Proverbios 3

1 Hijo mío, no olvides mis instrucciones. Recuerda siempre mis mandamientos.

ڕۆڵە، فێرکردنەکەم لەبیر مەکە، فەرمانەکانم لەناو دڵتدا هەڵبگرە،

2 Así vivirás muchos años, y tu vida será plena.

چونکە ڕۆژگاری درێژ و ساڵانی ژیان و ئاشتیت بۆ زیاد دەکات.

3 Aférrate a la bondad y a la verdad. Átalas a tu cuello y escríbelas en tu mente.

با خۆشەویستی نەگۆڕ و دڵسۆزی لێت جیا نەبنەوە، بە ملتەوە گرێیان بدە، لەسەر پەڕەی دڵت بیاننووسە.

4 Así tendrás buena reputación y serás apreciado por Dios y la gente.

ئینجا پەسەندی و نازناوی چاک بەدەستدەهێنیت لەلای خودا و خەڵک.

5 Pon tu confianza totalmente en el Señor, y no te fíes de lo que crees saber.

پڕ بەدڵ پشت بە یەزدان ببەستە و بە تێگەیشتوویی خۆت پشت ئەستوور مەبە.

6 Recuérdalo en todo lo que hagas, y él te mostrará el camino correcto.

لە هەموو ڕێگاکانت بیناسە، ئەویش ڕێچکەکانت ڕاست دەکات.

7 No te creas sabio, respeta a Dios y evita el mal.

لەبەرچاوی خۆت، خۆت بە دانا مەزانە، لە یەزدان بترسە و لە بەدکاری بەدووربە.

8 Entonces serás sanado y fortalecido.

دەبێتە تەندروستی بۆ لەشت و خۆراک بۆ ئێسقانەکانت.

9 Honra al Señor con tu riqueza y con los primeros frutos de tus cosechas.

بە سامانت ڕێزی یەزدان بگرە، بە یەکەمین بەرهەمی هەموو خەرمانەکانت.

10 Entonces tus graneros serán llenos de fruto, y tus estanques rebosarán de vino nuevo.

ئەمبارەکەت پڕ دەبێت هەتا تێری، قەڕابەکەت سەرڕێژ دەبێت لە شەرابی نوێ.

11 Hijo mío, no rechaces la disciplina del Señor ni te enojes cuando te corrija,

ڕۆڵەکەم، بە سووکی تەماشای تەمبێکردنی یەزدان مەکە، ڕقت لە سەرزەنشتی ئەو نەبێتەوە،

12 porque el Señor corrige a los que ama, así como un padre corrige al hijo que más le agrada.

چونکە ئەوەی یەزدان خۆشیبوێ تەمبێی دەکات و وەک باوکێک بە کوڕ دڵخۆش دەبێت.

13 Felices son los que encuentran la sabiduría y obtienen entendimiento,

خۆزگە دەخوازرێ بەو کەسەی دانایی دەدۆزێتەوە و بەو کەسەی تێگەیشتن بەدەستدەهێنێت،

14 porque la sabiduría vale más que la plata, y ofrece mejor recompensa que el oro.

چونکە قازانجی لە قازانجی زیو باشترە و بەرهەمیشی لە زێڕ.

15 ¡La sabiduría vale más que muchos rubíes y no se compara con ninguna cosa que puedas imaginar!

لە یاقووت بەهادارترە و هەرچی ئارەزووی دەکەیت نابێتە هاوتای.

16 Por un lado ella te brinda larga vida, y por el otro riquezas y honra.

تەمەنی درێژ لە دەستی ڕاستیدایە و دەوڵەمەندی و ڕێزیش لە دەستی چەپی.

17 Te dará verdadera felicidad, y te guiará a una prosperidad llena de paz.

ڕێگاکانی ڕێگای خۆشحاڵین و هەموو ڕێڕەوەکانی ئاشتین.

18 La sabiduría es un árbol de vida para todo el que se aferra a ella, y bendice a todos los que la aceptan.

درەختی ژیانە بۆ ئەوانەی خۆیان پێوە گرتووە، خۆزگە دەخوازرێت بەوانەی پێی پابەند دەبن.

