Proverbios 24

1 No tengas envidia de los hombres malos, ni el deseo de estar con ellos;

به اشخاص شریر حسادت نورز و آرزو نکن که با آنها دوست شوی،

2 para que sus corazones traman la violencia y sus labios hablan de travesuras.

زیرا تمام فکر و ذکر آنها این است که به مردم ظلم کنند.

3 A través de la sabiduría se construye una casa; mediante la comprensión se establece;

خانه با حکمت بنا می‌شود و با فهم استوار می‌گردد،

4 por conocimiento las habitaciones se llenan con todos los tesoros raros y hermosos.

اتاقهایش با دانایی از اسباب نفیس و گرانبها پر می‌شود.

5 Un hombre sabio tiene un gran poder. Un hombre con conocimientos aumenta la fuerza,

آدم دانا و فهمیده از قدرت زیاد برخوردار است و دائم به قدرت خویش می‌افزاید.

6 pues con una sabia guía libras tu guerra, y la victoria está en muchos asesores.

پیروزی در جنگ بستگی به تدابیر خوب و مشورت زیاد دارد.

7 La sabiduría es demasiado elevada para un tonto. No abre la boca en la puerta.

نادان نمی‌تواند به حکمت دست یابد؛ وقتی موضوع مهمی مورد بحث قرار می‌گیرد، او حرفی برای گفتن ندارد.

8 El que conspira para hacer el mal se le llamará intrigante.

کسی که دائم نقشه‌های پلید در سر بپروراند، عاقبت رسوا خواهد شد.

9 Los planes de la locura son pecado. El burlador es detestado por los hombres.

نقشه‌های آدم جاهل گناه‌آلود است و کسی که دیگران را مسخره می‌کند مورد نفرت همهٔ مردم می‌باشد.

10 Si flaqueas en el momento de la dificultad, tu fuerza es pequeña.

اگر نتوانی سختیهای زندگی را تحمل کنی، آدم ضعیفی هستی.

11 ¡Rescata a los que están siendo llevados a la muerte! En efecto, ¡retened a los que se tambalean hacia la matanza!

از نجات دادن کسی که به ناحق به مرگ محکوم شده است کوتاهی نکن.

12 Si dices: “He aquí que no sabíamos esto” ¿acaso el que pesa los corazones no lo considera? El que guarda tu alma, ¿no lo sabe? ¿No ha de dar a cada uno según su trabajo?

نگو که از جریان بی‌خبر بوده‌ای، زیرا خدایی که جان تو در دست اوست و از دل تو آگاه است، می‌داند که تو از همه چیز باخبر بوده‌ای. او هر کسی را مطابق اعمالش جزا خواهد داد.

13 Hijo mío, come miel, porque es buena, los excrementos del panal, que son dulces a su gusto;

پسرم، همان‌طور که خوردن عسل کام تو را شیرین می‌کند، همچنان کسب حکمت برای جان تو شیرین خواهد بود. کسی که حکمت بیاموزد آیندهٔ خوبی در انتظارش خواهد بود و امیدهایش بر باد نخواهد رفت.

14 así conocerás que la sabiduría es para tu alma. Si lo has encontrado, habrá una recompensa: Su esperanza no será cortada.

15 No aceches, malvado, contra la morada de los justos. No destruyas su lugar de descanso;

ای شریر، در کمین خانۀ شخص عادل نباش و منزلی را که او در آن زندگی می‌کند، تاراج نکن،

16 porque el justo cae siete veces y se levanta, pero los malvados son derribados por la calamidad.

زیرا عادل حتی اگر هفت بار هم بیفتد، باز برخواهد خاست، اما شریران گرفتار بلا شده، سرنگون خواهند شد.

17 No te alegres cuando tu enemigo caiga. No dejes que tu corazón se alegre cuando sea derrocado,

وقتی دشمنت دچار مصیبتی می‌شود شادی نکن و هنگامی که می‌افتد دلشاد نشو،

18 no sea que Yahvé lo vea y le desagrade, y aleja de él su ira.

زیرا ممکن است خداوند این کار تو را نپسندد و از مجازات او دست بردارد!

19 No te preocupes por los malhechores, ni tengas envidia de los malvados;

به سبب بدکاران خودت را ناراحت نکن و به آنها حسادت نورز،

20 porque no habrá recompensa para el hombre malo. La lámpara de los malvados se apagará.

زیرا شخص بدکار آینده‌ای ندارد و چراغش خاموش خواهد شد.

21 Hijo mío, teme a Yahvé y al rey. No te unas a los rebeldes,

پسرم، از خداوند و پادشاه بترس و با کسانی که بر ضد ایشان شورش می‌کنند همدست نشو،

22 porque su calamidad surgirá de repente. ¿Quién sabe qué destrucción puede venir de ambos?

کیست که بداند خداوند یا پادشاه چه بلایی بر سر چنین کسان خواهد آورد؟

23 Estos son también los dichos de los sabios: Mostrar parcialidad en el juicio no es bueno.

قاضی نباید در داوری از کسی طرفداری کند.

24 El que dice al impío: “Eres justo” los pueblos lo maldecirán, y las naciones lo aborrecerán —

هر که به مجرم بگوید: «تو بی‌گناهی»، مورد لعنت و نفرت همهٔ مردم واقع خواهد شد،

25 pero les irá bien a los que condenen a los culpables, y una rica bendición vendrá sobre ellos.

ولی آنکه گناهکار را محکوم کند سعادت و برکت نصیبش خواهد گردید.

26 Una respuesta sincera es como un beso en los labios.

جواب صادقانه مانند بوسهٔ دوست دلچسب است.

27 Prepara tu trabajo en el exterior, y preparen sus campos. Después, construye tu casa.

اول کسب و کاری داشته باش بعد خانه و خانواده تشکیل بده.

28 No seas testigo contra tu prójimo sin motivo. No engañes con tus labios.

علیه همسایهٔ خود شهادت دروغ نده و سخنان نادرست درباره‌اش بر زبان نیاور.

29 No digas: “Haré con él lo que él ha hecho conmigo”; Pagaré al hombre según su trabajo”.

نگو: «هر چه بر سرم آورده تلافی خواهم کرد.»

30 Pasé por el campo del perezoso, por la viña del hombre vacío de entendimiento.

از کنار مزرعهٔ شخص تنبل و کم‌عقل گذشتم؛

31 He aquí que todo estaba cubierto de espinas. Su superficie estaba cubierta de ortigas, y su muro de piedra fue derribado.

همه جا خار روییده بود، علفهای هرز زمین را پوشانده و دیوار مزرعه فرو ریخته بود.

32 Entonces vi, y consideré bien. Vi y recibí instrucción:

با دیدن این منظره به فکر فرو رفتم و این درس را آموختم:

33 un poco de sueño, un poco de sopor, un pequeño pliegue de las manos para dormir,

کمی خواب بیشتر، کمی چُرت بیشتر، کمی دست رو دست گذاشتن و استراحت بیشتر،

34 por lo que su pobreza vendrá como un ladrón y su necesidad como hombre armado.

و فقر و تنگدستی همچون راهزنی مسلح به سراغ تو خواهد آمد.