Proverbios 16

1 Del hombre son los planes del corazón, Pero de Yavé la respuesta de la boca.

پلانەکانی دڵ هی مرۆڤە، بەڵام وەڵامدانەوەی زمان لە یەزدانەوەیە.

2 Al hombre le parecen limpios todos sus caminos, Pero Yavé pesa los espíritus.

هەموو ڕێگاکانی مرۆڤ لەبەرچاوی خۆی بێگەردن، بەڵام یەزدان پاڵنەرەکان هەڵدەسەنگێنێت.

3 Encomienda a Yavé tus obras, Y tus pensamientos serán afirmados.

کارەکانت بە یەزدان بسپێرە، پلانەکانت جێگیر دەبێت.

4 Yavé mismo hizo todas las cosas para Él, Aun al perverso para el día malo.

یەزدان بۆ مەبەستی خۆی هەموو شتێکی دروستکردووە، تەنانەت بەدکاریش بۆ ڕۆژی بەڵا.

5 Repugnancia es a Yavé todo altivo de corazón, Ciertamente no quedará impune.

یەزدان قێزی لە هەموو دڵ بەفیزێکە، بێگومان سزادانی لەسەر تێناپەڕێت.

6 Por la misericordia y la verdad se borra la iniquidad, Y por el temor a Yavé se aparta uno del mal.

بە خۆشەویستی نەگۆڕ و دڵسۆزی کەفارەت بۆ تاوان دەکرێت، بە لەخواترسیش دوورکەوتنەوە لە خراپە.

7 Cuando los caminos del hombre agradan a Yavé, Él hace que aun sus enemigos estén en paz con él.

ئەگەر ڕەفتاری مرۆڤ مایەی ڕەزامەندی یەزدان بێت، وا دەکات تەنانەت دوژمنەکانیشی لەگەڵیدا ئاشت ببنەوە.

8 Mejor es un poco con justicia, Que gran ganancia con injusticia.

باشترە کەمت هەبێت بە ڕاستودروستییەوە لەوەی داهاتێکی زۆری بە ناڕەوا.

9 El corazón del hombre traza su camino, Pero Yavé afirma sus pasos.

دڵی مرۆڤ پلان بۆ ڕێگای خۆی دادەنێت، بەڵام یەزدان هەنگاوەکانی ئاراستە دەکات.

10 Hay una decisión divina en los labios del rey: Que su boca no yerre en la sentencia.

قسەی پاشا وەک سروشە، دەبێ لە دادوەریدا دەمی ناپاکی نەکات.

11 Peso y balanzas justas son de Yavé. Todas las pesas de la bolsa son obra suya.

قەپان و تەرازووی دادپەروەر لە یەزدانەوەیە، هەموو کێشێکی ناو کیسە کاری ئەوە.

12 Repugnancia es que los reyes cometan perversidad, Porque el trono se afianza con la justicia.

قێزی پاشایان لە خراپەکردنە، چونکە بە ڕاستودروستی تەخت دەچەسپێت.

13 Los reyes aprueban los labios sinceros, Y aman al que habla lo recto.

ڕەزامەندی پاشایان لێوی ڕاستودروستە، کەسی ڕاستگۆیان خۆشدەوێت.

14 La ira del rey es mensajero de muerte, Pero el hombre sabio lo apaciguará.

تووڕەیی پاشا وەک فریشتەی مەرگە، بەڵام کەسی دانا هێمنی دەکاتەوە.

15 En la serenidad del rostro del rey está la vida, Y su favor es como nube de lluvia tardía.

ڕووناکی ڕووی پاشا ژیانی تێدایە، ڕەزامەندیشی وەک هەورە بارانی بەهارە.

16 Mejor es adquirir sabiduría que oro, Y obtener entendimiento es más que plata.

دەستکەوتنی دانایی چەند لە زێڕ باشترە، دەستکەوتنی تێگەیشتنیش لە زیو پەسەندترە.

17 El camino de los rectos es apartarse del mal, El que guarda su camino preserva su vida.

ڕێگای سەرڕاستان دوورکەوتنەوەیە لە خراپە، ئەوەی ڕێگای خۆی بپارێزێت گیانی خۆی دەپارێزێت.

