Proverbios 22

1 Más vale el buen nombre que las muchas riquezas, Y el ser apreciado más que la plata y el oro.

نیکنامی برتر از ثروت هنگفت است و محبوبیت گرانبهاتر از طلا و نقره.

2 El rico y el pobre tienen esto en común: Yavé los hizo a todos ellos.

دارا و ندار یک وجه مشترک دارند: هر دوی آنها را خداوند آفریده است.

3 El prudente ve el mal y se aparta, Pero los ingenuos siguen y reciben el daño.

شخص زیرک خطر را پیش‌بینی می‌کند و از آن اجتناب می‌نماید ولی آدم جاهل به سوی آن می‌رود و خود را گرفتار می‌سازد.

4 En las huellas de la humildad y del temor a Yavé, Andan riqueza, honor y vida.

ثمرهٔ تواضع و خداترسی، ثروت و احترام و عمر طولانی است.

5 Espinos y lazos hay en el camino de los perversos, El que guarda su alma se aparta de ellos.

راه اشخاص فاسد از خارها و دامها پوشیده است، پس اگر جان خود را دوست داری از رفتن به راه آنها خودداری کن.

6 Instruye al niño en el camino que debe seguir, Aun cuando sea viejo no se apartará de él.

بچه را در راهی که باید برود تربیت کن و او تا آخر عمر از آن منحرف نخواهد شد.

7 El rico domina al pobre, Y el que pide prestado es esclavo del prestamista.

فقیر اسیر ثروتمند است و قرض گیرنده غلام قرض دهنده.

8 El que siembra maldad cosecha desgracia, Y la vara de su arrogancia se consumirá.

هر که ظلم بکارد مصیبت درو خواهد کرد و قدرتش در هم خواهد شکست.

9 El que tiene ojo generoso será bendecido, Porque repartió su pan con el pobre.

شخص سخاوتمندی که غذای خود را با فقرا تقسیم می‌کند، برکت خواهد یافت.

10 Echa fuera al escarnecedor, y se irá la discordia, Y también saldrán la contienda y las afrentas.

مسخره کننده را بیرون بینداز تا نزاع و مجادله و فحاشی خاتمه یابد.

11 El que ama la pureza de corazón, El que tiene gracia en sus labios Tendrá como amigo al propio rey.

اگر کسی پاکی قلب را دوست بدارد و سخنانش دلنشین باشد، حتی پادشاه نیز دوست او خواهد شد.

12 Los ojos de Yavé velan por la verdad, Y Él descubre el engaño de los traicioneros.

خداوند آدمهای درستکار را محفوظ نگه می‌دارد، اما نقشه‌های بدکاران را باطل می‌کند.

13 Dice el perezoso: Afuera hay un león. En plena calle me matará.

آدم تنبل در خانه می‌ماند و می‌گوید: «اگر بیرون بروم شیر مرا می‌خورد.»

14 Abismo profundo es la boca de la mujer ajena. El aborrecido de Yavé caerá allí.

سخنان زن بدکار مانند یک دام خطرناک است و هر که مورد غضب خداوند باشد در آن می‌افتد.

15 La necedad se pega al corazón del niño. La vara de la corrección se la apartará.

حماقت در وجود کودک نهفته است، ولی چوب تأدیب آن را از او بیرون می‌کند.

16 El que oprime al pobre enriquece. Quien da al rico se empobrece.

کسی که به خاطر نفع خودش به فقرا ظلم کند و به ثروتمندان هدیه دهد، عاقبت گرفتار فقر خواهد شد.

17 Inclina tu oído, escucha las palabras de los sabios Y aplica tu corazón a mis enseñanzas,

به این سخنان مردان حکیم که به تو یاد می‌دهم گوش فرا ده و با تمام وجود از آنها پیروی کن؛

18 Porque será bueno que las guardes dentro de ti, Y las establezcas sobre tus labios,

زیرا حفظ کردن آنها در دل و قرار دادن آنها بر زبان، کار پسندیده‌ای است.

19 Para que pongas en Yavé tu confianza. Te instruiré también a ti.

این سخنان را امروز به تو تعلیم می‌دهم تا اعتماد تو بر خداوند باشد.

20 ¿No te escribí cosas excelentes de consejos y enseñanzas,

این کلمات گزیده را که مملو از حکمت و اندرز است، برای تو نوشته‌ام

21 Para que conozcas la certeza de los dichos de verdad, Y las hagas llegar a los que te son enviados?

تا حقیقت را آنچنان که هست به تو یاد دهم و تو نیز آن را به کسانی که از تو سؤال می‌کنند، بیاموزی.

22 No explotes al pobre, porque es pobre, Ni atropelles al desgraciado en la puerta,

اموال شخص فقیر را که حامی ندارند، غارت نکن و حق بیچارگان را در دادگاه پایمال ننما؛

23 Porque Yavé defenderá su causa Y quitará la vida a los que la quitan a otro.

زیرا خداوند به داد ایشان خواهد رسید و کسانی را که به ایشان ظلم کرده‌اند به سزای اعمالشان خواهد رسانید.

24 No hagas amistad con el hombre iracundo, Ni te hagas acompañar del hombre violento,

با اشخاص تندخو که زود خشمگین می‌شوند معاشرت نکن،

25 No sea que te acostumbres a sus caminos, Y coloques lazo a tu propia alma.

مبادا مثل آنها شوی و زندگی خود را تباه کنی.

26 No seas tú de los que dan la mano, Y salen fiadores de deudas.

ضامن دیگری نشو و تعهد نکن که او قرض خود را پس خواهد داد،

27 Si no tienes con qué pagar, ¿Por qué te quitarán tu propia cama?

زیرا اگر مجبور به پرداخت قرض او شوی و نتوانی آن را بپردازی، رختخوابت را از زیرت بیرون می‌کشند.

28 No remuevas el lindero antiguo Que colocaron tus antepasados.

حدود ملک خود را که اجدادت از قدیم آن را تعیین کرده‌اند، به نفع خود تغییر نده.

29 ¿Has visto hombre diligente en su obra? Estará delante de los reyes y no de la gentuza.

اگر کسی در کار خود ماهر باشد، بدان که جزو افراد گمنام نخواهد ماند، بلکه به دربار پادشاهان راه خواهد یافت.