Proverbios 3

1 Hijo mío, no olvides mis enseñanzas, pero que tu corazón guarde mis mandamientos,

Anak ko, huwag mong kalimutan ang aking kautusan; kundi ingatan ng iyong puso ang aking mga utos:

2 porque te añadirán la duración de los días, años de vida, y la paz.

Sapagka't karamihan ng mga araw, at mga taon ng buhay, at kapayapaan, ay madadagdag sa iyo.

3 No dejes que la bondad y la verdad te abandonen. Átalos alrededor de tu cuello. Escríbelos en la tabla de tu corazón.

Huwag kang pabayaan ng kaawaan at katotohanan: itali mo sa palibot ng iyong leeg; ikintal mo sa iyong puso:

4 Así encontrarás el favor, y buen entendimiento ante Dios y los hombres.

Sa gayo'y makakasumpong ka ng lingap at mabuting kaunawaan, sa paningin ng Dios at ng tao.

5 Confía en Yahvé con todo tu corazón, y no te apoyes en tu propio entendimiento.

Tumiwala ka sa Panginoon ng buong puso mo, at huwag kang manalig sa iyong sariling kaunawaan:

6 Reconócelo en todos tus caminos, y él enderezará tus caminos.

Kilalanin mo siya sa lahat ng iyong mga lakad, at kaniyang ituturo ang iyong mga landas.

7 No seas sabio en tus propios ojos. Teme a Yahvé y apártate del mal.

Huwag kang magpakapantas sa iyong sariling mga mata; matakot ka sa Panginoon, at humiwalay ka sa kasamaan:

8 Será salud para tu cuerpo, y alimento para tus huesos.

Magiging kagalingan sa iyong pusod, at utak sa iyong mga buto.

9 Honra a Yahvé con tu sustancia, con las primicias de todo su incremento;

Parangalin mo ang Panginoon ng iyong tinatangkilik, at ng mga unang bunga ng lahat mong ani:

10 para que tus graneros se llenen de abundancia, y sus cubas rebosarán de vino nuevo.

Sa gayo'y mapupuno ang iyong mga kamalig ng sagana, at ang iyong mga alilisan ay aapawan ng bagong alak.

11 Hijo mío, no desprecies la disciplina de Yahvé, ni te canses de su corrección;

Anak ko, huwag mong hamakin ang parusa ng Panginoon; ni mayamot man sa kaniyang saway:

12 porque al que ama Yahvé, lo corrige, como un padre reprende al hijo en el que se deleita.

Sapagka't sinasaway ng Panginoon ang kaniyang iniibig: gaya ng ama sa anak na kaniyang kinaluluguran.

13 Feliz es el hombre que encuentra la sabiduría, el hombre que consigue la comprensión.

Mapalad ang tao na nakakasumpong ng karunungan, at ang tao na nagtatamo ng kaunawaan.

14 Para ella es mejor la ganancia que la obtención de plata, y su retorno es mejor que el oro fino.

Sapagka't ang kalakal niya ay maigi kay sa kalakal na pilak, at ang pakinabang niyaon kay sa dalisay na ginto.

15 Ella es más preciosa que los rubíes. Ninguna de las cosas que puedes desear se puede comparar con ella.

Mahalaga nga kay sa mga rubi; at wala sa mga bagay na mananasa mo sa maihahalintulad sa kaniya,

16 La duración de los días está en su mano derecha. En su mano izquierda hay riquezas y honor.

Karamihan ng mga araw ay nasa kanang kamay niya, sa kaniyang kaliwang kamay ay mga kayamanan at karangalan.

17 Sus caminos son caminos de placer. Todos sus caminos son la paz.

Ang kaniyang mga daan ay mga daan ng kaligayahan, at lahat niyang mga landas ay kapayapaan.

18 Ella es un árbol de vida para los que se aferran a ella. Feliz es todo aquel que la retiene.

Siya ay punong kahoy ng buhay sa mga nanghahawak sa kaniya: at mapalad ang bawa't isa na nangamamalagi sa kaniya.

