< Proverbios 24 >
1 No tengas envidia de los hombres malos, ni el deseo de estar con ellos;
Saanmo nga ap-apalan dagiti dakes, wenno saanmo a tarigagayan ti makikadua kadakuada,
2 para que sus corazones traman la violencia y sus labios hablan de travesuras.
gapu ta agpangpanggep dagiti pusoda kadagiti rinaranggas, ken agibagbaga dagiti bibigda iti maipanggep iti riribuk.
3 A través de la sabiduría se construye una casa; mediante la comprensión se establece;
Babaen iti kinasirib, adda maipatakder a balay, ken babaen iti pannakaawat, naipasdek daytoy.
4 por conocimiento las habitaciones se llenan con todos los tesoros raros y hermosos.
Babaen iti pannakaammo, napunno dagiti siled kadagiti agkakapateg ken agkakapintas a kinabaknang.
5 Un hombre sabio tiene un gran poder. Un hombre con conocimientos aumenta la fuerza,
Paneknekan ti masirib a tao a napigsa isuna, ken nasaysayaat ti tao nga addaan iti pannakaammo ngem iti tao a napigsa,
6 pues con una sabia guía libras tu guerra, y la victoria está en muchos asesores.
ta babaen kadagiti nainsiriban a wagas ket mapagballigiam ti pannakigubatmo, ken adda balligi babaen kadagiti adu a mammagbaga.
7 La sabiduría es demasiado elevada para un tonto. No abre la boca en la puerta.
Ti kinasirib ket nangato unay para iti maag, saanna nga ilukat ti ngiwatna kadagiti ruangan.
8 El que conspira para hacer el mal se le llamará intrigante.
Adda maysa a tao nga agpangpanggep nga agaramid iti dakes-nalaing nga agaramid iti linuloko ti iyaw-awag kenkuana dagiti tattao.
9 Los planes de la locura son pecado. El burlador es detestado por los hombres.
Ti minamaag a panggep ket basol, ken um-umsien dagiti tattao ti mananglais.
10 Si flaqueas en el momento de la dificultad, tu fuerza es pequeña.
No ipakpakitam ti kinatakrutmo iti aldaw ti riribuk, nakapuyka ngarud.
11 ¡Rescata a los que están siendo llevados a la muerte! En efecto, ¡retened a los que se tambalean hacia la matanza!
Ispalem dagiti maipanpanaw maiyap-apan iti ipapatay, ken tenglem dagiti agibar-ibar nga agturong iti pannakatayda.
12 Si dices: “He aquí que no sabíamos esto” ¿acaso el que pesa los corazones no lo considera? El que guarda tu alma, ¿no lo sabe? ¿No ha de dar a cada uno según su trabajo?
No ibagam, “Awan ammomi maipanggep iti daytoy.” Saan kadi nga ammo ti Mangtimtimbang iti puso ti ibagbagam? Ken saan kadi nga ammo daytoy ti Mangsalsalaknib iti biagmo? Ken saan kadi nga itedto ti Dios no ania ti maikari iti tunggal maysa?
13 Hijo mío, come miel, porque es buena, los excrementos del panal, que son dulces a su gusto;
Anakko, manganka iti diro gapu ta nasayaat daytoy, gapu ta ti tedted ti diro ket nasam-it iti panagramanmo.
14 así conocerás que la sabiduría es para tu alma. Si lo has encontrado, habrá una recompensa: Su esperanza no será cortada.
Kasta met ti kinasirib para iti kararuam- no birukem daytoy, addanto masakbayan ken saanto a mapukaw ti namnamam.
15 No aceches, malvado, contra la morada de los justos. No destruyas su lugar de descanso;
Saanka nga aglemmeng nga aguray a kas kadagiti nadangkes a tattao a mangdarup iti balay dagiti agar-aramid iti nalinteg. Saanmo a dadaelen ti pagtaenganna!
16 porque el justo cae siete veces y se levanta, pero los malvados son derribados por la calamidad.
Ta no matuang a maminpito ti tao nga agar-aramid ti nalinteg, bumangonto manen isuna, ngem dagiti nadangkes ket parmeken ti didigra.
