Proverbios 25
1 Aquí hay más proverbios de Salomón, recopilados por los escribas de Ezequías, rey de Judá.
Teć są przypowieści Salomonowe, które zebrali mężowie Ezechyjasza, króla Judzkiego.
2 La grandeza de Dios está en las cosas ocultas, mientras que la grandeza de los reyes está en revelar lo desconocido.
Sława to Boża, taić sprawę; ale sława królów, wywiadywać się rzeczy.
3 Así como la altura de los cielos y la profundidad de la tierra, el pensamiento de un rey no se puede conocer.
Wysokość niebios, i głębokość ziemi, i serce królów nie są doścignione.
4 Quita la escoria de la plata y el platero tendrá plata pura para hacer su trabajo.
Odejm zużelicę od srebra, a wynijdzie odlewającemu naczynie kosztowne.
5 Quita al malvado de la presencia del rey, y el rey gobernará confiado y con justicia.
Odejm niezbożnika od oblicza królewskiego, a umocni się w sprawiedliwości stolica jego.
6 No trates de parecer grande delante del rey, y no finjas para estar entre la gente importante.
Nie udawaj się za zacnego przed królem, a na miejscu wielmożnych nie stawaj;
7 Porque es mejor que te digan: “Ven aquí arriba”, que ser humillado delante de un noble. Aunque hayas visto algo con tus propios ojos,
Bo lepiej jest, iż ci rzeką: Postąp sam: a niżeliby cię zniżyć miano przed księciem; co widują oczy twoje.
8 no corras a tomar acciones legales, porque ¿qué harás al final cuando tu vecino demuestre que estás equivocado y te humille?
Nie pokwapiaj się do swaru, byś snać na ostatek nie wiedział, co masz czynić, gdyby cię zawstydził bliźni twój.
9 Debate el caso primero con tu vecino, y no traiciones el secreto que otra persona te ha confiado,
Prowadź do końca sprawę swoję z przyjacielem twoim, a tajemnicy drugiego nie objawiaj;
10 de lo contrario el que escuche te avergonzará y no podrás recuperarte de tu mala reputación.
By cię snać nie zelżył ten, co cię słucha, a niesława twoja zostałaby na tobie.
11 El consejo impartido en el momento correcto es como manzanas de oro con baño de plata.
Jakie jest jabłko złote z wyrzezaniem srebrnem, takieć jest słowo do rzeczy powiedziane.
12 La crítica constructiva de los sabios a quien escucha el consejo, es como un anillo de oro y un collar de oro fino.
Ten, który mądrze napomina, jest u tego, co słucha, jako nausznica złota, i klejnot z szczerego złota.
13 El mensajero fiel es un fresco para su maestro, como la nieve fresca en un día caluroso de siega.
Jako zimno śnieżne czasu żniwa: tak poseł wierny tym, którzy go posyłają; bo dusze panów swych ochładza.
14 Quien se jacta de un regalo que nunca entrega, es como las nubes y el viento sin lluvia.
Człowiek, który się chlubi darem zmyślonym, jest jako wiatr i obłoki bez deszczu.
15 Si eres paciente, podrás persuadir a tu superior, y las palabras suaves pueden derribar la oposición.
Książę cierpliwością bywa zmiękczony, a język łagodny kości łamie.
16 Si hallas dinero, come lo necesario; porque si comes demasiado, te enfermarás.
Znajdzieszli miód, jedzże, ileć potrzeba, by snać objadłszy się go nie zwrócił.
17 No visites la casa de tu vecino con mucha frecuencia, o se cansarán y te aborrecerán.
Powściągnij nogę twoję od domu bliźniego twego, by snać będąc ciebie syt, nie miał cię w nienawiści.
18 Mentir en la corte contra un amigo es como atacarlo con una maza, con una espada o con una lanza.
Każdy, kto mówi fałszywe świadectwo przeciw bliźniemu swemu, jest jako młot, i miecz, i strzała ostra.
19 Confiar en las personas poco fiables en momentos de dificultad es como comer con un diente partido, o caminar con un pie herido.
Ufność w człowieku przewrotnym jest w dzień ucisku jako ząb wyłamany i noga wywiniona.
20 Cantar canciones alegres a quien tiene el corazón quebrantado, es como quitarte el abrigo en un día de frio, o poner vinagre en una herida abierta.
Jako ten, który zewłoczy odzienie czasu zimy, albo leje ocet na saletrę, taki jest ten, który śpiewa pieśni sercu smutnemu.
21 Si tu enemigo tiene hambre, dale de comer; si tiene sed, dale de beber.
Jeźliżeby łaknął ten, co cię nienawidzi, nakarm go chlebem; a jeźliby pragnął, daj mu się napić wody;
22 Esto hará que se avergüence como si tuviera carbones encendidos sobre su cabeza, y el Señor te recompensara.
Bo węgle rozpalone zgromadzisz na głowę jego, a Pan ci nagrodzi.
23 Así como el viento del norte trae la lluvia, las personas calumniadoras hacen enojar.
Jako wiatr północny deszcz przynosi: tak przynosi twarz gniewliwą język uszczypliwy.
24 Mejor es vivir en un rincón de la azotea, que compartir toda la casa con una mujer conflictiva.
Lepiej mieszkać w kącie pod dachem, niżeli z żoną swarliwą w domu przestronnym.
25 Las buenas noticias que vienen de un país lejano son como agua fresca para un viajero cansado.
Jako woda chłodna duszy pragnącej: tak wieść dobra z ziemi dalekiej.
26 Los justos que ceden ante los malvados son como una fuente llena de barro, o un pozo contaminado.
Jako źródło nogami pomącone, albo zdrój zepsuty: tak sprawiedliwy, który upada przed niezbożnym.
27 No es bueno comer mucha miel, tampoco desear mucha alabanza.
Jako jeść wiele miodu nie jest rzecz dobra: tak szukanie własnej sławy jest niesławne.
28 Una persona sin dominio propio es como una ciudad expuesta, cuyos muros están agrietados.
Mąż, który nie ma mocy nad duchem swoim, jest jako miasto rozwalone bez muru.
