Proverbios 14

1 La mujer sabia edifica su casa, La necia con sus manos la derriba.

زن دانا خانه خود را بنا می‌کند، اما زن نادان با دست خود خانه‌اش را خراب می‌کند.

2 El que anda en su rectitud teme a Yavé, Pero el de caminos torcidos lo desprecia.

کسانی که به راستی عمل می‌کنند به خداوند احترام می‌گذارند، ولی اشخاص بدکار او را تحقیر می‌کنند.

3 En la boca del necio hay una vara para su espalda, Pero los sabios son protegidos por sus labios.

نادان چوب سخنانِ متکبرانهٔ خود را می‌خورد، ولی سخنان مرد دانا او را محافظت می‌کند.

4 Donde no hay bueyes el establo está limpio, Pero mucho rendimiento hay por la fuerza del buey.

اگر در طویله گاو نباشد، طویله تمیز می‌ماند، اما بدون گاو نمی‌توان محصول زیادی به دست آورد.

5 El testigo veraz no miente, Pero el testigo falso respira mentiras.

شاهد امین دروغ نمی‌گوید، ولی از دهان شاهد ناراست دروغ می‌بارد.

6 El burlador busca la sabiduría y no la halla, Pero el conocimiento es fácil para el que tiene entendimiento.

کسی که همه چیز را به باد مسخره می‌گیرد هرگز نمی‌تواند حکمت پیدا کند، اما شخص فهیم به آسانی آن را به دست می‌آورد.

7 Apártate de la presencia del necio, Porque en él no hallarás palabras de conocimiento.

از احمقان دوری کن زیرا چیزی ندارند به تو یاد دهند.

8 Entender el camino es sabiduría del sagaz, Pero la necedad de los necios es engaño.

حکمت شخص عاقل راهنمای اوست، اما حماقت احمقان باعث گمراهی آنان می‌شود.

9 Se burla el necio del pecado, Pero entre los rectos hay buena voluntad.

نادانان با گناه بازی می‌کنند، اما درستکاران رضایت خدا را می‌طلبند.

10 El corazón conoce su propia amargura, Y en su alegría no participa el extraño.

تنها دل شخص است که تلخی جان او را احساس می‌کند و در شادی او نیز کسی جز خودش نمی‌تواند سهیم باشد.

11 La casa de los perversos será asolada, Pero la morada de los rectos florecerá.

خانهٔ بدکاران خراب می‌شود، اما خیمهٔ درستکاران وسعت می‌یابد.

12 Hay camino que al hombre parece derecho, Pero su fin es camino de muerte.

راههایی هستند که به نظر انسان راست می‌آیند اما عاقبت به مرگ منتهی می‌شوند.

13 Aun entre risas llora el corazón, Y el final de la alegría es tristeza.

خنده نمی‌تواند اندوه دل را پنهان سازد؛ هنگامی که خنده پایان می‌یابد، درد و اندوه برجای خود باقی می‌ماند.

14 El insensato se hartará de sus propios caminos, Pero el hombre bueno estará satisfecho con el suyo.

آدم خدانشناس نتیجهٔ کارهای خود را خواهد دید و شخص نیک از ثمرهٔ اعمال خویش بهره خواهد برد.

15 El ingenuo cree cualquier cosa, Pero el prudente considera sus pasos.

آدم ساده لوح هر حرفی را باور می‌کند، اما شخص زیرک سنجیده رفتار می‌نماید.

16 El sabio teme y se aparta del mal, Pero el necio se lanza confiado.

شخص دانا محتاط است و از خطر دوری می‌کند، ولی آدم نادان از روی غرور، خود را به خطر می‌اندازد.

17 El que fácilmente se aíra hará locuras, Y el hombre perverso será aborrecido.

آدم تندخو کارهای احمقانه می‌کند و شخص حیله‌گر مورد نفرت قرار می‌گیرد.

18 Los ingenuos heredan insensatez, Pero el prudente se corona de conocimiento.

حماقت نصیب جاهلان می‌شود و دانایی نصیب زیرکان.