17 No te alegres cuando tu enemigo caiga. No dejes que tu corazón se alegre cuando sea derrocado,
Saanka nga agrambak no marigrigatan ti kabusormo, ken saan koma nga aragsak ta pusom no maitublak isuna,
18 no sea que Yahvé lo vea y le desagrade, y aleja de él su ira.
ta no saan ket makita ni Yahweh ken amangan no saannaka a kanunongan gapu iti dayta ket saannan a kapungtot dayta a tao.
19 No te preocupes por los malhechores, ni tengas envidia de los malvados;
Saanka nga agdanag gapu kadagiti agar-aramid kadagiti dakes a banbanag, ken saanmo nga apalan dagiti nadangkes a tattao,
20 porque no habrá recompensa para el hombre malo. La lámpara de los malvados se apagará.
ta awan masakbayan ti dakes a tao, ken arigna a maiddepto ti lampara ti nadangkes.
21 Hijo mío, teme a Yahvé y al rey. No te unas a los rebeldes,
Agbutengka kenni Yahweh, ken agbutengka iti ari, anakko; saanka a makikadua kadagiti mangsuksukir kadakuada,
22 porque su calamidad surgirá de repente. ¿Quién sabe qué destrucción puede venir de ambos?
ta giddatonto a dumteng ti didigrada ket siasino ti makaammo iti kadakkel ti pannakadadael a dumteng manipud kadakuada?
23 Estos son también los dichos de los sabios: Mostrar parcialidad en el juicio no es bueno.
Dagitoy ket sasao met laeng dagiti masirib. No maipapan iti linteg, saan a nasayaat no adda panangidumduma iti panangukom.
24 El que dice al impío: “Eres justo” los pueblos lo maldecirán, y las naciones lo aborrecerán —
Siasinoman a mangibaga iti nagbasol, “Sika ti husto,” ket ilunodto dagiti tattao ken guraento dagiti nasion.
25 pero les irá bien a los que condenen a los culpables, y una rica bendición vendrá sobre ellos.
Ngem maaddaanto iti kasta unay a ragsak dagiti mangtubngar kadagiti nadangkes, ken addanto dumteng kadakuada a sagsagut a nasasayaat.
26 Una respuesta sincera es como un beso en los labios.
Ti mangmangted iti pudno a sungbat ket arigna a mangmangted iti agek iti bibig.
27 Prepara tu trabajo en el exterior, y preparen sus campos. Después, construye tu casa.
Aramidem ti trabahom iti ruar, samo isagana ti talon; kalpasan dayta, ipatakdermon ti balaymo.
28 No seas testigo contra tu prójimo sin motivo. No engañes con tus labios.
Saanka nga agsaksi iti maibusor iti kaarubam nga awan ti gapgapuna, ken saanka a mangallilaw babaen kadagiti bibigmo.
29 No digas: “Haré con él lo que él ha hecho conmigo”; Pagaré al hombre según su trabajo”.
Saanmo nga ibaga, “Aramidekto kenkuana ti inaramidna kaniak; pagbayadekto isuna iti inaramidna.”
30 Pasé por el campo del perezoso, por la viña del hombre vacío de entendimiento.
Nagnaak iti talon ti tao a sadut, limmabasak iti kaubasan ti tao nga awan ammona.
31 He aquí que todo estaba cubierto de espinas. Su superficie estaba cubierta de ortigas, y su muro de piedra fue derribado.
Nagtubtuboanen dagiti sisiit ti talonna, naabbonganen ti daga kadagiti siitan a mula, ken narban ti bato nga aladna.
32 Entonces vi, y consideré bien. Vi y recibí instrucción:
Kalpasanna, nakitak ket pinanunotko; kimmitaak ket nakasursuroak.
33 un poco de sueño, un poco de sopor, un pequeño pliegue de las manos para dormir,
Maturog pay bassit, iridep pay bassit, idalikepkep pay biit tapno makainana-
34 por lo que su pobreza vendrá como un ladrón y su necesidad como hombre armado.
ket dumteng kenka ti kinapanglaw a kas iti agtatakaw, ken dumteng kenka dagiti panagkasapulam a kasla dagitoy ket nakaarmas a soldado.