< Proverbios 19 >
1 Mejor es el pobre que anda en su integridad, Que el de labios perversos y necio.
Afadhali mtu maskini ambaye mwenendo wake hauna lawama, kuliko mpumbavu ambaye midomo yake imepotoka.
2 La persona sin conocimiento no es buena, Y el que se apresura con sus pies tropieza.
Sio vizuri kuwa na juhudi bila maarifa, wala kufanya haraka na kuikosa njia.
3 La insensatez del hombre destruye su camino, Y luego su corazón se irrita contra Yavé.
Upumbavu wa mtu mwenyewe huharibu maisha yake hata hivyo moyo wake humkasirikia Bwana.
4 Las riquezas atraen muchos amigos, Pero el pobre es abandonado por su amigo.
Mali huleta marafiki wengi, bali rafiki wa mtu maskini humwacha.
5 El testigo falso no quedará impune, Y el que alienta mentiras no escapará.
Shahidi wa uongo hataacha kuadhibiwa, naye amwagaye uongo hataachwa huru.
6 Muchos buscan el favor del generoso, Y todos son amigos del hombre que da regalos.
Wengi hujipendekeza kwa mtawala na kila mmoja ni rafiki wa mtu atoaye zawadi.
7 Todos los hermanos del pobre lo aborrecen, ¡Cuánto más se alejarán de él sus amigos! Los persigue con palabras, pero ya no están.
Mtu maskini huepukwa na ndugu zake wote: Je, marafiki zake watamkwepa kiasi gani! Ingawa huwafuata kwa kuwasihi, hawapatikani popote.
8 El que adquiere cordura se ama a sí mismo, Al que guarda la prudencia le irá bien.
Yeye apataye hekima huipenda nafsi yake mwenyewe, yeye ahifadhiye ufahamu hustawi.
9 El testigo falso no se irá sin castigo, Y el que alienta mentiras perecerá.
Shahidi wa uongo hataacha kuadhibiwa, naye amwagaye uongo ataangamia.
10 El lujo no conviene al insensato, ¡Cuánto menos al esclavo tener dominio sobre gobernantes!
Haistahili mpumbavu kuishi katika anasa, itakuwa vibaya kiasi gani kwa mtumwa kuwatawala wakuu.
11 La cordura del hombre detiene su furor, Y su honra es pasar por alto la ofensa.
Hekima ya mtu humpa uvumilivu, ni kwa utukufu wake kusamehe makosa.
12 Rugido de león es la amenaza del rey, Rocío sobre la hierba su favor.
Ghadhabu ya mfalme ni kama mngurumo wa simba, bali wema wake ni kama umande juu ya nyasi.
13 El hijo necio es la ruina de su padre, Y gotera continua las contiendas de una esposa.
Mwana mpumbavu ni maangamizi ya babaye, naye mke mgomvi ni kama kutonatona kusikoisha.
14 Casa y fortuna son herencia de los padres, Pero la esposa prudente es un regalo de Yavé.
Nyumba na mali hurithiwa kutoka kwa wazazi, bali mke mwenye busara hutoka kwa Bwana.
15 La pereza produce un sueño profundo, Y la persona ociosa pasará hambre.
Uvivu huleta usingizi mzito, naye mtu mzembe huona njaa.
16 El que guarda el mandamiento, guarda su vida, Pero el que menosprecia sus caminos morirá.
Yeye ambaye hutii mafundisho huulinda uhai wake, bali yeye anayezidharau njia zake atakufa.
17 El que da al pobre presta a Yavé, Y Él le dará su recompensa.
Yeye amhurumiaye maskini humkopesha Bwana, naye atamtuza kwa aliyotenda.
18 Corrige a tu hijo mientras haya esperanza, Pero no se exceda tu alma para destruirlo.
Mrudi mwanao, kwa maana katika hiyo kuna tumaini, usiwe mshirika katika mauti yake.
19 El hombre de gran ira sufrirá castigo, Pero si lo perdonas, lo tendrá que aumentar.
Mtu mwenye kukasirika haraka ni lazima atapata adhabu yake, kama utamwokoa, itakubidi kufanya hivyo tena.
20 Escucha el consejo y acepta la corrección Para que seas sabio.
Sikiliza mashauri na ukubali mafundisho, nawe mwishoni utakuwa na hekima.
21 Muchos designios hay en el corazón del hombre, Pero el propósito de Yavé es el que prevalece.
Kuna mipango mingi ndani ya moyo wa mtu, lakini kusudi la Bwana ndilo litakalosimama.
22 Lo que los hombres aprecian es la lealtad: Es preferible ser pobre que engañador.
Lile mtu alionealo shauku ni upendo usio na mwisho, afadhali kuwa maskini kuliko kuwa mwongo.
23 El temor a Yavé es para vida, El que lo tiene vivirá satisfecho, Y no será visitado por el mal.
Kumcha Bwana huongoza kwenye uzima, kisha mtu hupumzika akiwa ameridhika, bila kuguswa na shida.
24 El perezoso mete la mano en el plato, Pero ni aun a su boca lo llevará.
Mtu mvivu hutumbukiza mkono wake kwenye sahani, lakini hawezi hata kuupeleka kwenye kinywa chake!
25 Golpea al burlador, y el ingenuo será prudente, Corrige al entendido, y aumentará su saber.
Mpige mwenye mzaha, naye mjinga atajifunza busara, mkemee mwenye ufahamu naye atapata maarifa.
26 El que roba a su padre y echa fuera a su madre Es hijo que trae vergüenza y deshonra.
Yeye amwibiaye baba yake na kumfukuza mama yake ni mwana aletaye aibu na fedheha.
27 Hijo mío, deja de oír consejos Que te apartan de las palabras de sabiduría.
Mwanangu, ukiacha kusikiliza mafundisho, utatangatanga mbali na maneno ya maarifa.
28 El testigo perverso se burla de la justicia, Y la boca de los impíos encubre la iniquidad.
Shahidi mla rushwa hudhihaki hukumu na kinywa cha mtu mwovu humeza ubaya kwa upesi.
29 Hay castigos preparados para los burladores, Y azotes para la espalda del necio.
Adhabu zimeandaliwa kwa ajili ya wenye dhihaka na mapigo kwa ajili ya migongo ya wapumbavu.