Proverbios 16

1 Los planes del corazón pertenecen al hombre, pero la respuesta de la lengua es de Yahvé.

پلانەکانی دڵ هی مرۆڤە، بەڵام وەڵامدانەوەی زمان لە یەزدانەوەیە.

2 Todos los caminos del hombre son limpios ante sus propios ojos, pero Yahvé sopesa los motivos.

هەموو ڕێگاکانی مرۆڤ لەبەرچاوی خۆی بێگەردن، بەڵام یەزدان پاڵنەرەکان هەڵدەسەنگێنێت.

3 Encomienda tus obras a Yahvé, y tus planes tendrán éxito.

کارەکانت بە یەزدان بسپێرە، پلانەکانت جێگیر دەبێت.

4 Yahvé ha hecho todo para su propio fin. sí, incluso los malvados para el día del mal.

یەزدان بۆ مەبەستی خۆی هەموو شتێکی دروستکردووە، تەنانەت بەدکاریش بۆ ڕۆژی بەڵا.

5 Todo el que es orgulloso de corazón es una abominación para Yahvé; ciertamente no quedarán impunes.

یەزدان قێزی لە هەموو دڵ بەفیزێکە، بێگومان سزادانی لەسەر تێناپەڕێت.

6 Por la misericordia y la verdad se expía la iniquidad. Por el temor a Yahvé los hombres se apartan del mal.

بە خۆشەویستی نەگۆڕ و دڵسۆزی کەفارەت بۆ تاوان دەکرێت، بە لەخواترسیش دوورکەوتنەوە لە خراپە.

7 Cuando los caminos del hombre agradan a Yahvé, hace que hasta sus enemigos estén en paz con él.

ئەگەر ڕەفتاری مرۆڤ مایەی ڕەزامەندی یەزدان بێت، وا دەکات تەنانەت دوژمنەکانیشی لەگەڵیدا ئاشت ببنەوە.

8 Mejor es un poco con la justicia, que los grandes ingresos con la injusticia.

باشترە کەمت هەبێت بە ڕاستودروستییەوە لەوەی داهاتێکی زۆری بە ناڕەوا.

9 El corazón del hombre planea su curso, pero Yahvé dirige sus pasos.

دڵی مرۆڤ پلان بۆ ڕێگای خۆی دادەنێت، بەڵام یەزدان هەنگاوەکانی ئاراستە دەکات.

10 Los juicios inspirados están en los labios del rey. No traicionará su boca.

قسەی پاشا وەک سروشە، دەبێ لە دادوەریدا دەمی ناپاکی نەکات.

11 Las balanzas y los platillos honestos son de Yahvé; todos los pesos de la bolsa son obra suya.

قەپان و تەرازووی دادپەروەر لە یەزدانەوەیە، هەموو کێشێکی ناو کیسە کاری ئەوە.

12 Es una abominación que los reyes hagan el mal, porque el trono se establece por la justicia.

قێزی پاشایان لە خراپەکردنە، چونکە بە ڕاستودروستی تەخت دەچەسپێت.

13 Los labios justos son la delicia de los reyes. Valoran a quien dice la verdad.

ڕەزامەندی پاشایان لێوی ڕاستودروستە، کەسی ڕاستگۆیان خۆشدەوێت.

14 La ira del rey es un mensajero de la muerte, pero un hombre sabio lo apaciguará.

تووڕەیی پاشا وەک فریشتەی مەرگە، بەڵام کەسی دانا هێمنی دەکاتەوە.

15 En la luz del rostro del rey está la vida. Su favor es como una nube de la lluvia de primavera.

ڕووناکی ڕووی پاشا ژیانی تێدایە، ڕەزامەندیشی وەک هەورە بارانی بەهارە.

16 ¡Cuánto mejor es conseguir sabiduría que oro! Sí, conseguir la comprensión es ser elegido más que la plata.

دەستکەوتنی دانایی چەند لە زێڕ باشترە، دەستکەوتنی تێگەیشتنیش لە زیو پەسەندترە.