18 Antes del quebrantamiento está la soberbia, Y antes de la caída, la altivez de espíritu.

لەپێش شکان لووتبەرزییە، لەپێش ڕووخانیش ڕۆحزلییە.

19 Es mejor ser humilde de espíritu con los humildes Que repartir despojos con los soberbios.

باشترە بێفیز بیت و لەگەڵ ستەملێکراوان بیت، لە دابەشکردنی دەستکەوت لەگەڵ لووتبەرزان.

20 El que atiende la palabra hallará el bien, Y el que confía en Yavé es inmensamente feliz.

ئەوەی بایەخ بە ئامۆژگاری بدات چاکەی دەست دەکەوێت، ئەوەی پشت بە یەزدان ببەستێت خۆزگەی پێ دەخوازرێت.

21 El sabio de corazón será llamado entendido, Y la dulzura de labios aumenta el saber.

ئەوەی لە دڵدا دانا بێت پێی دەگوترێت تێگەیشتوو، شیرینی لێوەکانیش فێربوون زیاد دەکات.

22 Manantial de vida es el entendimiento para el que lo posee, Pero el castigo de los necios es su misma necedad.

وریایی سەرچاوەی ژیانە بۆ خاوەنەکەی، بەڵام گێلەکان بە گێلایەتی خۆیان سزا دەدرێن.

23 El corazón del sabio muestra prudente su boca, Y sus labios aumentan el saber.

دڵی کەسی دانا ڕێنمایی دەمی دەکات و بەسەر لێوان فێربوون زیاد دەکات.

24 Panal de miel son las palabras agradables. Dulces para el alma y saludables para los huesos.

قسەی جوان شانەی هەنگوینە، بۆ دەروون شیرینە و بۆ ئێسک چاکبوونەوەیە.

25 Hay camino que al hombre [parece] derecho, Pero su fin es camino de muerte.

ڕێگا هەیە لەبەرچاوی مرۆڤ ڕاست دیارە، بەڵام کۆتاییەکەی بەرەو مردنە.

26 La persona que labora para ella misma Trabaja porque su boca lo obliga.

نەوسی کرێکار بۆ خۆی ڕەنج دەدات، برسیێتییەکەی پاڵی پێوەدەنێت.

27 El hombre perverso desentierra el mal, Y lleva en sus labios fuego abrasador.

کەسی دڵڕەش کای کۆن بە با دەکات و لەسەر لێوەکانیشی ئاگری کڵپەدارن.

28 El hombre perverso provoca contienda, Y el chismoso separa a los mejores amigos.

کەسی درۆزن دووبەرەکی دەوروژێنێت و دەمشڕ دۆستی نزیک لە یەکتر جیا دەکاتەوە.

29 El hombre violento persuade a su amigo, Y lo hace andar por camino no bueno,

کەسی توندڕەو دراوسێی خۆی تەفرە دەدات و بە ڕێگایەکدا دەیبات کە باش نییە.

30 El que guiña los ojos trama perversidades, El que frunce los labios realiza el mal.

ئەوەی چاو دەقوچێنێت پیلان بۆ درۆ دادەڕێژێت، ئەوەی لێوی دەکرۆژێت خراپە بە ئەنجام دەگەیەنێت.

31 Corona de honra es la cabeza cana, Se halla en el camino de la justicia.

ڕیش سپیێتی تاجی شانازییە، لە ڕێگای ڕاستودروستییەوە دەستدەکەوێت.

32 El lento para la ira es mejor que el valiente, Y el que domina su espíritu que el que captura una ciudad.

ئەوەی درەنگ تووڕە بێت لە پاڵەوان باشترە، ئەوەی بەسەر خۆیدا زاڵ بێت باشترە لەوەی شارێک دەگرێت.

33 Las suertes se echan sobre la ropa, Pero toda decisión es de Yavé.

تیروپشک هەڵدەدرێتە کۆش، بەڵام هەموو بڕیارێکی لەلایەن یەزدانەوەیە.