< Proverbios 23 >

1 Cuando te sientes a comer con un gobernante, ten cuidado con lo que te sirven,
No makisangoka a mangan iti maysa a turay, paliiwem a nasayaat ti adda iti sangoanam,
2 y ponte límites si tienes mucha hambre.
ket mangikabilka iti kampit iti karabukobmo no sika tay tao a pagaayatna ti mangan iti adu a taraon.
3 No seas glotón en sus finos banquetes, porque lo ofrecen con motivaciones engañosas.
Saanmo a tarigagayan dagiti naimas a taraon, ta taraon daytoy ti kinaulbod.
4 No te desgastes tratando de volverte rico. ¡Sé sabio y no te afanes en ello!
Saanka nga agtrabaho iti kasta unay tapno bumaknangka; ammom koma no kaanoka nga aginana.
5 La riqueza desaparece en un abrir y cerrar de ojos, abriendo repentinamente alas, y volando al cielo como el águila.
No dagita matam ket masisirap iti kuarta, agpukaw daytoy, ket kasla giddato nga iyunnatna dagiti payakna sa tumayab iti tangatang a kasla agila.
6 No aceptes ir a comer con personas mezquinas, ni codicies sus finos banquetes,
Saanmo a kankanen ti taraon ti dakes a tao- isu ti tao a nabayagen a kumitkita iti taraonmo- ken saanmo a tarigagayan dagiti naimas a taraonna,
7 porque tal como son sus pensamientos, así son ellos. Ellos dicen: “¡Ven, come y bebe!” Pero en sus mentes no tienen ningún interés en ti.
ta isuna tay kita iti tao a mangbilbilang ti gatad ti taraon. Kunana kenka, “Manganka ken uminomka!” ngem saan a dayta ti adda iti pusona.
8 Vomitarás cada pedazo que hayas comido, y las palabras de aprecio se habrán consumido.
Kayatmo pay ketdin nga isarua ti sangabassit a nakanmo, ket sayang laeng ti panagyamanmo kenkuana.
9 No hables con los tontos porque ellos se burlarán de tus palabras sabias.
Saanmo a kasarsarita ti maag, ta umsiennanto dagiti nasirib a sasaom.
10 No muevas las fronteras antiguas, y no invadas los campos que pertenecen a huérfanos,
Saanmo nga iyakar ti nagkakauna a mohon wenno agumen dagiti talon dagiti ulila,
11 porque su Protector es poderoso y él peleará su caso contra ti.
ta napigsa ti Mannubbotda, ket isunanto ti mangirupir iti kalinteganda a maibusor kenka.
12 Enfoca tu mente en la instrucción; escucha las palabras de conocimiento.
Ipapusom dagiti sursuro, ken denggem dagiti sasao iti kinasirib.
13 No evites disciplinar a tus hijos, pues un golpe no los matará.
Saanka a bumdeng a mangisuro iti ubing, ta no bautem isuna, saan isuna a matay.
14 Si corriges con castigo físico a tu hijo, lo salvarás de la muerte. (Sheol h7585)
No bautem isuna, maisalakanmo ti kararuana manipud iti sheol. (Sheol h7585)
15 Hijo mío, si piensas con sabiduría me harás feliz;
Anakko, no nasirib ta pusom, naragsak met ngarud toy pusok;
16 Me deleitaré cuando hables con rectitud.
agrag-o toy kaunggak no agisawsawang dagita bibigmo iti nasayaat.
17 No mires a los pecadores con envidia, sino recuerda siempre honrar al Señor,
Saanmo nga ipalubos nga apalan ta pusom dagiti managbasol, ngem itultuloymo ketdi ti agbuteng kenni Yahweh iti inaldaw.
18 porque ciertamente hay un futuro para ti, y tu esperanza no será destruida.
Awan duadua nga adda masakbayan ket saanto a mapukaw ti namnamam.
19 Presta atención, hijo mío, y sé sabio. Asegúrate de enfocar tu mente en seguir el camino recto.
Dumngegka, anakko, ket agbalinka a masirib ken agbiagka iti umno a wagas.
