Proverbios 25

1 Aquí hay más proverbios de Salomón, recopilados por los escribas de Ezequías, rey de Judá.

امثال دیگری از سلیمان که مردان حِزِقیا، پادشاه یهودا، آنها را به رشتهٔ تحریر درآوردند:

2 La grandeza de Dios está en las cosas ocultas, mientras que la grandeza de los reyes está en revelar lo desconocido.

عظمت خدا در پوشاندن اسرارش می‌باشد، اما عظمت پادشاه در پی بردن به عمق مسائل.

3 Así como la altura de los cielos y la profundidad de la tierra, el pensamiento de un rey no se puede conocer.

پی بردن به افکار پادشاهان مانند دست یافتن به آسمان و عمق زمین، غیرممکن است.

4 Quita la escoria de la plata y el platero tendrá plata pura para hacer su trabajo.

ناخالصی‌ها را از نقره جدا کن تا زرگر بتواند از آن ظرفی بسازد.

5 Quita al malvado de la presencia del rey, y el rey gobernará confiado y con justicia.

اطرافیان بدکار پادشاه را از او دور کن تا تخت او به عدالت پایدار بماند.

6 No trates de parecer grande delante del rey, y no finjas para estar entre la gente importante.

وقتی به حضور پادشاه می‌روی خود را آدم بزرگی ندان و در جای بزرگان نایست،

7 Porque es mejor que te digan: “Ven aquí arriba”, que ser humillado delante de un noble. Aunque hayas visto algo con tus propios ojos,

چون بهتر است به تو گفته شود: «بالاتر بنشین»، از اینکه تو را در برابر چشمان بزرگان در جای پایینتر بنشانند. اگر حتی با چشمانت چیزی می‌بینی،

8 no corras a tomar acciones legales, porque ¿qué harás al final cuando tu vecino demuestre que estás equivocado y te humille?

شتابزده همسایه‌ات را به دادگاه نبر، زیرا اگر در آخر ثابت شود که حق با وی بوده است، تو چه خواهی کرد؟

9 Debate el caso primero con tu vecino, y no traiciones el secreto que otra persona te ha confiado,

وقتی با همسایه‌ات دعوا می‌کنی رازی را که از دیگری شنیده‌ای فاش نکن،

10 de lo contrario el que escuche te avergonzará y no podrás recuperarte de tu mala reputación.

زیرا دیگر کسی به تو اطمینان نخواهد کرد و تو بدنام خواهی شد.

11 El consejo impartido en el momento correcto es como manzanas de oro con baño de plata.

سخنی که بجا گفته شود مانند نگینهای طلاست که در ظرف نقره‌ای نشانده باشند.

12 La crítica constructiva de los sabios a quien escucha el consejo, es como un anillo de oro y un collar de oro fino.

نصیحت شخص دانا برای گوش شنوا مانند حلقه طلا و جواهر، با ارزش است.

13 El mensajero fiel es un fresco para su maestro, como la nieve fresca en un día caluroso de siega.

خدمتگزار امین همچون آب خنک در گرمای تابستان، جان اربابش را تازه می‌کند.

14 Quien se jacta de un regalo que nunca entrega, es como las nubes y el viento sin lluvia.

کسی که دم از بخشندگی خود می‌زند، ولی چیزی به کسی نمی‌بخشد مانند ابر و بادی است که باران نمی‌دهد.

15 Si eres paciente, podrás persuadir a tu superior, y las palabras suaves pueden derribar la oposición.

شخص صبور می‌تواند حتی حاکم را متقاعد کند و زبان نرم می‌تواند هر مقاومت سختی را در هم بشکند.

16 Si hallas dinero, come lo necesario; porque si comes demasiado, te enfermarás.

اگر به عسل دست یافتی زیاد از حد نخور، زیرا ممکن است دلت به هم بخورد و استفراغ کنی.

17 No visites la casa de tu vecino con mucha frecuencia, o se cansarán y te aborrecerán.

به خانهٔ همسایه‌ات زیاد از حد نرو، مبادا از تو سیر و متنفر شود.

18 Mentir en la corte contra un amigo es como atacarlo con una maza, con una espada o con una lanza.

شهادت دروغ مثل تبر و شمشیر و تیر تیز صدمه می‌زند.

19 Confiar en las personas poco fiables en momentos de dificultad es como comer con un diente partido, o caminar con un pie herido.

اعتماد کردن به آدم خائن در زمان تنگی مانند جویدن غذا با دندان لق و دویدن با پای شکسته است.

20 Cantar canciones alegres a quien tiene el corazón quebrantado, es como quitarte el abrigo en un día de frio, o poner vinagre en una herida abierta.

آواز خواندن برای آدم غصه‌دار مثل درآوردن لباس او در هوای سرد و پاشیدن نمک روی زخم اوست.

21 Si tu enemigo tiene hambre, dale de comer; si tiene sed, dale de beber.

اگر دشمن تو گرسنه است به او غذا بده و اگر تشنه است به او آب بنوشان.

22 Esto hará que se avergüence como si tuviera carbones encendidos sobre su cabeza, y el Señor te recompensara.

با این عملت، اخگرهای شرم بر سرش خواهی انباشت، و خداوند به تو پاداش خواهد داد.

23 Así como el viento del norte trae la lluvia, las personas calumniadoras hacen enojar.

همان‌طور که باد شمال باران می‌آورد، همچنان بدگویی، خشم و عصبانیت به بار می‌آورد.

24 Mejor es vivir en un rincón de la azotea, que compartir toda la casa con una mujer conflictiva.

سکونت در گوشهٔ پشت بام بهتر است از زندگی کردن با زن غرغرو در یک خانه.

25 Las buenas noticias que vienen de un país lejano son como agua fresca para un viajero cansado.

خبر خوشی که از دیار دور می‌رسد، همچون آب خنکی است که به کام تشنه لب می‌رسد.

26 Los justos que ceden ante los malvados son como una fuente llena de barro, o un pozo contaminado.

سازش شخص درستکار با آدم بدکار، مانند آلوده کردن منبع آب و گل‌آلود ساختن چشمه است.

27 No es bueno comer mucha miel, tampoco desear mucha alabanza.

همان‌طور که زیاده‌روی در خوردن عسل مضر است، طلبیدن تعریف و تمجید از مردم نیز ناپسند است.

28 Una persona sin dominio propio es como una ciudad expuesta, cuyos muros están agrietados.

کسی که بر نفس خویش تسلط ندارد، مثل شهری بی‌حصار است.