19 Los perversos se inclinarán ante los buenos, Y los perversos ante las puertas del justo.

بدکاران عاقبت در برابر نیکان سر تعظیم فرود خواهند آورد و محتاج آنان خواهند شد.

20 El pobre es odiado aun por su vecino, Pero muchos son los que aman al rico.

ثروتمندان دوستان بسیار دارند، اما شخص فقیر را حتی همسایه‌هایش تحقیر می‌کند.

21 El que menosprecia a su prójimo peca, Pero el que se compadece de los pobres es inmensamente feliz.

خوار شمردن فقرا گناه است. خوشا به حال کسی که بر آنها ترحم کند.

22 ¿No yerran los que piensan mal? Pero misericordia y verdad son para los que piensan el bien.

کسانی که نقشه‌های پلید در سر می‌پرورانند گمراه خواهند شد، ولی آنانی که نیت خوب دارند مورد محبت و اعتماد قرار خواهند گرفت.

23 En toda labor hay fruto, Pero la palabra solo de labios lleva a la indigencia.

کسی که زحمت می‌کشد منفعت عایدش می‌شود، ولی آنکه فقط حرف می‌زند فقیر خواهد شد.

24 Corona de los sabios es su riqueza, Pero la insensatez de los necios es locura.

ثروت نصیب دانایان خواهد شد، اما پاداش احمقان حماقت ایشان است.

25 Un testigo veraz salva vidas, Pero el engañador habla mentiras.

شاهد راستگو جان مردم را نجات می‌دهد، اما شاهد دروغگو به مردم خیانت می‌کند.

26 En el temor a Yavé hay fuerte confianza Que servirá de refugio a los hijos.

کسی که از خداوند می‌ترسد تکیه‌گاه محکمی دارد و فرزندانش در امان خواهند بود.

27 El temor a Yavé es manantial de vida, Que aparta de las trampas de la muerte.

خداترسی چشمهٔ حیات است و انسان را از دامهای مرگ دور نگه می‌دارد.

28 En la multitud de pueblo está la gloria del rey, Y en la falta de pueblo la flaqueza del gobernante.

عظمت یک پادشاه بستگی به تعداد مردمی دارد که بر آنها فرمان می‌راند. پادشاه بدون قوم نابود می‌شود.

29 El que tarda en airarse tiene gran entendimiento, Pero el impulsivo exalta la necedad.

کسی که صبر و تحمل دارد شخص بسیار عاقلی است، اما از آدم تندخو حماقت سر می‌زند.

30 Un corazón tranquilo es vida para el cuerpo, Pero la envidia es carcoma en los huesos.

آرامش فکر به بدن سلامتی می‌بخشد، اما حسادت مانند خوره جان را می‌خورد.

31 El que oprime al pobre afrenta a su Hacedor, Pero lo honra el que favorece al necesitado.

هر که به فقرا ظلم کند به آفرینندهٔ آنها اهانت کرده است و هر که به فقرا ترحم نماید، به خدا احترام گذاشته است.

32 Por su propia maldad será derribado el perverso, Pero el justo tiene refugio en su muerte.

خداشناسان وقتی بمیرند پناهگاهی دارند، اما گناهکاران به‌وسیلۀ گناهان خودشان تباه می‌شوند.

33 En el corazón del que tiene entendimiento reposa la sabiduría, Aun en medio de necios se da a conocer.

حکمت در دل دانایان ساکن است، اما در میان نادانان جای ندارد.

34 La justicia enaltece a una nación, Pero el pecado es afrenta para los pueblos.

درستکاری مایه سرافرازی یک قوم است و گناه مایه رسوایی آن.

35 La benevolencia del rey es para el esclavo prudente, Pero su enojo contra el que lo avergüenza.

پادشاه از خدمتگزاران کاردان خشنود می‌گردد، ولی کسانی که دردسر ایجاد می‌کنند مورد غضب او واقع می‌شوند.