Proverbios 6

1 Hijo mío, imagina que te has comprometido como codeudor para pagar una deuda a favor de tu vecino, y has estrechado tu mano con un extranjero para cerrar ese pacto,

ای پسرم، اگر ضامن کسی شده و تعهد کرده‌ای که او قرضش را پس بدهد،

2 quedando así atrapado por tu promesa, y preso por tu palabra.

و اگر با این تعهد، خود را گرفتار ساخته‌ای،

3 Esto es lo que debes hacer: Sal de ese compromiso, porque te has puesto bajo el poder de esa persona. Ve donde tu vecino con toda humildad y pídele que te libre de ese compromiso.

تو در واقع اسیر او هستی و باید هر چه زودتر خود را از این دام رها سازی. پس فروتن شو و نزد او برو و از او خواهش کن تا تو را از قید این تعهد آزاد سازد.

4 No te demores, ni te vayas a dormir sin haberlo resuelto. No descanses hasta haberlo hecho.

خواب به چشمانت راه نده و آرام ننشین،

5 Sal de esa deuda como la gacela que escapa de una trampa, como un ave que sale de la jaula del cazador.

بلکه مانند آهویی که از چنگ صیاد می‌گریزد یا پرنده‌ای که از دامی که برایش نهاده‌اند می‌رهد، خود را نجات بده.

6 ¡Ve y observa a las hormigas, holgazán! Aprende de lo que hacen, para que seas sabio.

ای آدمهای تنبل، زندگی مورچه‌ها را مشاهده کنید و درس عبرت بگیرید.

7 Ellas no tienen un líder, ni un dirigente, ni un gobernador,

آنها ارباب و رهبر و رئیسی ندارند،

8 y sin embargo trabajan duro durante el verano para obtener su alimento, recogiendo todo lo que necesitan para el tiempo de la cosecha.

ولی با این همه در طول تابستان زحمت می‌کشند و برای زمستان آذوقه جمع می‌کنند.

9 ¿Hasta cuándo estarás allí acostado, holgazán? ¿Cuándo te levantarás de tu sueño?

اما ای آدم تنبل، کار تو فقط خوابیدن است. پس کی می‌خواهی بیدار شوی؟

10 Tú dices: “Dormiré un poco más, solo una siesta, o cruzaré los brazos un poquito más para descansar”.

کمی خواب بیشتر، کمی چُرت بیشتر، کمی دست رو دست گذاشتن و استراحت بیشتر،

11 Pero la pobreza te atacará como un ladrón, y la miseria como un guerrero armado.

و فقر و تنگدستی همچون راهزنی مسلح به سراغ تو خواهد آمد.

12 Los rebeldes y malvados andan por ahí diciendo mentiras,

آدم رذل و خبیث کیست؟ آنکه دائم دروغ می‌گوید،

13 guiñando un ojo, haciendo gestos escurridizos con sus pies, y haciendo señales descorteses con sus dedos.

و برای فریب دادن مردم با چشمش چشمک می‌زند، با پایش علامت می‌دهد، به انگشت اشاره می‌کند،

14 Sus mentes retorcidas solo traman maldad, causando problemas siempre.

و در فکر پلید خود پیوسته نقشه‌های شرورانه می‌کشد و نزاع بر پا می‌کند.

15 Por ello el desastre cae sobre tales personas, y en solo un instante son destruidos sin remedio.

بنابراین، ناگهان دچار بلای علاج‌ناپذیری خواهد شد و در دم از پای در خواهد آمد و علاجی نخواهد بود.

16 Hay seis cosas que el Señor aborrece, y aun siete que detesta:

هفت چیز است که خداوند از آنها نفرت دارد: نگاه متکبرانه، زبان دروغگو، دستهایی که خون بی‌گناه را می‌ریزند، فکری که نقشه‌های پلید می‌کشد، پاهایی که برای بدی کردن می‌شتابند، شاهدی که دروغ می‌گوید، شخصی که در میان دوستان تفرقه می‌اندازد.

