Proverbios 6

1 Hijo mío, imagina que te has comprometido como codeudor para pagar una deuda a favor de tu vecino, y has estrechado tu mano con un extranjero para cerrar ese pacto,

Anak ko, kung ikaw ay naging mananagot sa iyong kapuwa, kung iyong ikinamay ang iyong kamay sa di kilala,

2 quedando así atrapado por tu promesa, y preso por tu palabra.

Ikaw ay nasilo ng mga salita ng iyong bibig, ikaw ay nahuli ng mga salita ng iyong bibig.

3 Esto es lo que debes hacer: Sal de ese compromiso, porque te has puesto bajo el poder de esa persona. Ve donde tu vecino con toda humildad y pídele que te libre de ese compromiso.

Gawin mo ito ngayon, anak ko, at lumigtas ka, yamang ikaw ay nahulog sa kamay ng iyong kapuwa: yumaon ka, magpakababa ka, at mangayupapa ka sa iyong kapuwa.

4 No te demores, ni te vayas a dormir sin haberlo resuelto. No descanses hasta haberlo hecho.

Huwag mong bigyan ng tulog ang iyong mga mata. O magpaidlip man sa iyong mga talukap-mata.

5 Sal de esa deuda como la gacela que escapa de una trampa, como un ave que sale de la jaula del cazador.

Lumigtas ka na parang usa sa kamay ng mangangaso, at parang ibon sa kamay ng mamimitag.

6 ¡Ve y observa a las hormigas, holgazán! Aprende de lo que hacen, para que seas sabio.

Pumaroon ka sa langgam, ikaw na tamad; masdan mo ang kaniyang mga lakad at magpakapantas ka:

7 Ellas no tienen un líder, ni un dirigente, ni un gobernador,

Na bagaman walang pangulo, tagapamahala, o pinuno,

8 y sin embargo trabajan duro durante el verano para obtener su alimento, recogiendo todo lo que necesitan para el tiempo de la cosecha.

Naghahanda ng kaniyang pagkain sa taginit, at pinipisan ang kaniyang pagkain sa pagaani.

9 ¿Hasta cuándo estarás allí acostado, holgazán? ¿Cuándo te levantarás de tu sueño?

Hanggang kailan matutulog ka, Oh tamad? Kailan ka babangon sa iyong pagkakatulog?

10 Tú dices: “Dormiré un poco más, solo una siesta, o cruzaré los brazos un poquito más para descansar”.

Kaunti pang pagkakatulog, kaunti pang pagkaidlip, kaunti pang paghahalukipkip ng mga kamay upang matulog:

11 Pero la pobreza te atacará como un ladrón, y la miseria como un guerrero armado.

Sa gayo'y ang iyong karalitaan ay darating na parang magnanakaw, at ang iyong kasalatan na parang lalaking may sandata.

12 Los rebeldes y malvados andan por ahí diciendo mentiras,

Taong walang kabuluhan, taong masama, ay siya na lumalakad na may masamang bibig;

13 guiñando un ojo, haciendo gestos escurridizos con sus pies, y haciendo señales descorteses con sus dedos.

Na kumikindat ng kaniyang mga mata, na nagsasalita ng kaniyang mga paa, na nagsasalita ng kaniyang mga daliri;

14 Sus mentes retorcidas solo traman maldad, causando problemas siempre.

Pagdaraya ay nasa kaniyang puso, siya'y laging kumakatha ng kasamaan; siya'y naghahasik ng pagtatalo.

15 Por ello el desastre cae sobre tales personas, y en solo un instante son destruidos sin remedio.

Kaya't darating na bigla ang kaniyang kasakunaan; sa kabiglaanan ay mababasag siya, at walang kagamutan.

16 Hay seis cosas que el Señor aborrece, y aun siete que detesta:

May anim na bagay na ipinagtatanim ng Panginoon; Oo, pito na mga kasuklamsuklam sa kaniya:

17 los ojos arrogantes, una lengua mentirosa, las manos que matan al inocente,

Mga palalong mata, sinungaling na dila, at mga kamay na nagbububo ng walang salang dugo;

18 una mente que conspira maldad, los pies que se apresuran a hacer el mal,

Puso na kumakatha ng mga masamang akala, mga paa na matulin sa pagtakbo sa kasamaan;

19 un testigo falso que miente, y los que causan discordia entre las familias.

