Proverbios 22
1 El buen nombre es más deseable que las grandes riquezas, y el favor amoroso es mejor que la plata y el oro.
Danh thơm tiếng tốt hơn giàu có; còn ân huệ quý hơn bạc vàng.
2 Los ricos y los pobres tienen esto en común: Yahvé es el creador de todos ellos.
Chúa Hằng Hữu tạo nên người nghèo lẫn người giàu, dưới mắt Ngài, họ chẳng khác gì nhau.
3 Un hombre prudente ve el peligro y se esconde; pero los simples pasan, y sufren por ello.
Người khôn tránh né nguy nan. Người dại đâm đầu hướng tới họa tai.
4 El resultado de la humildad y el temor a Yahvé es la riqueza, el honor y la vida.
Ai kính sợ Chúa Hằng Hữu và khiêm nhường được hưởng danh dự, công lý, và trường thọ.
5 Espinas y trampas hay en el camino de los malvados; quien guarda su alma se aleja de ellos.
Trên đường người gian tà đầy gai góc và cạm bẫy; người muốn giữ hồn mình phải tránh cho xa.
6 Educa al niño en el camino que debe seguir, y cuando sea viejo no se apartará de él.
Dạy trẻ thơ nẻo chính đường ngay, cho dù đến già, nó chẳng đổi thay.
7 Los ricos dominan a los pobres. El prestatario está al servicio del prestamista.
Giàu cai trị nghèo, người vay làm nô lệ cho người cho vay.
8 El que siembra maldad cosecha problemas, y la vara de su furia será destruida.
Người gieo bất công sẽ gặt tai họa, cây gậy thịnh nộ của nó chắc sẽ tiêu tan.
9 El que tiene un ojo generoso será bendecido, porque comparte su comida con los pobres.
Ai rộng lòng nuôi dưỡng người cơ cực sẽ luôn hưởng được nhiều phước dồi dào.
10 Expulsa al burlón, y se acabará la contienda; sí, se acabarán las peleas y los insultos.
Đuổi người kiêu cường đi, xung đột sẽ dứt. Cũng không còn những tiếng cãi cọ xấu xa.
11 El que ama la pureza de corazón y habla con gracia es el amigo del rey.
Lòng trong sạch, môi thanh nhã, đức tính ấy, làm bạn của vua.
12 Los ojos de Yahvé vigilan el conocimiento, pero frustra las palabras de los infieles.
Chúa Hằng Hữu bảo vệ người thông sáng, người dối gian bị Chúa tảo trừ.
13 El perezoso dice: “¡Hay un león afuera! Me matarán en las calles”.
Người lười nói: “Sư tử ngoài kia! Nếu ra ngoài, ta sẽ bị giết!”
14 La boca de una adúltera es un pozo profundo. El que está bajo la ira de Yahvé caerá en ella.
Miệng dâm phụ là cái hố sâu; chôn vùi người Chúa Hằng Hữu nguyền rủa.
15 La locura está ligada al corazón de un niño; la vara de la disciplina lo aleja de él.
Nghiêm trị, răn dạy trẻ thơ, giải thoát lòng chúng khỏi điều khờ dại.
16 El que oprime al pobre para su propio aumento y el que da al rico, ambos llegan a la pobreza.
Làm giàu bằng cách bóc lột người nghèo hay bằng hối lộ, đều đưa đến túng thiếu cơ hàn.
17 Vuelve tu oído y escucha las palabras de los sabios. Aplica tu corazón a mis enseñanzas.
Con lắng tai nghe lời khôn sáng; mở lòng con đón nhận tri thức ta.
18 Porque es una cosa agradable si las guardas dentro de ti, si todos ellos están listos en sus labios.
Con sẽ vui thích khi giữ nó trong lòng, và tập trung nó trên đôi môi con.
19 Hoy te enseño, incluso a ti, para que tu confianza esté en Yahvé.
Ngày nay ta đã dạy cho con biết điều đó, để con đặt hết niềm tin vào Chúa Hằng Hữu.
20 ¿No te he escrito treinta cosas excelentes de consejo y conocimiento,
Ta há chẳng viết cho con ba mươi lần, trình bày lời khuyên dạy và tri thức.
21 Para enseñarte la verdad, palabras fiables, para dar respuestas sólidas a los que te enviaron?
Để con tiếp nhận lời chân thật, và đem lời đó về cho người sai phái con.
22 No exploten al pobre porque es pobre; y no aplastar a los necesitados en los tribunales;
Đừng bóc lột người nghèo vì họ túng quẫn, cũng đừng áp bức người khốn khổ nơi tòa.
23 porque Yahvé defenderá su caso, y saquean la vida de los que los saquean.
Vì Chúa Hằng Hữu sẽ đứng ra bênh vực. Ngài sẽ diệt trừ những ai ức hiếp họ.
24 No te hagas amigo de un hombre de mal genio. No te asocies con quien alberga ira,
Thấy ai giận, con đừng phụ họa, khi người nổi nóng, con đừng tiếp tay,
25 para que no aprendas sus caminos y atrapar tu alma.
để con khỏi học tính nóng nảy và làm hại cho linh hồn con.
26 No seas de los que golpean las manos, de los que son garantía de las deudas.
Chớ như người ra tay bảo đảm hoặc bảo lãnh nợ cho ai.
27 Si no tienes medios para pagar, ¿por qué debería quitarte la cama de debajo de ti?
Vì nếu con không có gì để trả thì chủ nợ sẽ xiết cả đến cái giường của con.
28 No muevas el antiguo mojón que sus padres han establecido.
Chớ dời ranh giới cũ do tổ phụ thiết lập.
29 ¿Has visto hombre diligente en su obra? Estará delante de los reyes y no de la gentuza.
Con có thấy người nào cần mẫn trong việc mình không? Người ấy sẽ phục vụ trước các vua, chứ không phải trước người tầm thường đâu.
