Proverbios 1
1 Los proverbios de Salomón, hijo de David, rey de Israel.
Przysłowia Salomona, syna Dawida, króla Izraela;
2 Estos proverbios son para alcanzar sabiduría e instrucción, y para reconocer los dichos que proporcionan conocimiento.
Do poznania mądrości i karności, do zrozumienia słów roztropnych;
3 Los proverbios educan en razón, en vivir bien, en el sano juicio, y en actuar con justicia.
Do zdobycia pouczenia w mądrości, w sprawiedliwości, w sądzie i w prawości;
4 Dan discernimiento a los inmaduros, así como conocimiento y discreción a los jóvenes.
Do udzielenia prostym rozwagi, a młodemu – wiedzy i roztropności.
5 Las personas sabias escucharán y aprenderán aún más, y los que tienen buen juicio aprenderán a guiar a otros,
Mądry posłucha i przybędzie mu wiedzy, a rozumny nabędzie rad;
6 entendiendo los proverbios y los enigmas, así como los dichos y preguntas de los sabios.
Aby rozumieć przysłowia i [ich] wykładnię, słowa mądrych i ich zagadki.
7 El verdadero conocimiento comienza con la honra al Señor, pero los insensatos se burlan de la sabiduría y del buen consejo.
Bojaźń PANA jest początkiem wiedzy, ale głupcy gardzą mądrością i karnością.
8 Hijo mío, presta atención a la instrucción de tu padre, y no rechaces la enseñanza de tu madre.
Synu mój, słuchaj pouczenia swego ojca i nie odrzucaj nauki swojej matki;
9 Son como una corona de gracia para adornar tu cabeza, y como dijes para tu cuello.
Bo one będą wdzięczną ozdobą na twojej głowie i [kosztownym] łańcuchem na szyi.
10 Hijo mío, si alguna persona malvada quisiera tentarte, no cedas.
Synu mój, jeśli grzesznicy cię namawiają, nie pozwalaj.
11 Podrán decirte: “Ven con nosotros. Escondámonos y alistémonos para matar a cierta persona. ¡Hagámosle una emboscada y vamos a divertirnos!
Jeśli mówią: Chodź z nami, czyhajmy na krew, zaczajmy się na niewinnego bez powodu;
Pożremy ich żywcem jak grób, całych, jak zstępujących do dołu; (Sheol h7585)
13 Así podremos tomar sus pertenencias de valor, y llenaremos nuestros hogares con lo que habremos robado!
Znajdziemy wszelkie kosztowności, napełnimy swoje domy łupem;
14 ¡Ven con nosotros y comprartiremos las ganancias!”
Dziel z nami swój los; miejmy wszyscy jedną sakiewkę.
15 Hijo mío, no sigas sus caminos. No vayas en la misma dirección con ellos.
Synu mój, nie wyruszaj z nimi w drogę; powstrzymaj swoją nogę od ich ścieżki.
16 Porque ellos se corren para hacer el mal, y se apresuran en causar violencia y cometer asesinatos.
Ich nogi bowiem biegną do zła i spieszą się do przelania krwi.
17 De nada sirve ponerle una trampa a las aves si ellas la pueden ver.
Na próżno zastawia się sieci na oczach wszelkiego ptactwa.
18 Sin embargo, estas personas malvadas se ocultan y están listas para matar a otros, pero ellos mismos son las víctimas. ¡Sus trampas son para ellos mismos!
Oni też czyhają na własną krew, czają się na własne życie.
19 Esto es lo que te ocurrirá, si te enriqueces cometiendo crímenes: ¡Morirás!
Takie są ścieżki każdego, który jest chciwy zysku; swojemu właścicielowi [taki zysk] odbiera życie.
20 La sabiduría grita por las calles. Ella clama en las plazas.
Mądrość woła na dworze, podnosi swój głos na ulicach.
21 Grita en las esquinas llenas, y explica su mensaje en las puertas de la ciudad:
Woła w największym zgiełku, u wrót bram, w mieście wygłasza swoje słowa:
22 “¿Hasta cuándo amarán la insensatez, ustedes insensatos? ¿Hasta cuando, ustedes burladores, disfrutarán de sus burlas? ¿Hasta cuándo los tontos odiarán el conocimiento?
Jak długo, prości, będziecie kochać głupotę, szydercy – lubować się w swoim szyderstwie, a głupi – nienawidzić wiedzy?
23 Presten atención a mis advertencias, y yo derramaré sobre ustedes mis pensamientos más profundos. Les explicaré todo lo que sé.
Nawróćcie się na moje upomnienie; oto wyleję na was mojego ducha, oznajmię wam moje słowa.
24 “Porque yo los he llamado pero ustedes se han negado a escuchar. Les extendí mi mano, pero no les importó.
Ponieważ wołałam, a odmawialiście; wyciągałam rękę, a nikt nie zważał;
25 Ignoraron mi palabra, y no prestaron atención a mis advertencias.
Owszem, odrzuciliście całą moją radę i nie chcieliście [przyjąć] mojego upomnienia;
26 “Por eso me reiré de ustedes cuando estén en problemas. Me burlaré cuando el pánico se apodere de ustedes.
Dlatego będę się śmiać z waszego nieszczęścia, będę szydzić z was, gdy przyjdzie to, czego się boicie.
27 Cuando el pánico caiga sobre ustedes como una tormenta, y la angustia los golpee como un torbellino. Cuando sobre ustedes venga el dolor y lamento,
Gdy nadejdzie jak spustoszenie to, czego się boicie, i [gdy] wasze nieszczęście nadciągnie jak wicher, gdy nadejdzie na was ucisk i cierpienie;
28 clamarán a mi pidiendo ayuda, pero yo no responderé. Me buscarán por todas partes, pero no me encontrarán.
Wtedy będą mnie wzywać, a nie wysłucham; będą mnie szukać pilnie, lecz mnie nie znajdą.
29 ¿Por qué? Porque aborrecieron el conocimiento, y no eligieron respetar al Señor.
Bo znienawidzili wiedzę i nie wybrali bojaźni PANA;
30 Ellos no están dispuestos a aceptar mi consejo, y aborrecen mis advertencias.
Ani nie chcieli mojej rady, [ale] gardzili każdym moim upomnieniem.
31 “Por lo tanto, tendrán que comer el fruto de sus propias decisiones, y se saciarán de sus propios planes retorcidos.
Dlatego spożyją owoc swoich dróg i będą nasyceni swymi radami.
32 Los necios mueren por su propia rebeldía. Los tontos son destruidos por su descuido.
Bo odstępstwo prostych zabije ich i szczęście głupich zgubi ich.
33 Pero todos los que me oyen estarán seguros, y vivirán sin preocuparse de problema alguno”.
[Ale] kto mnie słucha, będzie mieszkać bezpiecznie i będzie wolny od strachu przed złem.
