< Proverbios 23 >

1 Cuando te sientes a comer con un ʼadón, Considera bien lo que está delante de ti,
Ki te noho tahi korua ko te rangatira ki te kai, ata whakaaroa marietia tera i tou aroaro:
2 Y pon cuchillo a tu garganta Si tienes gran apetito.
Whakapakia he maripi ki tou korokoro, ki te mea he tangata kakai koe.
3 No codicies sus manjares delicados, Porque son pan de engaño.
Kaua e hiahia ki ana mea reka: he kai tinihanga hoki era.
4 No te afanes por hacer riquezas. Sé prudente y desiste.
Kaua e taruke ki te mea taonga: kati tau mea ki tou matauranga.
5 Si les diriges una mirada, ya no están. Les salieron alas como un águila que vuela a los cielos.
E anga mai ranei ou kanohi ki taua mea korekore nei? He pono hoki ka whai parirau te taonga, koia ano kei te ekara, rere ana whaka te rangi.
6 No comas pan con el avaro, Ni codicies sus manjares,
Kaua e kainga te kai a te tangata kanohi kino, kei minamina hoki koe ki ana mea reka.
7 Porque como piensa en su corazón, así es. Come y bebe, te dirá, Pero su corazón no está contigo.
Ko tana hoki e mea ai i roto i a ia, pera tonu ia: E kai, e inu; koia tana kupu ki a koe; kahore ia ona ngakau ki a koe.
8 Vomitarás el bocado que comiste Y perderás tus suaves palabras.
Ko te kongakonga i kainga e koe, ka ruakina e koe, ka maumauria ano hoki au kupu reka.
9 No hables a oídos del insensato, Porque despreciará la prudencia de tus razones.
Kaua e korero ki nga taringa o te kuware; ka whakahawea hoki ia ki te whakaaro nui o au kupu.
10 No cambies de lugar el lindero antiguo, Ni entres en el campo de los huérfanos,
Kei whakanekehia e koe te rohe tawhito; kei haere koe ki nga mara a te pani:
11 Porque su Redentor es fuerte, Y defenderá contra ti la causa de ellos.
No te mea he kaha to ratou kaiwhakaora; ka tohea e ia ta ratou tohe ki a koe.
12 Aplica tu corazón a la enseñanza, Y tus oídos a las palabras sabias.
Anga atu tou ngakau ki te ako, me ou taringa ki nga kupu o te matauranga.
13 No retraigas la corrección al muchacho, Si lo castigas con vara, no morirá.
Kaua e tohungia te whiu ki te tamaiti: ki te patua hoki ia e koe ki te rakau, e kore ia e mate.
14 Lo castigarás con vara, Y librarás su alma del Seol. (Sheol h7585)
Tatatia ia e koe ki te rakau, a ka whakaorangia e koe tona wairua i te reinga. (Sheol h7585)
15 Hijo mío, si tu corazón es sabio, También a mí se me alegrará el corazón,
E taku tama, ki te whakaaro nui tou ngakau, ka koa hoki toku ngakau, ae ra, toku nei ano:
16 Mi ser interno también se alegrará Cuando tus labios hablen cosas rectas.
Ae ra, ka hari oku whatumanawa, ina korero ou ngutu i nga mea tika.
17 No tenga tu corazón envidia de los pecadores. Más bien, persevera en el temor a Yavé en todo tiempo.
Kei hae tou ngakau ki te hunga hara; engari kia wehi koe ki a Ihowa, a pau noa te ra.
18 Porque ciertamente hay un porvenir, Y tu esperanza no será frustrada.
He pono hoki tera ano he whakautu; e kore ano hoki tau i tumanako ai e hatepea atu.
19 Escucha tú, hijo mío, sé sabio, Y dirige tu corazón por el buen camino.
Whakarongo ra, e taku tama, kia whai whakaaro hoki koe, a whakatikaia tou ngakau i te ara.
20 No estés con los bebedores de vino, Ni con los comedores de carne,
Kei uru ki te hunga kakai waina; ki te hunga pukukai kikokiko:
21 Porque el ebrio y el glotón empobrecerán, Y el dormitar hará vestir harapos.
No te mea ka tutuki tahi te tangata inu raua ko te tangata kakai ki te rawakore; he tawhetawhe hoki te kakahu a te momoe mo te tangata.
22 Escucha a tu padre que te engendró, Y no desprecies a tu madre cuando sea anciana.
Whakarongo ki tou papa nana koe; kaua hoki e whakahawea ki tou whaea ina ruruhi ia.
23 Adquiere la verdad y no la vendas, También sabiduría, instrucción y entendimiento.
Hokona te pono, kaua hoki e whakawhitiwhitia; ae ra, te whakaaro nui, te ako hoki, me te matauranga.
24 El padre del justo se alegrará en gran manera. El que engendra un hijo sabio se gozará con él.
Nui atu hoki te koa o te papa o te tangata tika; a, ko te tangata e whanau he tama whakaaro nui mana, ka hari ia ki a ia.
25 Alégrense tu padre y tu madre, Y regocíjese la que te dio a luz.
Kia hari tou papa raua ko tou whaea, ina, kia koa te wahine i whanau ai koe.
26 Dame, hijo mío, tu corazón Y observen tus ojos mis caminos.
E taku tama, homai tou ngakau ki ahau, kia manako ano hoki ou kanohi ki aku ara.
27 Porque fosa profunda es la prostituta, Y pozo angosto la mujer extraña.
No te mea he rua hohonu te wahine kairau; he poka kuiti te wahine ke.
28 También ella, como asaltante, acecha, Y entre los hombres multiplica a los traicioneros.
Ae ra, ka whanga ia ano he kaipahua, a ka whakatokomahatia e ia nga tangata poka ke.
29 ¿Para quién es el ay? ¿Para quién las tristezas? ¿Para quién las contiendas? ¿Para quién el quejido? ¿Para quién las heridas sin causa? ¿Para quién los ojos enrojecidos?
Ko wai e aue? Ko wai e tangi? Ko wai e totohe? Ko wai e ngangautia? Ko wai e maru, he mea takekore? Ko wai e whero tonu ona kanohi?
30 Para el que se detiene en el vino, Para los que prueban licores mezclados.
Ko te hunga e noho roa ana ki te waina; ko te hunga e haere ana ki te rapu i te waina whakaranu.
31 No mires al vino cuando rojea, Y lanza destellos en la copa, Porque se entra suavemente,
Kaua e titiro ki te waina i te mea e whero ana, ina puta tona kara i roto i te kapu, ina mania tona heke.
32 Pero al fin, muerde como una serpiente. Pica como una víbora.
Tona tukunga iho ano he nakahi e ngau ana, koia ano kei te wero a te neke.
33 Tus ojos mirarán cosas extrañas, Y tu corazón hablará cosas perversas.
E kite hoki ou kanohi i nga mea rereke, a ka puta he kupu rereke i tou ngakau.
34 Serás como el que está acostado en alta mar, Como el que duerme en el palo de un velero,
Ae ra, ka rite koe ki te tangata e takoto ana i waenga moana, ki te tangata ranei e takoto ana i te tihi o te rewa.
35 Y dirás: Me golpearon y no me dolió, Me azotaron, pero no lo sentí. Cuando despierte, lo volveré a buscar.
A ka mea koe, Patua ana ahau e ratou, a kihai ahau i mamae; tatatia ana ahau e ratou, a kihai ahau i mohio: a hea ahau ara ake ai? Ka rapua ano e ahau.

< Proverbios 23 >