Proverbios 25
1 Aquí hay más proverbios de Salomón, recopilados por los escribas de Ezequías, rey de Judá.
Sau đây là những châm ngôn của Sa-lô-môn, do triều thần của Vua Ê-xê-chia, nước Giu-đa sưu tầm và sao chép:
2 La grandeza de Dios está en las cosas ocultas, mientras que la grandeza de los reyes está en revelar lo desconocido.
Vinh quang của Đức Chúa Trời là giữ kín một điều gì, tìm tòi, khám phá là vinh quang của các vua.
3 Así como la altura de los cielos y la profundidad de la tierra, el pensamiento de un rey no se puede conocer.
Không ai biết trời cao, đất thấp bao nhiêu, lòng vua chúa cũng khó dò như vậy!
4 Quita la escoria de la plata y el platero tendrá plata pura para hacer su trabajo.
Khi khử sạch cáu cặn khỏi bạc, con có vật liệu để chế tạo vật quý.
5 Quita al malvado de la presencia del rey, y el rey gobernará confiado y con justicia.
Khi trừ diệt người xấu trước mặt vua, ngôi nước ngươi sẽ vững mạnh nhờ công lý.
6 No trates de parecer grande delante del rey, y no finjas para estar entre la gente importante.
Trước mặt vua, con chớ phô trương, cũng đừng tranh địa vị với hàng cao trọng,
7 Porque es mejor que te digan: “Ven aquí arriba”, que ser humillado delante de un noble. Aunque hayas visto algo con tus propios ojos,
Thà ngồi thấp, rồi được nhấc lên cao, còn hơn bị hạ trước bao nhiêu người.
8 no corras a tomar acciones legales, porque ¿qué harás al final cuando tu vecino demuestre que estás equivocado y te humille?
Đừng hấp tấp kiện thưa ai cả, vì biết đâu con phải bị thua. Khi danh dự tổn thương, con sẽ làm gì?
9 Debate el caso primero con tu vecino, y no traiciones el secreto que otra persona te ha confiado,
Tốt hơn cả là hai bên ngồi đối chất, nhưng đừng tiết lộ điều gì cho người khác,
10 de lo contrario el que escuche te avergonzará y no podrás recuperarte de tu mala reputación.
Kẻo đối phương nghe được, lên án con nói xấu, và con không thể rút lại được lời mình.
11 El consejo impartido en el momento correcto es como manzanas de oro con baño de plata.
Lời bàn đúng lúc, chẳng khác gì trái táo vàng trên đĩa bạc.
12 La crítica constructiva de los sabios a quien escucha el consejo, es como un anillo de oro y un collar de oro fino.
Nghe lời chỉ trích của người khôn ngoan, là giá trị hơn đeo nữ trang bằng vàng.
13 El mensajero fiel es un fresco para su maestro, como la nieve fresca en un día caluroso de siega.
Một sứ giả trung tín làm thỏa dạ chủ mình. Như tuyết mát lạnh giữa mùa gặt với nắng hè gay gắt.
14 Quien se jacta de un regalo que nunca entrega, es como las nubes y el viento sin lluvia.
Hứa cho, nhưng chẳng giữ lời, giống như có mây, có gió, rồi lại chẳng mưa.
15 Si eres paciente, podrás persuadir a tu superior, y las palabras suaves pueden derribar la oposición.
Lòng kiên nhẫn thắng hơn cường lực, lưỡi dịu dàng bẻ gãy cả xương.
16 Si hallas dinero, come lo necesario; porque si comes demasiado, te enfermarás.
Con có thích mật ong? Cũng đừng ăn nhiều quá, kẻo con phải mửa ra!
17 No visites la casa de tu vecino con mucha frecuencia, o se cansarán y te aborrecerán.
Chớ đến nhà láng giềng thường quá, e nhàm mặt, người sẽ chán ghét con.
18 Mentir en la corte contra un amigo es como atacarlo con una maza, con una espada o con una lanza.
Lời chứng gian vô cùng hiểm nguy, hại người chẳng khác nào gươm, tên, và dùi cui.
19 Confiar en las personas poco fiables en momentos de dificultad es como comer con un diente partido, o caminar con un pie herido.
Đặt lòng tin vào một người không đáng tin cậy, chẳng khác gì nhai với răng bị gãy, hay đi với chân khập khiễng.
20 Cantar canciones alegres a quien tiene el corazón quebrantado, es como quitarte el abrigo en un día de frio, o poner vinagre en una herida abierta.
Hát xướng trước người đang âu sầu buồn bã, cũng như lột áo người ngày đông tháng giá, như đổ giấm vào vết thương.
21 Si tu enemigo tiene hambre, dale de comer; si tiene sed, dale de beber.
Đói cho ăn, khát cho uống, săn sóc kẻ thù, cho nước họ uống.
22 Esto hará que se avergüence como si tuviera carbones encendidos sobre su cabeza, y el Señor te recompensara.
Làm như vậy con sẽ chất than lửa đỏ trên đầu họ, và Chúa Hằng Hữu sẽ thưởng cho con.
23 Así como el viento del norte trae la lluvia, las personas calumniadoras hacen enojar.
Gió bấc đem mưa, nói hành sinh giận.
24 Mejor es vivir en un rincón de la azotea, que compartir toda la casa con una mujer conflictiva.
Thà ở nơi góc mái nhà, còn hơn ở chung nhà với đàn bà hay sinh sự.
25 Las buenas noticias que vienen de un país lejano son como agua fresca para un viajero cansado.
Được tin lành từ xứ xa đưa vào, như được nước mát lúc khát khao.
26 Los justos que ceden ante los malvados son como una fuente llena de barro, o un pozo contaminado.
Người công chính ngã quỵ trước người gian ác, sẽ như suối nước bị dấy đục một nguồn nước bị hư.
27 No es bueno comer mucha miel, tampoco desear mucha alabanza.
Ăn nhiều mật có hại, tìm vinh quang cá nhân quá cũng không tốt.
28 Una persona sin dominio propio es como una ciudad expuesta, cuyos muros están agrietados.
Ai không chế ngự lòng mình, chẳng lo tự chủ, như thành bỏ ngỏ không có tường.
