< Proverbios 6 >

1 Hijo mío, imagina que te has comprometido como codeudor para pagar una deuda a favor de tu vecino, y has estrechado tu mano con un extranjero para cerrar ese pacto,
Mwanangu, kama umekuwa mdhamini wa jirani yako, ikiwa umeshika mikono kwa kuweka ahadi kwa ajili ya mwingine,
2 quedando así atrapado por tu promesa, y preso por tu palabra.
kama umetegwa na ulichosema, umenaswa kwa maneno ya kinywa chako,
3 Esto es lo que debes hacer: Sal de ese compromiso, porque te has puesto bajo el poder de esa persona. Ve donde tu vecino con toda humildad y pídele que te libre de ese compromiso.
basi fanya hivi mwanangu, ili ujiweke huru, kwa kuwa umeanguka mikononi mwa jirani yako: Nenda ukajinyenyekeshe kwake; msihi jirani yako!
4 No te demores, ni te vayas a dormir sin haberlo resuelto. No descanses hasta haberlo hecho.
Usiruhusu usingizi machoni pako, usiruhusu kope zako zisinzie.
5 Sal de esa deuda como la gacela que escapa de una trampa, como un ave que sale de la jaula del cazador.
Jiweke huru, kama swala mkononi mwa mwindaji, kama ndege kutoka kwenye mtego wa mwindaji.
6 ¡Ve y observa a las hormigas, holgazán! Aprende de lo que hacen, para que seas sabio.
Ewe mvivu, mwendee mchwa; zitafakari njia zake ukapate hekima!
7 Ellas no tienen un líder, ni un dirigente, ni un gobernador,
Kwa maana yeye hana msimamizi, wala mwangalizi, au mtawala,
8 y sin embargo trabajan duro durante el verano para obtener su alimento, recogiendo todo lo que necesitan para el tiempo de la cosecha.
lakini hujiwekea akiba wakati wa kiangazi na hukusanya chakula chake wakati wa mavuno.
9 ¿Hasta cuándo estarás allí acostado, holgazán? ¿Cuándo te levantarás de tu sueño?
Ewe mvivu, utalala hata lini? Utaamka lini kutoka usingizi wako?
10 Tú dices: “Dormiré un poco más, solo una siesta, o cruzaré los brazos un poquito más para descansar”.
Bado kulala kidogo, kusinzia kidogo, bado kukunja mikono kidogo upate kupumzika:
11 Pero la pobreza te atacará como un ladrón, y la miseria como un guerrero armado.
hivyo umaskini utakuja juu yako kama mnyangʼanyi, na kupungukiwa kutakujia kama mtu mwenye silaha.
12 Los rebeldes y malvados andan por ahí diciendo mentiras,
Mtu mbaya sana na mlaghai, ambaye huzungukazunguka na maneno ya upotovu,
13 guiñando un ojo, haciendo gestos escurridizos con sus pies, y haciendo señales descorteses con sus dedos.
ambaye anakonyeza kwa jicho lake, anayetoa ishara kwa miguu yake na kuashiria kwa vidole vyake,
14 Sus mentes retorcidas solo traman maldad, causando problemas siempre.
ambaye hupanga ubaya kwa udanganyifu moyoni mwake: daima huchochea fitina.
15 Por ello el desastre cae sobre tales personas, y en solo un instante son destruidos sin remedio.
Kwa hiyo maafa yatamkumba ghafula; ataangamizwa mara, pasipo msaada.
16 Hay seis cosas que el Señor aborrece, y aun siete que detesta:
Kuna vitu sita anavyovichukia Bwana, naam, viko saba vilivyo chukizo kwake:
17 los ojos arrogantes, una lengua mentirosa, las manos que matan al inocente,
macho ya kiburi, ulimi udanganyao, mikono imwagayo damu isiyo na hatia,
18 una mente que conspira maldad, los pies que se apresuran a hacer el mal,
moyo uwazao mipango miovu, miguu iliyo myepesi kukimbilia uovu,
19 un testigo falso que miente, y los que causan discordia entre las familias.
shahidi wa uongo ambaye humwaga uongo, na mtu ambaye huchochea fitina kati ya ndugu.
20 Hijo mío, presta atención a la instrucción de tu padre, y no rechaces la enseñanza de tu madre.
Mwanangu, zishike amri za baba yako, wala usiyaache mafundisho ya mama yako.
21 Guárdalas siempre en tu mente. Átalas en tu cuello.
Yafunge katika moyo wako daima, yakaze kuizunguka shingo yako.
22 Ellas te guiarán cuando camines, te cuidarán al dormir, y te hablarán al levantarte.
Wakati utembeapo, yatakuongoza; wakati ulalapo, yatakulinda; wakati uamkapo, yatazungumza nawe.
23 Porque la instrucción es como una lámpara, y la enseñanza es como la luz. La corrección que surge de la disciplina es el camino a la vida.
Kwa maana amri hizi ni taa, mafundisho haya ni mwanga na maonyo ya maadili ni njia ya uzima,
24 Te protegerá de una mujer malvada y de las palabras seductoras de una prostituta.
yakikulinda na mwanamke aliyepotoka, kutokana na maneno laini ya mwanamke aliyepotoka.
25 No dejes que tu mente codicie su belleza, y dejes que te hipnotice con sus pestañas.
Moyo wako usitamani uzuri wake wala macho yake yasikuteke,
26 Puedes comprar una prostituta por el precio de una rebanada de pan, pero el adulterio con la mujer de otro hombre puede costarte la vida.
kwa maana kahaba atakufanya uwe maskini, hata ukose kipande cha mkate, naye mwanamke mzinzi huwinda maisha yako hasa.
27 ¿Puedes poner fuego en tu regazo sin quemar tu ropa?
Je, mtu aweza kuchotea moto kwenye paja lake bila nguo zake kuungua?
28 ¿Puedes caminar sobre carbón encendido sin abrasar tus pies?
Je, mtu aweza kutembea juu ya makaa ya moto yanayowaka bila miguu yake kuungua?
29 Lo mismo ocurre con todo el que duerme con la esposa de otro hombre. Ningún hombre que la toque quedará sin castigo.
Ndivyo alivyo mtu alalaye na mke wa mwanaume mwingine; hakuna yeyote amgusaye huyo mwanamke ambaye hataadhibiwa.
30 La gente no condena a un ladrón, si este roba para satisfacer su hambre.
Watu hawamdharau mwizi kama akiiba kukidhi njaa yake wakati ana njaa.
31 Pero si lo atrapan, tiene que pagar siete veces lo que robó, incluso devolviendo todo lo que tenga en su casa.
Pamoja na hayo, kama akikamatwa, lazima alipe mara saba, ingawa inamgharimu utajiri wote wa nyumba yake.
32 Cualquier hombre que comete adulterio con una mujer es insensato. El que así actúa se destruye a sí mismo.
Lakini mwanaume aziniye na mwanamke hana akili kabisa; yeyote afanyaye hivyo hujiangamiza mwenyewe.
33 Tal hombre será herido y deshonrado. Su desgracia no cesará.
Mapigo na aibu ni fungu lake na aibu yake haitafutika kamwe;
34 Porque el celo hará enojar a su esposo, y no se contendrá al tomar venganza.
kwa maana wivu huamsha ghadhabu ya mume, naye hataonyesha huruma alipizapo kisasi.
35 Tal esposo rechazará cualquier tipo de compensación; y ninguna cantidad, por grande que sea, podrá pagarle.
Hatakubali fidia yoyote; atakataa malipo, hata yakiwa makubwa kiasi gani.

< Proverbios 6 >