abɔnefoɔ enti na ɛmma wʼani mmere amumuyɛfoɔ nso,
20 Porque para el perverso no habrá buen fin, Y la lámpara de los impíos será apagada.
ɛfiri sɛ, ɔbɔnefoɔ nni anidasoɔ biara daakye, na wɔbɛdum amumuyɛfoɔ kanea.
21 Hijo mío: Teme a Yavé y también al rey. No te asocies con los sediciosos,
Me ba, suro Awurade ne ɔhene, na mfa wo ho mmɔ adɔnyɛfoɔ ho,
22 Porque su calamidad viene de repente, Y la ruina que viene de ambos, ¿quién la conocerá?
ɛfiri sɛ saa baanu yi de ɔsɛeɛ bɛba wɔn so mpofirim, na hwan na ɔnim amanehunu ko a wɔbɛtumi de aba?
23 También estos son dichos de los sabios: No es bueno hacer acepción de personas en el juicio.
Yeinom nso yɛ anyansafoɔ Nsɛnka: Atemmuo a animhwɛ wɔ mu no nyɛ:
24 El que dice al impío: Eres justo, Lo maldecirán los pueblos, Y lo detestarán las naciones.
Obiara a ɔbɛka akyerɛ deɛ ɔdi fɔ sɛ, “Wo ho nni asɛm” no nnipa bɛdome no na amanaman remmɔ no din pa.
25 Pero los que lo reprenden serán apreciados, Y una gran bendición vendrá sobre ellos.
Na wɔn a wɔbu afɔdifoɔ fɔ no ɛbɛsi wɔn yie, na nhyira bɛba wɔn so.
26 Besados serán los labios Del que responde palabras rectas.
Mmuaeɛ pa te sɛ mfeano.
27 Prepara tus labores de afuera, Y disponlas en tus campos, Y después edifica tu casa.
Wie wo mfikyidwuma na siesie wo mfuo; ɛno akyi, si wo fie.
28 No testifiques sin causa contra tu prójimo, Ni engañes con tus labios.
Nni adanseɛ ntia ɔyɔnko a ɔnyɛɛ wo hwee, na mfa wʼano nnaadaa.
29 No digas: Le haré como él me hizo, Le retribuiré conforme a su obra.
Nka sɛ, “Deɛ wayɛ me no me nso mɛyɛ no bi; deɛ ɔyɛeɛ no metua ne so ka.”
30 Pasé junto al campo de un hombre perezoso, Por la viña de un hombre falto de entendimiento,
Menante faa onihafoɔ afuo ho twaa mu wɔ deɛ ɔnni adwene bobefuo nso ho;
31 Y ahí todo estaba cubierto de espinas. Su superficie estaba cubierta de ortigas, Y su muro de piedra, derribado.
nkasɛɛ afu wɔ baabiara, wira afu akata asase no so, na aboɔ afasuo no nso abubu.
32 Observé esto y reflexioné. Lo vi y aprendí la lección:
Mede mʼadwene kɔɔ deɛ mehunuiɛ no so na mesuaa biribi firii mu:
33 Un poco de sueño, un poco de dormitar, Un poco de cruzar las manos para descansar,
nna kakra, nkotɔ kakra, nsa a woabobɔ de rehome kakra,
34 Así vendrá tu miseria como un vagabundo, Y tu escasez como un hombre armado.
bɛma ohia aba wo so sɛ ɔkwanmukafoɔ na nneɛma ho nna bɛba wo so sɛ obi a ɔkura akodeɛ. Na ohia bɛto akyere wo sɛ ɔkwanmukafoɔ; ahokyere bɛtoa wo sɛ ɔkorɔmfoɔ.