17 El camino de los rectos es apartarse del mal. El que guarda su camino preserva su alma.

ڕێگای سەرڕاستان دوورکەوتنەوەیە لە خراپە، ئەوەی ڕێگای خۆی بپارێزێت گیانی خۆی دەپارێزێت.

18 La soberbia precede a la destrucción, y un espíritu arrogante antes de una caída.

لەپێش شکان لووتبەرزییە، لەپێش ڕووخانیش ڕۆحزلییە.

19 Es mejor tener un espíritu humilde con los pobres, que repartir el botín con los orgullosos.

باشترە بێفیز بیت و لەگەڵ ستەملێکراوان بیت، لە دابەشکردنی دەستکەوت لەگەڵ لووتبەرزان.

20 El que presta atención a la Palabra encuentra la prosperidad. Quien confía en Yahvé es bendecido.

ئەوەی بایەخ بە ئامۆژگاری بدات چاکەی دەست دەکەوێت، ئەوەی پشت بە یەزدان ببەستێت خۆزگەی پێ دەخوازرێت.

21 Los sabios de corazón serán llamados prudentes. El placer de los labios favorece la instrucción.

ئەوەی لە دڵدا دانا بێت پێی دەگوترێت تێگەیشتوو، شیرینی لێوەکانیش فێربوون زیاد دەکات.

22 La comprensión es una fuente de vida para quien la tiene, pero el castigo de los tontos es su locura.

وریایی سەرچاوەی ژیانە بۆ خاوەنەکەی، بەڵام گێلەکان بە گێلایەتی خۆیان سزا دەدرێن.

23 El corazón del sabio instruye a su boca, y añade el aprendizaje a sus labios.

دڵی کەسی دانا ڕێنمایی دەمی دەکات و بەسەر لێوان فێربوون زیاد دەکات.

24 Las palabras agradables son un panal, dulce para el alma, y salud para los huesos.

قسەی جوان شانەی هەنگوینە، بۆ دەروون شیرینە و بۆ ئێسک چاکبوونەوەیە.

25 Hay un camino que le parece correcto al hombre, pero al final lleva a la muerte.

ڕێگا هەیە لەبەرچاوی مرۆڤ ڕاست دیارە، بەڵام کۆتاییەکەی بەرەو مردنە.

26 El apetito del trabajador trabaja para él, porque su boca le urge.

نەوسی کرێکار بۆ خۆی ڕەنج دەدات، برسیێتییەکەی پاڵی پێوەدەنێت.

27 Un hombre sin valor trama una travesura. Su discurso es como un fuego abrasador.

کەسی دڵڕەش کای کۆن بە با دەکات و لەسەر لێوەکانیشی ئاگری کڵپەدارن.

28 El hombre perverso suscita conflictos. Un susurrador separa a los amigos cercanos.

کەسی درۆزن دووبەرەکی دەوروژێنێت و دەمشڕ دۆستی نزیک لە یەکتر جیا دەکاتەوە.

29 El hombre violento seduce a su prójimo, y lo lleva por un camino que no es bueno.

کەسی توندڕەو دراوسێی خۆی تەفرە دەدات و بە ڕێگایەکدا دەیبات کە باش نییە.

30 El que guiña los ojos para tramar perversidades, el que comprime sus labios, está empeñado en el mal.

ئەوەی چاو دەقوچێنێت پیلان بۆ درۆ دادەڕێژێت، ئەوەی لێوی دەکرۆژێت خراپە بە ئەنجام دەگەیەنێت.

31 Las canas son una corona de gloria. Se consigue con una vida de rectitud.

ڕیش سپیێتی تاجی شانازییە، لە ڕێگای ڕاستودروستییەوە دەستدەکەوێت.

32 El que es lento para la ira es mejor que el poderoso; el que gobierna su espíritu, que el que toma una ciudad.

ئەوەی درەنگ تووڕە بێت لە پاڵەوان باشترە، ئەوەی بەسەر خۆیدا زاڵ بێت باشترە لەوەی شارێک دەگرێت.

33 La suerte está echada, pero todas sus decisiones provienen de Yahvé.

تیروپشک هەڵدەدرێتە کۆش، بەڵام هەموو بڕیارێکی لەلایەن یەزدانەوەیە.