Proverbios 24

1 No tengas envidia de los malvados, ni desees su compañía,

به اشخاص شریر حسادت نورز و آرزو نکن که با آنها دوست شوی،

2 porque ellos conspiran planes crueles y discuten entre ellos para causar tribulación.

زیرا تمام فکر و ذکر آنها این است که به مردم ظلم کنند.

3 Una casa se construye con sabiduría. Su fundamento seguro es la inteligencia.

خانه با حکمت بنا می‌شود و با فهم استوار می‌گردد،

4 Sus habitaciones están llenas de conocimiento, con todo tipo de hermosos y valiosos objetos.

اتاقهایش با دانایی از اسباب نفیس و گرانبها پر می‌شود.

5 Si tienes sabiduría, serás fuerte. Si tienes inteligencia, tu poder aumentará.

آدم دانا و فهمیده از قدرت زیاد برخوردار است و دائم به قدرت خویش می‌افزاید.

6 Porque con la guía correcta, podrás ir a la guerra, y serás victorioso si tienes muchos buenos consejeros.

پیروزی در جنگ بستگی به تدابیر خوب و مشورت زیاد دارد.

7 La sabiduría examina las mentes de los tontos. Ellos no tienen nada que aportar en las discusiones sobre los asuntos importantes.

نادان نمی‌تواند به حکمت دست یابد؛ وقتی موضوع مهمی مورد بحث قرار می‌گیرد، او حرفی برای گفتن ندارد.

8 Todo aquel que hace planes para hacer el mal, será considerado un problemático.

کسی که دائم نقشه‌های پلید در سر بپروراند، عاقبت رسوا خواهد شد.

9 Los planes que hacen los tontos son de pecado. Todos aborrecen a los que se burlan de otros.

نقشه‌های آدم جاهل گناه‌آلود است و کسی که دیگران را مسخره می‌کند مورد نفرت همهٔ مردم می‌باشد.

10 Si te rindes en el momento de la prueba, mostraras cuan débil eres.

اگر نتوانی سختیهای زندگی را تحمل کنی، آدم ضعیفی هستی.

11 Rescata a los que son expulsados para ser ejecutados. Salva a los que desfallecen de camino a su muerte.

از نجات دادن کسی که به ناحق به مرگ محکوم شده است کوتاهی نکن.

12 Si dices: “No sabíamos nada sobre esto”, ¿no crees que el Dios que juzga las motivaciones no se dará cuenta de lo que ocurre realmente? El que te mira desde arriba lo sabe todo, y le pagará a todos según sus actos.

نگو که از جریان بی‌خبر بوده‌ای، زیرا خدایی که جان تو در دست اوست و از دل تو آگاه است، می‌داند که تو از همه چیز باخبر بوده‌ای. او هر کسی را مطابق اعمالش جزا خواهد داد.

13 Hijo mío, comer miel te conviene; el panal de miel tiene un dulce sabor.

پسرم، همان‌طور که خوردن عسل کام تو را شیرین می‌کند، همچنان کسب حکمت برای جان تو شیرین خواهد بود. کسی که حکمت بیاموزد آیندهٔ خوبی در انتظارش خواهد بود و امیدهایش بر باد نخواهد رفت.

14 Del mismo modo, debes saber que te conviene la sabiduría; y que sin la encuentras habrá un futuro para ti que no será frustrado.

15 No seas como el criminal que espera para entrar por sorpresa en las casas de las buenas personas. No ataques el lugar donde viven.

ای شریر، در کمین خانۀ شخص عادل نباش و منزلی را که او در آن زندگی می‌کند، تاراج نکن،

16 Los que hacen el bien podrán caer siete veces, y aun así se levantaran; pero el desastre vendrá para derribar a los malvados.

زیرا عادل حتی اگر هفت بار هم بیفتد، باز برخواهد خاست، اما شریران گرفتار بلا شده، سرنگون خواهند شد.

17 No celebres cuando tu enemigo caiga. No te alegues cuando se tropiece,

وقتی دشمنت دچار مصیبتی می‌شود شادی نکن و هنگامی که می‌افتد دلشاد نشو،

18 porque puede que cuando el Señor lo note, se desagrade de ti y no lo castigue como lo había pensado.

زیرا ممکن است خداوند این کار تو را نپسندد و از مجازات او دست بردارد!

19 No te enojes por causa de los malvados, ni sientas celos por los que hacen el mal,

به سبب بدکاران خودت را ناراحت نکن و به آنها حسادت نورز،

20 porque los malvados no tienen futuro. La lámpara de los malvados se apagará.

زیرا شخص بدکار آینده‌ای ندارد و چراغش خاموش خواهد شد.

21 Hijo mío, honra al Señor y al rey, y no te juntes con los rebeldes,

پسرم، از خداوند و پادشاه بترس و با کسانی که بر ضد ایشان شورش می‌کنند همدست نشو،

22 porque el desastre vendrá sobre ellos repentinamente. ¿Quién podrá saber cómo los castigarán el Señor y el rey?

کیست که بداند خداوند یا پادشاه چه بلایی بر سر چنین کسان خواهد آورد؟

23 Estos son más dichos del sabio: Mostrar preferencias cuando emites un juicio no es bueno.

قاضی نباید در داوری از کسی طرفداری کند.

24 Los que le dicen al culpable: “Eres inocente”, serán malditos por el pueblo y odiados por la nación,

هر که به مجرم بگوید: «تو بی‌گناهی»، مورد لعنت و نفرت همهٔ مردم واقع خواهد شد،

25 pero los que condenan al culpable serán estimados, y recibirán rica bendición.

ولی آنکه گناهکار را محکوم کند سعادت و برکت نصیبش خواهد گردید.

26 Una respuesta honesta es como un beso en los labios.

جواب صادقانه مانند بوسهٔ دوست دلچسب است.

27 Haz primero el trabajo que necesitas hacer afuera y prepárate para sembrar tus campos. Solo después de eso, comienza a construir tu casa.

اول کسب و کاری داشته باش بعد خانه و خانواده تشکیل بده.

28 No seas testigo contra tu prójimo sin tener una buena razón, ni digas mentiras.

علیه همسایهٔ خود شهادت دروغ نده و سخنان نادرست درباره‌اش بر زبان نیاور.

29 No digas en tu pensamiento: “Voy a hacerle lo mismo que me hizo! ¡Haré que me pague por lo que ha hecho!”

نگو: «هر چه بر سرم آورده تلافی خواهم کرد.»

30 Mientras caminaba, pasé por el campo del hombre perezoso, y por el viñedo de un insensato.

از کنار مزرعهٔ شخص تنبل و کم‌عقل گذشتم؛

31 Y estaba lleno de monte y espinas, el suelo estaba cubierto de hierba y la piedra angular se había caído.

همه جا خار روییده بود، علفهای هرز زمین را پوشانده و دیوار مزرعه فرو ریخته بود.

32 Y mientras veía, pensé y aprendí una lección:

با دیدن این منظره به فکر فرو رفتم و این درس را آموختم:

33 Puedes decir: “Solo dormiré un poco más, me recostaré apenas un rato, y cruzaré mis brazos para descansar un poco más”,

کمی خواب بیشتر، کمی چُرت بیشتر، کمی دست رو دست گذاشتن و استراحت بیشتر،

34 pero la pobreza te atacará como un ladrón, y la miseria como un guerrero armado.

و فقر و تنگدستی همچون راهزنی مسلح به سراغ تو خواهد آمد.