17 los ojos arrogantes, una lengua mentirosa, las manos que matan al inocente,

18 una mente que conspira maldad, los pies que se apresuran a hacer el mal,

19 un testigo falso que miente, y los que causan discordia entre las familias.

20 Hijo mío, presta atención a la instrucción de tu padre, y no rechaces la enseñanza de tu madre.

ای پسر من، اوامر پدر خود را به جا آور و تعالیم مادرت را فراموش نکن.

21 Guárdalas siempre en tu mente. Átalas en tu cuello.

سخنان ایشان را آویزه گوش خود نما و نصایح آنها را در دل خود جای بده.

22 Ellas te guiarán cuando camines, te cuidarán al dormir, y te hablarán al levantarte.

اندرزهای ایشان تو را در راهی که می‌روی هدایت خواهند کرد و هنگامی که در خواب هستی از تو مواظبت خواهند نمود و چون بیدار شوی با تو سخن خواهند گفت؛

23 Porque la instrucción es como una lámpara, y la enseñanza es como la luz. La corrección que surge de la disciplina es el camino a la vida.

زیرا تعالیم و تأدیب‌های ایشان مانند چراغی پر نور راه زندگی تو را روشن می‌سازند.

24 Te protegerá de una mujer malvada y de las palabras seductoras de una prostituta.

نصایح ایشان تو را از زنان بدکاره و سخنان فریبنده‌شان دور نگه می‌دارد.

25 No dejes que tu mente codicie su belleza, y dejes que te hipnotice con sus pestañas.

دلباخته زیبایی این گونه زنان نشو. نگذار عشوه‌گری‌های آنها تو را وسوسه نماید؛

26 Puedes comprar una prostituta por el precio de una rebanada de pan, pero el adulterio con la mujer de otro hombre puede costarte la vida.

زیرا زن فاحشه تو را محتاج نان می‌کند و زن بدکاره زندگی تو را تباه می‌سازد.

27 ¿Puedes poner fuego en tu regazo sin quemar tu ropa?

آیا کسی می‌تواند آتش را در بر بگیرد و نسوزد؟

28 ¿Puedes caminar sobre carbón encendido sin abrasar tus pies?

آیا می‌تواند روی زغالهای داغ راه برود و پاهایش سوخته نشود؟

29 Lo mismo ocurre con todo el que duerme con la esposa de otro hombre. Ningún hombre que la toque quedará sin castigo.

همچنان است مردی که با زن دیگری زنا کند. او نمی‌تواند از مجازات این گناه فرار کند.

30 La gente no condena a un ladrón, si este roba para satisfacer su hambre.

اگر کسی به دلیل گرسنگی دست به دزدی بزند مردم او را سرزنش نمی‌کنند،

31 Pero si lo atrapan, tiene que pagar siete veces lo que robó, incluso devolviendo todo lo que tenga en su casa.

با این حال وقتی به دام بیفتد باید هفت برابر آنچه که دزدیده است جریمه بدهد، ولو اینکه این کار به قیمت از دست دادن همهٔ اموالش تمام شود.

32 Cualquier hombre que comete adulterio con una mujer es insensato. El que así actúa se destruye a sí mismo.

اما کسی که مرتکب زنا می‌شود احمق است، زیرا جان خود را تباه می‌کند.

33 Tal hombre será herido y deshonrado. Su desgracia no cesará.

او را خواهند زد و ننگ و رسوایی تا ابد گریبانگیر او خواهد بود؛

34 Porque el celo hará enojar a su esposo, y no se contendrá al tomar venganza.

زیرا آتش خشم و حسادت شوهر آن زن شعله‌ور می‌گردد و با بی‌رحمی انتقام می‌گیرد.

35 Tal esposo rechazará cualquier tipo de compensación; y ninguna cantidad, por grande que sea, podrá pagarle.

او تاوانی قبول نخواهد کرد و هیچ هدیه‌ای خشم او را فرو نخواهد نشاند.