Proverbios 20

1 El vino es un burlador y la cerveza es un pendenciero. Quien se deja llevar por ellos no es sabio.

شەراب گاڵتەجاڕە و مەستی غەڵبەغەڵب دەکات، ئەوەی پێی وێڵ بێت دانا نییە.

2 El terror de un rey es como el rugido de un león. Quien lo provoque a la ira perderá su propia vida.

هەڵچوونی پاشا وەک نەڕەی شێرە، ئەوەی تووڕەیی بکات لە دژی گیانی خۆی تاوان دەکات.

3 Es un honor para un hombre mantenerse alejado de las disputas, pero todos los tontos se pelearán.

وازهێنان لە ناکۆکی ڕێزدارییە بۆ پیاو، بەڵام هەموو گێلێک هەڵیدەگیرسێنێت.

4 El perezoso no arará a causa del invierno; por lo que mendigará en la cosecha, y no tendrá nada.

لە زستاندا تەمبەڵ زەوی ناکێڵێت، بۆیە لە کاتی دروێنەدا داوای بەرهەم دەکات و دەستی ناکەوێت.

5 El consejo en el corazón del hombre es como las aguas profundas, pero un hombre comprensivo lo sacará.

پلان لە دڵی مرۆڤدا ئاوێکی قووڵە، بەڵام تێگەیشتوو دەریدەهێنێت.

6 Muchos hombres pretenden ser hombres de amor indefectible, pero ¿quién puede encontrar un hombre fiel?

زۆر کەس بانگەشەی خۆشەویستی نەگۆڕ دەکەن، بەڵام کەسی جێگای متمانە کێ دەیدۆزێتەوە؟

7 El hombre justo camina con integridad. Benditos sean sus hijos después de él.

کەسی ڕاستودروست بە ڕێگای تەواوی خۆیدا دەڕوات، دوای خۆی خۆزگە بە منداڵەکانی دەخوازرێت.

8 Un rey que se sienta en el trono del juicio dispersa todo el mal con sus ojos.

پاشای دانیشتوو لەسەر تەختی دادوەری، بە چاوەکانی هەموو خراپەیەک شەن دەکات.

9 ¿Quién puede decir: “He purificado mi corazón”? Estoy limpio y sin pecado”.

کێیە دەڵێت: «دڵی خۆمم بێگەرد ڕاگرت، پاک بوومەوە لە گوناهم»؟

10 Pesos y medidas diferentes, ambos por igual son una abominación para Yahvé.

دوو کێش و دوو پێوانەی لاسەنگ، هەردووکیان قێزەونن لەلای یەزدان.

11 Hasta un niño se da a conocer por sus actos, si su trabajo es puro, y si es correcto.

تەنانەت منداڵیش بە کردارەکانی دەناسرێت، ئاخۆ کردەوەکەی پاک و ڕاستە.

12 El oído que oye y el ojo que ve, Yahvé ha hecho incluso a los dos.

گوێ کە دەبیستێت و چاو کە دەبینێت، یەزدان دروستکەری هەردووکیانە.

13 No ames el sueño, no sea que llegues a la pobreza. Abre los ojos y te saciarás de pan.

حەز لە خەو مەکە نەوەک هەژار بیت، چاوت کراوە بێت و تێر نان بە.

14 “No es bueno, no es bueno”, dice el comprador; pero cuando se va por su camino, entonces se jacta.

کڕیار دەڵێت: «خراپە، خراپە!» بەڵام کە ڕۆیشت شانازی پێوە دەکات.

15 Hay oro y abundancia de rubíes, pero los labios del conocimiento son una joya rara.

زێڕ هەیە و یاقووت زۆرە، بەڵام لێوی زانیاری گەوهەرێکی بەهادارە.

16 Toma la prenda de quien pone una garantía para un extranjero; y lo tienen en prenda por una mujer descarriada.

ئەگەر کەسێک بووە کەفیلی نامۆیەک کەواکەی لێ وەربگرە، بۆ بێگانەیەکیش بارمتەی لێ وەربگرە.

17 La comida fraudulenta es dulce para el hombre, pero después se le llena la boca de grava.

بەتامە بۆ مرۆڤ نانی بە فێڵ، بەڵام دواتر دەمی پڕ دەبێت لە چەو.

18 Los planes se establecen mediante asesoramiento; ¡con una guía sabia haces la guerra!

پلانەکان بە ئامۆژگاری دێنە دی، بە ڕاوێژ بجەنگە.

19 El que va de un lado a otro como portador de cuentos revela secretos; por tanto, no te hagas compañía de quien abre mucho los labios.

دەمشڕ نهێنی ئاشکرا دەکات، بۆیە تێکەڵی چەنەباز مەبە.

20 El que maldiga a su padre o a su madre, su lámpara se apagará en la oscuridad de las tinieblas.

ئەوەی نەفرەت لە دایک و باوکی بکات، لەناو جەرگەی تاریکیدا چرای دەکوژرێتەوە.

21 Una herencia ganada rápidamente al principio no será bendecido al final.

میراتێک لە سەرەتای ژیان و بە زوویی دەست بکەوێت لە کۆتاییدا بێ بەرەکەت دەبێت.

22 No digas: “Pagaré el mal”. Espera a Yahvé, y él te salvará.

مەڵێ: «خراپە بە خراپە دەدەمەوە.» چاوەڕێی یەزدان بکە ڕزگارت دەکات.

23 Yahvé detesta las diferencias de peso, y las balanzas deshonestas no son agradables.

یەزدان قێزی لە بەکارهێنانی دوو کێشی جیاواز دەبێتەوە، تەرازووی لاسەنگ باش نییە.

24 Los pasos del hombre son de Yahvé; ¿cómo puede entonces el hombre entender su camino?

هەنگاوەکانی مرۆڤ لە یەزدانەوەیە، ئیتر مرۆڤ چۆن لە ڕێگای خۆی تێدەگات؟

25 Es una trampa para el hombre hacer una entrega precipitada, para luego considerar sus votos.

تەڵەیە بۆ مرۆڤ بە سەرەڕۆیی نەزرێک تەرخان بکات، ئینجا پاش نەزرەکە پرسوڕا بکات.

26 Un rey sabio selecciona a los malvados, y conduce el trillo sobre ellos.

پاشای دانا بەدکاران شەن دەکات، بە جەنجەڕ بەسەریاندا دێت.

27 El espíritu del hombre es la lámpara de Yahvé, buscando en todas sus partes más íntimas.

چرای یەزدان ڕۆحی مرۆڤ دەپشکنێت، هەروەها هەموو ناخی دەروونیش.

28 El amor y la fidelidad mantienen al rey a salvo. Su trono se sustenta en el amor.

خۆشەویستی نەگۆڕ و دڵسۆزی پاشا دەپارێزن، بە خۆشەویستی نەگۆڕ تەختی دەچەسپێت.

29 La gloria de los jóvenes es su fuerza. El esplendor de los ancianos son sus canas.

شانازی لاوان هێزیانە، ڕیش سپیێتیش شکۆمەندی پیرانە.

30 Los golpes que hieren limpian el mal, y los golpes purgan las partes más íntimas.

برینی لێدان خراپە پاک دەکاتەوە، لێدانی قامچیش ناخی دەروون.