19 Por la sabiduría, Yahvé fundó la tierra. Mediante el entendimiento, estableció los cielos.

Nilikha ng Panginoon ang lupa sa pamamagitan ng karunungan; itinatag niya ang langit sa pamamagitan ng kaunawaan.

20 Por su conocimiento, las profundidades se rompieron, y los cielos dejan caer el rocío.

Sa kaniyang kaalaman ay nabahagi ang mga kalaliman, at ang mga alapaap ay nagsipatak ng hamog.

21 Hijo mío, que no se aparten de tus ojos. Mantén la sensatez y la discreción,

Anak ko, huwag silang mangahiwalay sa iyong mga mata; ingatan mo ang magaling na karunungan at ang kabaitan;

22 así serán la vida de tu alma, y gracia para tu cuello.

Sa gayo'y magiging buhay sila sa iyong kaluluwa, at biyaya sa iyong leeg.

23 Entonces, seguirás tu camino con seguridad. Tu pie no tropezará.

Kung magkagayo'y lalakad ka ng iyong lakad na tiwasay, at ang iyong paa ay hindi matitisod.

24 Cuando te acuestes, no tendrás miedo. Sí, te acostarás y tu sueño será dulce.

Pagka ikaw ay nahihiga, hindi ka matatakot: Oo, ikaw ay mahihiga at ang iyong tulog ay magiging mahimbing.

25 No tengas miedo del miedo repentino, ni de la desolación de los malvados, cuando llegue;

Huwag kang matakot ng biglang pagkatakot, ni sa pagkabuwal man ng masama, pagka dumarating:

26 porque Yahvé será tu confianza, y evitará que te cojan el pie.

Sapagka't ang Panginoon ay magiging iyong pagtitiwala, at iingatan ang iyong paa sa pagkahuli.

27 No niegues el bien a quien se lo merece, cuando está en el poder de tu mano hacerlo.

Huwag mong ikait ang mabuti sa kinauukulan, pagka nasa kapangyarihan ng iyong kamay na ito'y gawin.

28 No digas a tu prójimo: “Vete y vuelve”; mañana te lo daré”. cuando lo tengas a tu lado.

Huwag mong sabihin sa iyong kapuwa, Yumaon ka, at bumalik uli, at bukas ay magbibigay ako; pagka ikaw ay mayroon.

29 No trates de hacer el mal a tu prójimo, ya que habita con seguridad junto a ti.

Huwag kang kumatha ng kasamaan laban sa iyong kapuwa, na palibhasa't tumatahang tiwasay sa siping mo.

30 No te pelees con un hombre sin motivo, si no te ha hecho ningún daño.

Huwag kang makipagusapin sa kanino man ng walang kadahilanan, kung hindi siya gumawa ng kasamaan sa iyo.

31 No envidies al hombre violento. No elijas ninguno de sus caminos.

Huwag kang managhili sa taong marahas, at huwag kang pumili ng anoman sa kaniyang mga lakad.

32 Porque el perverso es una abominación para Yahvé, pero su amistad es con los rectos.

Sapagka't ang suwail ay kasuklamsuklam sa Panginoon: nguni't ang kaniyang payo ay kasama ng matuwid.

33 La maldición de Yahvé está en la casa de los malvados, pero bendice la morada de los justos.

Ang sumpa ng Panginoon ay nasa bahay ng masama; nguni't pinagpapala niya ang tahanan ng matuwid.

34 Seguramente se burla de los burlones, pero da gracia a los humildes.

Tunay na kaniyang dinuduwahagi ang mga mangduduwahagi, nguni't binibigyan niya ng biyaya ang mababa.

35 Los sabios heredarán la gloria, pero la vergüenza será la promoción de los tontos.

Ang pantas ay magmamana ng kaluwalhatian; nguni't kahihiyan ay magiging ganti sa mga mangmang.