< Proverbios 6 >

1 Hijo mío, imagina que te has comprometido como codeudor para pagar una deuda a favor de tu vecino, y has estrechado tu mano con un extranjero para cerrar ese pacto,
Wuoda, ka isechiwo singo ni jabathi, kata ka isingori ni inichul ni ngʼat mikia gope,
2 quedando así atrapado por tu promesa, y preso por tu palabra.
ka diponi omaki nikech gima ne iwacho, mi idwodori kod weche mane oa e dhogi,
3 Esto es lo que debes hacer: Sal de ese compromiso, porque te has puesto bajo el poder de esa persona. Ve donde tu vecino con toda humildad y pídele que te libre de ese compromiso.
to tim kama, wuoda, mondo ibed thuolo, nikech isepodho e lwet jabathi: Dhiyo kendo ibolri e nyime; bangʼe to ikwa jabathino oweyi thuolo!
4 No te demores, ni te vayas a dormir sin haberlo resuelto. No descanses hasta haberlo hecho.
Kik iwe nindo ohingi, kata ayula wangʼ oteri.
5 Sal de esa deuda como la gacela que escapa de una trampa, como un ave que sale de la jaula del cazador.
To resri ibed thuolo, mana kaka mwanda mayombo jadwar, kata kaka winyo matony e obadho mar jamak winy.
6 ¡Ve y observa a las hormigas, holgazán! Aprende de lo que hacen, para que seas sabio.
In janyawo, dhi ir biye; mondo ineye kendo ipar yoregi, mondo ibed mariek!
7 Ellas no tienen un líder, ni un dirigente, ni un gobernador,
Biye onge jatelo kata jaloch kata ruoth,
8 y sin embargo trabajan duro durante el verano para obtener su alimento, recogiendo todo lo que necesitan para el tiempo de la cosecha.
to kata kamano, gikano chiembgi e ndalo oro, kendo gichoko chiembgi e ndalo keyo.
9 ¿Hasta cuándo estarás allí acostado, holgazán? ¿Cuándo te levantarás de tu sueño?
In jasamuoyo, nyaka karangʼo ma ibiro bedo kinindo aninda kanyo? Karangʼo mibiro chiewoe mondo ia e nindo?
10 Tú dices: “Dormiré un poco más, solo una siesta, o cruzaré los brazos un poquito más para descansar”.
Nindo matin, ayula wangʼ matin, kwakruok matin kiyweyo,
11 Pero la pobreza te atacará como un ladrón, y la miseria como un guerrero armado.
to dhier biro monji ka janjore kendo chan ka jalweny momanore.
12 Los rebeldes y malvados andan por ahí diciendo mentiras,
Ngʼat mamono kendo jaricho mawuotho awuotha kowacho weche mogak,
13 guiñando un ojo, haciendo gestos escurridizos con sus pies, y haciendo señales descorteses con sus dedos.
oningʼo wangʼe, owuoyo gi tiendene ka ogoro piny, kendo ogwelo ji gi lith lwetene,
14 Sus mentes retorcidas solo traman maldad, causando problemas siempre.
ochano richo kod miriambo ei chunye, kinde duto okelo miero.
15 Por ello el desastre cae sobre tales personas, y en solo un instante son destruidos sin remedio.
Kuom mano, masira biro make maloye apoya nono; notieke apoya nono, maonge resruok.
16 Hay seis cosas que el Señor aborrece, y aun siete que detesta:
Nitie gik moko auchiel ma Jehova Nyasaye mon-go, chutho gin gik moko abiriyo ma ok more:
17 los ojos arrogantes, una lengua mentirosa, las manos que matan al inocente,
wenge mag sunga, lep mariambo, lwedo machwero remo maonge ketho,
18 una mente que conspira maldad, los pies que se apresuran a hacer el mal,
chuny machano chenro maricho, tiende maringo kadhi e richo,
19 un testigo falso que miente, y los que causan discordia entre las familias.
jahang wach mawacho miriambo kendo ngʼatno makelo miero e kind jowete.
20 Hijo mío, presta atención a la instrucción de tu padre, y no rechaces la enseñanza de tu madre.
Wuoda, rit chike wuonu kendo kik iwe puonj minu.
21 Guárdalas siempre en tu mente. Átalas en tu cuello.
Kan-gi ka ipandogi e chunyi nyaka chiengʼ; twegi e ngʼuti motegno.
22 Ellas te guiarán cuando camines, te cuidarán al dormir, y te hablarán al levantarte.
Ka iwuotho, to gibiro chiki; to ka inindo, to giniriti; to ka ichiewo, to giniwuo kodi.
23 Porque la instrucción es como una lámpara, y la enseñanza es como la luz. La corrección que surge de la disciplina es el camino a la vida.
Nikech chikegi gin taya, to puonjni en ler, kendo kwer mikwerogo ngʼato kuom gima otimo marach kelo mana ngima,
24 Te protegerá de una mujer malvada y de las palabras seductoras de una prostituta.
mamiyo ibedo mabor gi dhako mandhaga kaachiel gi lep mayom mar dhako mabayo.
25 No dejes que tu mente codicie su belleza, y dejes que te hipnotice con sus pestañas.
Kik ber mare mineno gi wangʼ omi chunyi gombe kata weye oywayi kolombi gi wangʼe.
26 Puedes comprar una prostituta por el precio de una rebanada de pan, pero el adulterio con la mujer de otro hombre puede costarte la vida.
Nikech ochot nyalo miyo ibed matin maromo gi nengo makati, to dhako ma jachode biro tieko ngimani.
27 ¿Puedes poner fuego en tu regazo sin quemar tu ropa?
Bende ngʼato nyalo tingʼo mach e kore, ma lepe ok owangʼ?
28 ¿Puedes caminar sobre carbón encendido sin abrasar tus pies?
Bende ngʼato nyalo wuotho e mirni mar mach maliel, ma ok tiendene owangʼ?
29 Lo mismo ocurre con todo el que duerme con la esposa de otro hombre. Ningún hombre que la toque quedará sin castigo.
Ma e kaka ngʼat ma terore gi chi ngʼat machielo chalo; ngʼato angʼata ma omule ok notony ma ok okum.
30 La gente no condena a un ladrón, si este roba para satisfacer su hambre.
Ji ok cha jakuo kokwalo chiemo mondo ogaago kech kodenyo.
31 Pero si lo atrapan, tiene que pagar siete veces lo que robó, incluso devolviendo todo lo que tenga en su casa.
Kata kamano ka omake, to nyaka ochul nyadibiriyo, kata obedo ni en nengo mapek kuome makawo mwandu mag ode duto.
32 Cualquier hombre que comete adulterio con una mujer es insensato. El que así actúa se destruye a sí mismo.
To ngʼat ma terore gi chi ngʼat machielo onge gi rieko, ngʼat matimo kamano ketho ngimane owuon.
33 Tal hombre será herido y deshonrado. Su desgracia no cesará.
Pokne en chwat kod wichkuot kendo nobed gi wichkuot ma ok norum.
34 Porque el celo hará enojar a su esposo, y no se contendrá al tomar venganza.
Nimar nyiego mamako chwor dhakono nyalo kelo tho, omiyo ka ochulo kuor, to nobed maonge ngʼwono kata matin.
35 Tal esposo rechazará cualquier tipo de compensación; y ninguna cantidad, por grande que sea, podrá pagarle.
Ok enoyie chudo moro amora; ok enoyie asoya kata obedo ni en gima duongʼ manade.

< Proverbios 6 >