Proverbios 19
1 Mejor es el pobre que camina en su integridad que el que es perverso de labios y es necio.
Mas mabuti ang isang mahirap na lumalakad nang may karangalan kaysa sa isang baluktot magsalita at isang mangmang.
2 No es bueno tener celo sin conocimiento, ni precipitarse con los pies y perder el camino.
Gayon din, hindi mabuting magkaroon ng nais na walang karunungan at ang tumatakbo nang mabilis ay lumilihis sa landas.
3 La necedad del hombre subvierte su camino; su corazón se enfurece contra Yahvé.
Pinapahamak ng kamangmangan ng tao ang kaniyang buhay, at ang puso niya ay nagagalit laban kay Yahweh.
4 La riqueza añade muchos amigos, pero el pobre está separado de su amigo.
Ang kayamanan ay nakadaragdag ng maraming kaibigan, pero ang mahirap ay hiwalay mula sa kaniyang mga kaibigan.
5 El testigo falso no quedará impune. El que vierte mentiras no quedará libre.
Ang bulaang saksi ay hindi makakaalis ng hindi napaparusahan, at hindi makakatakas ang siyang nabubuhay sa mga kasinungalingan.
6 Muchos pedirán el favor de un gobernante, y todo el mundo es amigo de un hombre que da regalos.
Maraming hihingi ng tulong mula sa mapagbigay na tao, at lahat ay kaibigan ng siyang nagbibigay ng mga regalo.
7 Todos los parientes de los pobres le rehúyen; ¡cuánto más le evitan sus amigos! Los persigue con súplicas, pero se han ido.
Lahat ng mga kapatid ng mahirap ay napopoot sa kaniya; paano pa ang kaniyang mga kaibigan na lumalayo mula sa kaniya! Siya ay nananawagan sa kanila, pero sila ay naglaho na.
8 El que obtiene la sabiduría ama su propia alma. El que guarda el entendimiento encontrará el bien.
Ang nagsisikap na magkaroon ng karunungan ay nagmamahal sa kaniyang sariling buhay; ang nagpapanatili sa pang-unawa ay makatatagpo ng kabutihan.
9 El testigo falso no quedará impune. El que dice mentiras perecerá.
Ang bulaang saksi ay hindi makaaalis ng hindi mapaparusahan, ngunit mapapahamak ang mga nabubuhay sa kasinungalingan.
10 La vida delicada no es apropiada para un tonto, y mucho menos que un siervo se enseñoree de los príncipes.
Hindi angkop para sa isang mangmang na mamuhay ng may karangyaan— lalong hindi para sa isang alipin ang mamuno sa mga prinsipe.
11 La discreción del hombre lo hace lento para la ira. Es su gloria pasar por alto una ofensa.
Ang pag-iingat ay nagdudulot sa isang tao na hindi agad magalit at ang kaniyang dangal ay ang hindi pagpansin sa kasalanan.
12 La ira del rey es como el rugido de un león, pero su favor es como el rocío en la hierba.
Ang poot ng hari ay parang batang leon na umaatungal, pero ang kaniyang kagandahang loob ay katulad ng hamog sa mga damuhan.
13 El hijo necio es la calamidad de su padre. Las peleas de una esposa son un goteo continuo.
Kasiraan sa kaniyang ama ang isang mangmang na anak at ang mapang-away na asawang babae ay tulo ng tubig na walang tigil.
14 La casa y las riquezas son una herencia de los padres, pero una esposa prudente es de Yahvé.
Ang bahay at kayamanan ay namamana mula sa mga magulang, ngunit mula kay Yahweh ang masinop na asawang babae.
15 La pereza hace caer en un profundo sueño. El alma ociosa sufrirá hambre.
Hinahagis ng katamaran ang isang tao sa mahimbing na tulog, pero magugutom ang isang tao na ayaw maghanapbuhay.
16 El que guarda el mandamiento guarda su alma, pero el que es despectivo en sus caminos, morirá.
Ang tumutupad ng kautusan ay nag-iingat ng kaniyang buhay, pero ang hindi pinag-iisipan ang kaniyang mga pamamaraan ay tiyak na mamamatay.
17 El que se apiada de los pobres presta a Yahvé; lo recompensará.
Ang sinumang mabait sa mahihirap ay nagpapahiram kay Yahweh, at babayaran siya ni Yahweh dahil sa kaniyang ginawa.
18 Disciplina a tu hijo, porque hay esperanza; no seas partícipe de su muerte.
Disiplinahin mo ang iyong anak habang may pag-asa pa, at huwag mong patatagin ang iyong kagustuhan na ilagay siya sa kamatayan.
19 El hombre de mal genio debe pagar la pena, porque si lo rescatas, debes hacerlo de nuevo.
Ang taong mainitin ang ulo ay dapat magbayad kung siya ay iyong sinagip, gagawin mo ito ulit sa pangalawang pagkakataon.
20 Escucha el consejo y recibe la instrucción, para que seas sabio en tu fin último.
Dinggin mo at sundin ang aking katuruan, at ikaw ay magiging marunong hanggang sa katapusan ng iyong buhay.
21 Hay muchos planes en el corazón del hombre, pero el consejo de Yahvé prevalecerá.
Marami ang mga plano sa puso ng isang tao, pero ang layunin ni Yahweh ang siyang mananaig.
22 Lo que hace que un hombre sea deseado es su bondad. Un pobre es mejor que un mentiroso.
Katapatan ang ninanais ng isang tao, at higit na mainam ang mahirap kaysa sa isang sinungaling.
23 El temor a Yahvé conduce a la vida, y luego a la satisfacción; descansa y no será tocado por los problemas.
Ang paggalang at pagsunod kay Yahweh ay nagbibigay ng buhay; ang gumagawa nito ay masisiyahan at ligtas sa kapahamakan.
24 El perezoso entierra su mano en el plato; no volverá a llevárselo a la boca.
Binabaon ng batugan ang kaniyang kamay sa pagkain; hindi man lamang niya ito maibalik pataas sa kaniyang bibig.
25 Azotad a un burlón, y el simple aprenderá la prudencia; Reprende al que tiene entendimiento, y obtendrá conocimiento.
Kapag iyong pinarusahan ang isang mangungutya, matututo pati ang walang pinag-aralan; itama mo ang may pang-unawa at lalawak ang kaniyang kaalaman.
26 El que roba a su padre y aleja a su madre es un hijo que causa vergüenza y trae reproche.
Ang isang ninanakawan ang kaniyang ama at pinapalayas ang kaniyang ina ay isang anak na nagdadala ng kahihiyan at kasiraan.
27 Si dejas de escuchar la instrucción, hijo mío, te alejarás de las palabras del conocimiento.
Kung hindi ka na makikinig sa katuruan, aking anak, ikaw ay mapapalayo mula sa mga salita ng kaalaman.
28 Un testigo corrupto se burla de la justicia, y la boca de los malvados engulle iniquidad.
Ang masamang saksi ay kinukutya ang katarungan, at ang bibig ng masama ay lumulunok ng malaking kasalanan.
29 Las penasestán preparadas para los burlones, y golpes para las espaldas de los tontos.
Nakahanda ang paghatol sa mga mapangutya, at paghahagupit sa likod ng mga mangmang.
