Proverbios 14
1 La mujer sabia edifica su casa, La necia con sus manos la derriba.
Mądra kobieta buduje swój dom, a głupia burzy go własnymi rękami.
2 El que anda en su rectitud teme a Yavé, Pero el de caminos torcidos lo desprecia.
Kto postępuje w sposób prawy, boi się PANA, a przewrotny na swoich drogach gardzi nim.
3 En la boca del necio hay una vara para su espalda, Pero los sabios son protegidos por sus labios.
W ustach głupiego jest rózga pychy, a mądrych strzegą ich wargi.
4 Donde no hay bueyes el establo está limpio, Pero mucho rendimiento hay por la fuerza del buey.
Gdzie nie ma wołów, żłób jest pusty, lecz dzięki sile wołów mnoży się obfitość zboża.
5 El testigo veraz no miente, Pero el testigo falso respira mentiras.
Wierny świadek nie kłamie, a fałszywy świadek mówi kłamstwa.
6 El burlador busca la sabiduría y no la halla, Pero el conocimiento es fácil para el que tiene entendimiento.
Szyderca szuka mądrości, a nie [znajduje], lecz rozumnemu wiedza [przychodzi] łatwo.
7 Apártate de la presencia del necio, Porque en él no hallarás palabras de conocimiento.
Odsuń się od głupiego, gdyż nie znajdziesz [u niego] warg rozumnych.
8 Entender el camino es sabiduría del sagaz, Pero la necedad de los necios es engaño.
Mądrość roztropnego [to] poznanie swojej drogi, a głupotą głupich [jest] oszustwo.
9 Se burla el necio del pecado, Pero entre los rectos hay buena voluntad.
Głupcy szydzą z grzechu, a u prawych [jest] przychylność.
10 El corazón conoce su propia amargura, Y en su alegría no participa el extraño.
Serce zna własną gorycz, a obcy nie wtrąca się w jego radość.
11 La casa de los perversos será asolada, Pero la morada de los rectos florecerá.
Dom niegodziwych będzie zgładzony, a mieszkanie prawych zakwitnie.
12 Hay camino que al hombre parece derecho, Pero su fin es camino de muerte.
Jest droga, która człowiekowi wydaje się słuszna, lecz końcem jej jest droga do śmierci.
13 Aun entre risas llora el corazón, Y el final de la alegría es tristeza.
Nawet w śmiechu serce boleje, a końcem [takiej] wesołości [jest] smutek.
14 El insensato se hartará de sus propios caminos, Pero el hombre bueno estará satisfecho con el suyo.
Serce odstępcy nasyci się jego drogami, a dobry człowiek – swoimi.
15 El ingenuo cree cualquier cosa, Pero el prudente considera sus pasos.
Prosty wierzy każdemu słowu, a roztropny zważa na swoje kroki.
16 El sabio teme y se aparta del mal, Pero el necio se lanza confiado.
Mądry boi się i odwraca się od zła, ale głupi w swym szaleństwie jest pewny siebie.
17 El que fácilmente se aíra hará locuras, Y el hombre perverso será aborrecido.
[Człowiek] porywczy popełnia głupstwa, a podstępny jest znienawidzony.
18 Los ingenuos heredan insensatez, Pero el prudente se corona de conocimiento.
Prości ludzie dziedziczą głupotę, a roztropni są koronowani wiedzą.
19 Los perversos se inclinarán ante los buenos, Y los perversos ante las puertas del justo.
Źli kłaniają się przed dobrymi, a niegodziwi u bram sprawiedliwego.
20 El pobre es odiado aun por su vecino, Pero muchos son los que aman al rico.
Ubogi jest znienawidzony nawet przez swego bliźniego, a bogaty ma wielu przyjaciół.
21 El que menosprecia a su prójimo peca, Pero el que se compadece de los pobres es inmensamente feliz.
Kto gardzi swym bliźnim, ten grzeszy, a kto lituje się nad ubogimi, jest błogosławiony.
22 ¿No yerran los que piensan mal? Pero misericordia y verdad son para los que piensan el bien.
Czyż nie błądzą ci, którzy obmyślają zło? Ale miłosierdzie i prawda są z tymi, którzy obmyślają dobro.
23 En toda labor hay fruto, Pero la palabra solo de labios lleva a la indigencia.
Każda praca [przynosi] pożytek, a [puste] słowa [prowadzą] do nędzy.
24 Corona de los sabios es su riqueza, Pero la insensatez de los necios es locura.
Koroną mądrych [jest ich] bogactwo, ale głupota głupich [pozostaje] głupotą.
25 Un testigo veraz salva vidas, Pero el engañador habla mentiras.
Prawdomówny świadek ocala dusze, a fałszywy mówi kłamstwa.
26 En el temor a Yavé hay fuerte confianza Que servirá de refugio a los hijos.
W bojaźni PANA jest mocne zaufanie, a jego synowie będą mieć ucieczkę.
27 El temor a Yavé es manantial de vida, Que aparta de las trampas de la muerte.
Bojaźń PANA jest źródłem życia, by uniknąć sideł śmierci.
28 En la multitud de pueblo está la gloria del rey, Y en la falta de pueblo la flaqueza del gobernante.
Liczny lud to chwała króla, a brak ludu to zguba władcy.
29 El que tarda en airarse tiene gran entendimiento, Pero el impulsivo exalta la necedad.
Nieskory do gniewu jest bardzo roztropny, lecz porywczy wywyższa głupotę.
30 Un corazón tranquilo es vida para el cuerpo, Pero la envidia es carcoma en los huesos.
Zdrowe serce jest życiem ciała, a zazdrość jest zgnilizną kości.
31 El que oprime al pobre afrenta a su Hacedor, Pero lo honra el que favorece al necesitado.
Kto gnębi ubogiego, uwłacza jego Stwórcy, a czci go ten, kto lituje się nad ubogim.
32 Por su propia maldad será derribado el perverso, Pero el justo tiene refugio en su muerte.
Niegodziwy zostaje wygnany z powodu swojego zła, a sprawiedliwy ma nadzieję [nawet] w [czasie] swojej śmierci.
33 En el corazón del que tiene entendimiento reposa la sabiduría, Aun en medio de necios se da a conocer.
Mądrość spoczywa w sercu rozumnego, a [co jest] w sercu głupich, wychodzi na jaw.
34 La justicia enaltece a una nación, Pero el pecado es afrenta para los pueblos.
Sprawiedliwość wywyższa naród, a grzech jest hańbą narodów.
35 La benevolencia del rey es para el esclavo prudente, Pero su enojo contra el que lo avergüenza.
Król jest przychylny dla roztropnego sługi, lecz gniewa się [na tego], który [przynosi] hańbę.