19 Fue gracias a la sabiduría el Señor creó la tierra, y gracias al conocimiento puso los cielos en su lugar.

یەزدان بە دانایی زەوی دامەزراند، بە تێگەیشتنیش ئاسمانی چەسپاند.

20 Fue gracias a su conocimiento que las aguas de las profundidades fueron liberadas, y las nubes enviadas como rocío.

بە زانیاری ئەو قووڵاییەکان شەق بوون، هەورەکان شەونمیان دڵۆپاند.

21 Hijo mío, aférrate al buen juicio y a las decisiones sabias; no los pierdas de vista,

ڕۆڵە، دەست بە دانایی تەواو و سەلیقەوە بگرە، ئەمانە لەبەرچاوت دوورنەکەونەوە،

22 porque serán vida para ti, y como un adorno en tu cuello.

دەبنە ژیان بۆ تۆ، ملوانکە بۆ جوانی گەردنت.

23 Caminarás con confianza y no tropezarás.

ئەوسا بە ئاسوودەیی بە ڕێگای خۆتدا دەڕۆیت و ساتمە ناکەیت و ناکەویت.

24 Cuando descanses, no tendrás temor, y cuando te acuestes tu sueño será placentero.

کاتێک ڕادەکشێیت بێ ترسیت، ڕادەکشێیت و خەوت خۆش دەبێت.

25 No tendrás temor del pánico repentino, ni de los desastres que azotan al malvado,

نە لە بەڵای کتوپڕ دەترسیت و نە لە ماڵی بەدکاران کە وێران دەبێت،

26 porque el Señor será tu confianza, y evitará que caigas en trampa alguna.

چونکە یەزدان دەبێتە پشتیوانت و پێت لە پێوەبوون دەپارێزێت.

27 No le niegues el bien a quien lo merece cuando tengas el poder en tus manos.

دەستی چاکە مەگرەوە لەوانەی شایستەی چاکەن، کاتێک لە تواناتدایە بیکەیت.

28 No le digas a tu prójimo: “Vete. Ven mañana, y yo te daré”, si ya tienes los recursos para darle.

بە کەس مەڵێ: «بڕۆ، دواتر وەرەوە، بەیانی دەتدەمێ،» لە کاتێکدا ئەو شتەت پێیە.

29 No hagas planes para perjudicar a tu prójimo que vive junto a ti, y que confía en ti.

پیلانی خراپ لە دژی دراوسێکەت مەگێڕە، لە کاتێکدا ئەو بە دڵنیاییەوە لەلات جێنشین بووە.

30 No discutas con nadie sin razón, si no han hecho nada para hacerte daño alguno.

لەخۆڕایی دژایەتی کەسێک مەکە، ئەگەر خراپەی لەگەڵتدا نەکرد.

31 ¡No sientas celos de los violentos, ni sigas su ejemplo!

بەغیلی بە پیاوی ستەمکار مەبە، هیچ ڕێگایەکی ئەو هەڵمەبژێرە،

32 Porque el Señor aborrece a los mentirosos, pero es amigo de los que hacen lo que es bueno.

چونکە لەلای یەزدان مرۆڤی قەڵپ قێزەونە، بەڵام نهێنی خۆی لەلای سەرڕاستانە.

33 Las casas de los malvados están malditas por el Señor, pero él bendice los hogares de los que viven en rectitud.

نەفرەتی یەزدان لەسەر ماڵی بەدکارە، بەڵام ماڵی ڕاستودروستان بەرەکەتدار دەکات.

34 Él se burla de los que se burlan, pero es bondadoso con los humildes.

هەرچەندە گاڵتە بە گاڵتەجاڕان دەکات، بەڵام نیعمەت دەداتە بێفیزەکان.

35 Los sabios recibirán honra, pero los necios permanecerán en desgracia.

داناکان ڕێزداری بە میرات دەگرن، بەڵام گێلەکان شەرمەزاری هەڵدەگرن.