Proverbios 23
1 Cuando te sientas a comer con una regla, considera con diligencia lo que tienes delante;
Kapag ikaw ay umupo para kumain kasama ang isang pinuno, magmasid ng mabuti kung ano ang nasa harap mo,
2 poner un cuchillo en la garganta si eres un hombre dado al apetito.
at maglagay ng isang kutsilyo sa iyong lalamunan kung ikaw ay isang tao na gustong kumain ng maraming mga pagkain.
3 No estés deseoso de sus delicias, ya que son alimentos engañosos.
Huwag naisin ang kaniyang napakasarap na pagkain, dahil ito ay pagkain nang kasinungalingan.
4 No te canses de ser rico. En tu sabiduría, muestra moderación.
Huwag magtrabaho ng sobrang hirap para lang ikaw ay maging mayaman; maging marunong para malaman kung kailan titigil.
5 ¿Por qué pones tus ojos en lo que no es? Porque ciertamente le salen alas como a un águila y vuela en el cielo.
Kapag ang iyong mga mata ay nagliliwanag sa pera, nawala na ito, at bigla itong nagkakaroon ng mga pakpak at lumilipad sa himpapawid tulad ng isang agila.
6 No comas la comida de quien tiene un ojo tacaño, y no anhelan sus delicias,
Huwag kakainin ang pagkain ng isang masamang tao- isang tao na nakatingin nang napakatagal sa iyong pagkain- at huwag naisin ang kaniyang masarap na mga pagkain,
7 pues mientras piensa en el costo, así es. “¡Come y bebe!”, te dice, pero su corazón no está contigo.
sapagkat siya ang uri ng tao na inaalam ang halaga ng pagkain. “Kumain at uminom!” sabi niya sa iyo, pero ang kaniyang puso ay wala sa iyo.
8 Vomitarás el bocado que has comido y desperdiciar tus agradables palabras.
Iyong isusuka ang kakaunting kinain mo, at sasayangin mo ang iyong mga mabubuting sasabihin.
9 No hables al oído de un tonto, porque despreciará la sabiduría de tus palabras.
Huwag magsasalita na naririnig ng isang mangmang, sapagkat kaniyang hahamakin ang karunungan ng iyong mga salita.
10 No muevas el antiguo mojón. No invadan los campos de los huérfanos,
Huwag mong aalisin ang sinaunang hangganang bato o angkinin ang mga bukirin ng mga ulila,
11 para su Defensor es fuerte. Él defenderá su caso contra ti.
sapagkat ang kanilang Tagapagligtas ay malakas, at ipangangatuwiran niya ang kanilang kapakanan laban sa iyo.
12 Aplica tu corazón a la instrucción, y tus oídos a las palabras del conocimiento.
Ilagay ang iyong puso sa pagtuturo at buksan ang iyong mga tainga sa mga salita ng karunungan.
13 No retengas la corrección de un niño. Si lo castigas con la vara, no morirá.
Huwag pigilin ang disiplina sa isang bata,
dahil kung siya ay iyong papaluin, siya ay hindi mamamatay. Kung siya ay iyong papaluin, iyong ililigtas ang kaniyang kaluluwa mula sa sheol. (Sheol h7585)
15 Hijo mío, si tu corazón es sabio, entonces mi corazón se alegrará, incluso el mío.
Aking anak, kung ang iyong puso ay marunong, sa gayon ang aking puso ay magiging masaya rin;
16 Sí, mi corazón se alegrará cuando tus labios dicen lo que es correcto.
ang aking kaloob-looban ay magagalak kapag ang iyong labi ay magsasalita ng nang matuwid.
17 Que tu corazón no envidie a los pecadores, sino que teman a Yahvé todo el día.
Huwag mong hayaang mainggit ang iyong puso sa mga makasalanan, pero magpatuloy sa takot kay Yahweh sa buong araw.
18 Ciertamente, hay una esperanza futura, y tu esperanza no será cortada.
Siguradong may kinabukasan at ang iyong pag-asa ay hindi mapuputol.