Sinungaling na saksi na nagsasalita ng kabulaanan, at ang naghahasik ng pagtatalo sa gitna ng magkakapatid.

20 Hijo mío, presta atención a la instrucción de tu padre, y no rechaces la enseñanza de tu madre.

Anak ko, ingatan mo ang utos ng iyong ama, at huwag mong kalimutan ang kautusan ng iyong ina:

21 Guárdalas siempre en tu mente. Átalas en tu cuello.

Ikintal mong lagi sa iyong puso, itali mo sa iyong leeg.

22 Ellas te guiarán cuando camines, te cuidarán al dormir, y te hablarán al levantarte.

Pagka ikaw ay lumalakad, papatnubay sa iyo; pagka ikaw ay natutulog, babantay sa iyo; at pagka ikaw ay gumigising, makikipagusap sa iyo.

23 Porque la instrucción es como una lámpara, y la enseñanza es como la luz. La corrección que surge de la disciplina es el camino a la vida.

Sapagka't ang utos ay tanglaw; at ang kautusan ay liwanag; at ang mga saway na turo ay daan ng buhay:

24 Te protegerá de una mujer malvada y de las palabras seductoras de una prostituta.

Upang ingatan ka sa masamang babae, Sa tabil ng dila ng di kilala.

25 No dejes que tu mente codicie su belleza, y dejes que te hipnotice con sus pestañas.

Huwag mong pitahin ang kaniyang kagandahan sa iyong puso; at huwag ka mang hulihin niya ng kaniyang mga talukap-mata.

26 Puedes comprar una prostituta por el precio de una rebanada de pan, pero el adulterio con la mujer de otro hombre puede costarte la vida.

Sapagka't dahil sa isang masamang babae ay walang naiiwan sa lalake kundi isang putol na tinapay: at hinuhuli ng mangangalunya ang mahalagang buhay.

27 ¿Puedes poner fuego en tu regazo sin quemar tu ropa?

Makakukuha ba ng apoy ang tao sa kaniyang sinapupunan, at hindi masusunog ang kaniyang mga suot?

28 ¿Puedes caminar sobre carbón encendido sin abrasar tus pies?

O makalalakad ba ang sinoman sa mga mainit na baga, at ang kaniyang mga paa ay hindi mapapaso?

29 Lo mismo ocurre con todo el que duerme con la esposa de otro hombre. Ningún hombre que la toque quedará sin castigo.

Gayon ang sumisiping sa asawa ng kaniyang kapuwa; sinomang humipo ay hindi maaaring di parusahan.

30 La gente no condena a un ladrón, si este roba para satisfacer su hambre.

Hindi hinahamak ng mga tao ang magnanakaw kung siya'y nagnanakaw, upang busugin siya pagka siya'y gutom:

31 Pero si lo atrapan, tiene que pagar siete veces lo que robó, incluso devolviendo todo lo que tenga en su casa.

Nguni't kung siya'y masumpungan, isasauli niyang makapito; kaniyang ibibigay ang lahat na laman ng kaniyang bahay.

32 Cualquier hombre que comete adulterio con una mujer es insensato. El que así actúa se destruye a sí mismo.

Siyang nagkakamit ng pangangalunya sa isang babae ay walang bait: ang gumagawa niyaon ay nagpapahamak sa kaniyang sariling kaluluwa.

33 Tal hombre será herido y deshonrado. Su desgracia no cesará.

Mga sugat at kasiraang puri ang tatamuhin niya; at ang kaniyang kapintasan ay hindi mapapawi.

34 Porque el celo hará enojar a su esposo, y no se contendrá al tomar venganza.

Sapagka't ang paninibugho ay pagiinit ng tao; at hindi siya magpapatawad sa kaarawan ng panghihiganti.

35 Tal esposo rechazará cualquier tipo de compensación; y ninguna cantidad, por grande que sea, podrá pagarle.

Hindi niya pakukundanganan ang anomang tubos; ni magpapahinga man siyang tuwa, bagaman ikaw ay magbigay ng maraming suhol.