20 No te juntes con los que beben mucho vino, o con los que se sacian de carne.
Saanka a makikadua kadagiti mammartek, wenno kadagiti narawet a mangan iti karne,
21 Porque los que se emborrachan y comen de más, pierden todo lo que tienen; y pasan el tiempo adormilados, por lo cual solo les quedan trapos para vestir.
ta pumanglawto dagiti mammartek ken narawet, ket agkawesdanto iti rutay rutay.
22 Presta atención a tu padre, y no rechaces a tu madre cuando sea vieja.
Dengggem ti amam a nangiputot kenka ken saanmo a laisen ti inam inton bumaket isuna.
23 Invierte en tener la verdad y no la vendas. Invierte en la sabiduría, la instrucción y la inteligencia.
Arigna a gatangem ti kinapudno, ngem saanmo nga ilaklako; arigna a gatangem ti kinasirib, panangisuro ken pannakaawat.
24 Los hijos que hacen el bien alegran a sus padres; un hijo sabio trae alegría a su padre.
Agrag-o iti kasta unay ti ama ti tao nga agar-aramid iti nalinteg, ken agragsak met ti makin-anak iti maysa a masirib nga anak.
25 Haz que tu padre y tu madre se alegren; trae alegría a la que te parió.
Maragsakan koma da amam ken inam ken agrag-o koma ti nangisikog kenka.
26 Hijo mío, dame toda tu atención, y sigue mi ejemplo con alegría.
Anakko, itedmo kaniak ta pusom, ket paliiwen koma dagita matam dagiti wagasko.
27 Una prostituta es como quedar atrapado en un foso. La mujer inmoral es como quedar atrapado en un pozo estrecho.
Ta ti maysa a balangkantis ket maiyarig iti nauneg nga abut, ken maiyarig met iti akikid nga abut ti asawa ti sabali pay a lalaki.
28 Tal como un ladrón, ella se recuesta para esperar y agarrar a los hombres por sorpresa, para que sean infieles a sus mujeres.
Aglemlemmeng isuna nga agur-uray a kas iti agtatakaw, ken papaaddoenna ti bilang dagiti nagulib iti sangkataoan.
29 ¿Quién estará en problemas? ¿Quién sufrirá dolor? ¿Quién estará en discusión? ¿Quién se quejará? ¿Quién saldrá lastimado sin razón alguna? ¿Quién tendrá los ojos enrojecidos?
Siasino aya ti kakaasi? Siasino aya ti agladladingit? Siasino aya ti makirangranget? Siasino aya ti agrekreklamo? Siasino aya ti nasugatan nga awan gapgapuna? Siasino aya ti limmablabbaga ti matana?
30 Los que pasan mucho tiempo bebiendo vino, los que siempre están probando un nuevo cóctel.
Dagidiay naigamer iti arak, dagidiay agin-inom iti naglalaok nga arak.
31 No dejes que la apariencia del vino te tiente, ya sea por su color rojo o por sus burbujas en la copa, o por la suavidad con que se asienta.
Saanmo a kitkitaen ti arak no nalabaga daytoy, no rumimat-rimat ti uneg ti kopa ken mayat ti panagaruyotna.
32 Al final morderá como una serpiente, y te causará dolor como víbora.
Iti udina, kumagat a kasla karasaen ken kumagat a kasla nagita nga uleg.
33 Alucinarás, verás cosas extrañas, y tu mente confundida te hará decir toda clase de locuras.
Makakitanto dagiti matam kadagiti karkarna a banbanag, ket agisawangto ta pusom kadagiti saan nga um-umno a banbanag.
34 Te tropezarás como si rodaras por el océano. Serás sacudido como quien se recuesta en el mástil de una embarcación, diciendo:
Agbalinkanto a maysa kadagiti matmaturog kadagiti nangangato a taaw wenno agid-idda kadagiti tali ken kawar ti barko.
35 “La gente me golpeó, pero no me dolió; me dieron azotes, pero no sentí nada. Ahora debo levantarme porque necesito otro trago”.
“Kinabildak!” kunamto, “ngem saanak a nasaktan. Pinang-ordak, ngem diak narikna. Kaanoakto a makariing? Mangbirukak pay iti sabali a mainum.”

< Proverbios 23 >