19 Escucha, hijo mío, y sé sabio, ¡y mantener tu corazón en el camino correcto!
Makinig, aking anak, at maging matalino at patnubayan ang iyong puso sa daan.
20 No te encuentres entre los que beben demasiado vino, o los que se atiborran de carne;
Huwag makikisama sa mga lasenggero, o sa mga matatakaw na kumakain ng karne,
21 porque el borracho y el glotón se volverán pobres; y la somnolencia los viste de harapos.
dahil ang lasenggero at ang matakaw ay nagiging mahirap, at ang naiidlip ay madadamitan ng mga basahan.
22 Escucha a tu padre que te dio la vida, y no desprecies a tu madre cuando sea vieja.
Makinig sa iyong ama na nag-alaga sa iyo at huwag hamakin ang iyong ina kung matanda na siya.
23 Compra la verdad y no la vendas. Consigue sabiduría, disciplina y comprensión.
Bilhin ang katotohanan, ngunit huwag itong ipagbili; bilhin ang karunungan, disiplina at pang-unawa.
24 El padre de los justos tiene una gran alegría. Quien engendra un hijo sabio se deleita en él.
Ang ama ng isang gumagawa ng matuwid ay labis na magagalak at siya na nag-alaga sa isang matalinong bata ay matutuwa sa kaniya.
25 ¡Que se alegren tu padre y tu madre! ¡Que se alegre la que te parió!
Hayaang matuwa ang iyong ama at ang iyong ina at hayaang magsaya ang siyang nagsilang sa iyo.
26 Hijo mío, dame tu corazón; y que tus ojos se mantengan en mis caminos.
Aking anak, ituon mo sa akin ang iyong puso, at hayaan mong mamasdan ng iyong mga mata ang aking mga paraan.
27 Para una prostituta es un pozo profundo; y una esposa caprichosa es un pozo estrecho.
Dahil ang isang bayarang babae ay isang malalim na hukay at ang asawa ng ibang lalaki ay isang makitid na hukay.
28 Sí, está al acecho como un ladrón, y aumenta los infieles entre los hombres.
Siya ay nag-aabang katulad ng isang magnanakaw at siya ay nagdadagdag ng bilang ng mga traydor sa sangkatauhan.
29 ¿Quién se lamenta? ¿Quién tiene pena? ¿Quién tiene conflictos? ¿Quién tiene quejas? ¿Quién tiene moretones innecesarios? ¿Quién tiene los ojos inyectados en sangre?
Sino ang may kasawian? Sino ang may kalungkutan? Sino ang may mga laban? Sino ang nagrereklamo? Sino ang may mga sugat na walang dahilan? Sino ang may matang namumula?
30 Los que se quedan mucho tiempo en el vino; los que van a buscar vino mezclado.
Silang sugapa sa alak, sila na sinusubukan ang pinaghalong alak.
31 No mires el vino cuando está rojo, cuando brilla en la taza, cuando baja sin problemas.
Huwag tumingin sa alak kung ito ay mapula, kung ito ay kumikinang sa tasa at bumaba nang tuloy-tuloy.
32 Al final, muerde como una serpiente, y envenena como una víbora.
Sa bandang huli ito ay tumutuklaw katulad ng isang ulupong at ito ay kumakagat tulad ng isang ahas.
33 Tus ojos verán cosas extrañas, y tu mente imaginará cosas confusas.
Ang iyong mga mata ay makakakita ng kakaibang mga bagay at ang iyong puso ay magsasabi ng napakasamang mga bagay.
34 Sí, serás como el que se acuesta en medio del mar, o como el que se acuesta encima de los aparejos:
Ikaw ay magiging gaya ng isang natutulog sa mataas na karagatan o humihiga sa ibabaw ng isang duyan.
35 “¡Me golpearon, y no me hirieron! ¡Me golpean y no lo siento! ¿Cuándo me despertaré? Puedo hacerlo de nuevo. Buscaré más”.
“Tinamaan nila ako!” iyong sasabihin, “pero ako ay hindi nasaktan. Binugbog nila ako, pero hindi ko ito naramdaman. Kailan ako magigising? Maghahanap ako ng isa pang maiinom.”
