Proverbios 20

1 El vino es burlador y alborotador el licor, Y cualquiera que en ello se desvía no es sabio.

شەراب گاڵتەجاڕە و مەستی غەڵبەغەڵب دەکات، ئەوەی پێی وێڵ بێت دانا نییە.

2 Como rugido de león es la ira del rey, El que provoca su ira expone su propia vida.

هەڵچوونی پاشا وەک نەڕەی شێرە، ئەوەی تووڕەیی بکات لە دژی گیانی خۆی تاوان دەکات.

3 Honra del hombre es evitar la contienda, Pero todo insensato se envolverá en ella.

وازهێنان لە ناکۆکی ڕێزدارییە بۆ پیاو، بەڵام هەموو گێلێک هەڵیدەگیرسێنێت.

4 En otoño no ara el holgazán, Rebuscará en la cosecha y nada hallará.

لە زستاندا تەمبەڵ زەوی ناکێڵێت، بۆیە لە کاتی دروێنەدا داوای بەرهەم دەکات و دەستی ناکەوێت.

5 Como agua profunda es el propósito en el corazón del hombre, Pero el hombre entendido logrará extraerlo.

پلان لە دڵی مرۆڤدا ئاوێکی قووڵە، بەڵام تێگەیشتوو دەریدەهێنێت.

6 Muchos hombres proclaman su propia bondad, Pero un hombre fiel, ¿quién lo hallará?

زۆر کەس بانگەشەی خۆشەویستی نەگۆڕ دەکەن، بەڵام کەسی جێگای متمانە کێ دەیدۆزێتەوە؟

7 El justo camina en su integridad, Después de él, sus hijos son muy dichosos.

کەسی ڕاستودروست بە ڕێگای تەواوی خۆیدا دەڕوات، دوای خۆی خۆزگە بە منداڵەکانی دەخوازرێت.

8 Un rey sentado en el tribunal, Con su mirada disipa toda maldad.

پاشای دانیشتوو لەسەر تەختی دادوەری، بە چاوەکانی هەموو خراپەیەک شەن دەکات.

9 ¿Quién podrá decir: Tengo mi conciencia limpia, Estoy purificado de mi pecado?

کێیە دەڵێت: «دڵی خۆمم بێگەرد ڕاگرت، پاک بوومەوە لە گوناهم»؟

10 Pesa falsa y medida falsa, Ambas son repugnancia a Yavé.

دوو کێش و دوو پێوانەی لاسەنگ، هەردووکیان قێزەونن لەلای یەزدان.

11 Aun el muchacho es conocido por sus hechos, Si su conducta es limpia y recta.

تەنانەت منداڵیش بە کردارەکانی دەناسرێت، ئاخۆ کردەوەکەی پاک و ڕاستە.

12 El oído que oye y el ojo que ve, Ambas cosas las hizo Yavé.

گوێ کە دەبیستێت و چاو کە دەبینێت، یەزدان دروستکەری هەردووکیانە.

13 No ames el sueño No sea que te empobrezcas. Abre tus ojos y te saciarás de pan.

حەز لە خەو مەکە نەوەک هەژار بیت، چاوت کراوە بێت و تێر نان بە.

14 Es malo, es malo, dice el comprador, Pero cuando se va, se jacta.

کڕیار دەڵێت: «خراپە، خراپە!» بەڵام کە ڕۆیشت شانازی پێوە دەکات.

15 Existe el oro y multitud de piedras preciosas, Pero los labios sabios son algo más precioso.

زێڕ هەیە و یاقووت زۆرە، بەڵام لێوی زانیاری گەوهەرێکی بەهادارە.

16 Tómale la ropa al que salió fiador de un extraño, Y tómale prenda cuando da garantía a los forasteros.

ئەگەر کەسێک بووە کەفیلی نامۆیەک کەواکەی لێ وەربگرە، بۆ بێگانەیەکیش بارمتەی لێ وەربگرە.

17 Sabroso es al hombre el pan mal adquirido, Pero después su boca estará llena de fragmentos de piedra.

بەتامە بۆ مرۆڤ نانی بە فێڵ، بەڵام دواتر دەمی پڕ دەبێت لە چەو.

18 Confirma los planes por medio del consejo, Y con sabias estrategias haz la guerra.

پلانەکان بە ئامۆژگاری دێنە دی، بە ڕاوێژ بجەنگە.

19 El que revela secretos levanta calumnia, Por tanto, no te metas con un chismoso.

دەمشڕ نهێنی ئاشکرا دەکات، بۆیە تێکەڵی چەنەباز مەبە.

20 Al que insulte a su padre o a su madre, Se le apagará su lámpara en medio de la oscuridad.

ئەوەی نەفرەت لە دایک و باوکی بکات، لەناو جەرگەی تاریکیدا چرای دەکوژرێتەوە.

21 Herencia adquirida con robo al comienzo, Al fin no será bendita.

میراتێک لە سەرەتای ژیان و بە زوویی دەست بکەوێت لە کۆتاییدا بێ بەرەکەت دەبێت.

22 No digas: Yo me vengaré. Espera a Yavé, y Él te salvará.

مەڵێ: «خراپە بە خراپە دەدەمەوە.» چاوەڕێی یەزدان بکە ڕزگارت دەکات.

23 Las pesas desiguales son repugnancia a Yavé, Y una balanza con trampa no es buena.

یەزدان قێزی لە بەکارهێنانی دوو کێشی جیاواز دەبێتەوە، تەرازووی لاسەنگ باش نییە.

24 De Yavé son los pasos del hombre, ¿Cómo, pues, podrá el hombre entender su camino?

هەنگاوەکانی مرۆڤ لە یەزدانەوەیە، ئیتر مرۆڤ چۆن لە ڕێگای خۆی تێدەگات؟

25 Trampa es al hombre el voto apresurado, Y después de hacerlo, reflexionar.

تەڵەیە بۆ مرۆڤ بە سەرەڕۆیی نەزرێک تەرخان بکات، ئینجا پاش نەزرەکە پرسوڕا بکات.

26 El rey sabio dispersa a los perversos, Y hace pasar sobre ellos la rueda de trillar.

پاشای دانا بەدکاران شەن دەکات، بە جەنجەڕ بەسەریاندا دێت.

27 Lámpara de Yavé es el espíritu del hombre, Que escudriña lo más recóndito del ser.

چرای یەزدان ڕۆحی مرۆڤ دەپشکنێت، هەروەها هەموو ناخی دەروونیش.

28 Misericordia y verdad preservan al rey, Y la clemencia sustenta su trono.

خۆشەویستی نەگۆڕ و دڵسۆزی پاشا دەپارێزن، بە خۆشەویستی نەگۆڕ تەختی دەچەسپێت.

29 La gloria de los jóvenes es su fortaleza, Y el esplendor de los ancianos, sus canas.

شانازی لاوان هێزیانە، ڕیش سپیێتیش شکۆمەندی پیرانە.

30 Las marcas de los azotes purifican del mal, Y los golpes llegan a lo íntimo del corazón.

برینی لێدان خراپە پاک دەکاتەوە، لێدانی قامچیش ناخی دەروون.