Proverbios 22
1 Tener una buena reputación es mejor que tener mucho dinero. El respeto es mejor que la plata y que el oro.
Яхши нам зор байлиққа егә болуштин әвзәл; Қәдир-қиммәт алтун-күмүчтин үстүндур.
2 Los ricos y los pobres tienen algo en común: el Señor es su creador.
Гадай билән бай бир зиминда яшар; Һәр иккисини яратқан Пәрвәрдигардур.
3 Si eres prudente, verás venir el peligro y te apartarás; pero los necios siguen sin cuidado y sufren las consecuencias.
Зерәк киши балайиқазани алдин көрүп қачар; Саддилар алдиға берип зиян тартар.
4 Si eres humilde y respetas al Señor, tu recompense será la riqueza, el honor y la vida.
Өзини төвән тутуп, Пәрвәрдигардин әйминишниң бәрикити — баяшатлиқ, иззәт-һөрмәт вә һаяттур.
5 Solo hay espinas y trampas en el camino de los corruptos. Los que estiman sus vidas se mantendrán lejos de ellos.
Һейлигәрләрниң йолида тикәнләр, қапқанлар ятар; Өз йолиға һези болған киши улардин жирақ болар.
6 Enseña a los niños el modo correcto de vivir, y cuando crezcan, seguirán viviendo en rectitud.
Балиға кичигидә мүҗәзигә қарап дурус тәрбийә бәрсәң, Чоң болғанда у шу йолдин чиқмас.
7 El rico gobierna al pobre, y los que piden dinero prestado son esclavos de los prestamistas.
Байлар мискинләрни башқурур; Қәриздар қәриз егисиниң қулидур.
8 Los que siembran injusticia, cosecharán desastre. Y los golpes que dan a otros, cesarán.
Наһәқлиқ уруғини чачқанниң алидиған һосули балаю-апәттур; Униң ғәзәп-һәйвиси чүшәр.
9 Si eres generoso, serás bendecido por compartir tu comida con los necesitados.
Сехий адәм бәрикәт тапар; Чүнки у мискинләргә өз ненидин бөлүп бәргүчидур.
10 Deshazte de los burlones y acabarás con el conflicto. Entonces no habrá discusiones ni insultos.
Һакавурни қоғливәтсәң, җедәл-маҗира бесилар; Келишмәсликләр вә шәрмәндичиликләр түгәр.
11 Todo el que estima la sinceridad y habla con cortesía, tendrá al rey como amigo.
Пак нийәтни қәдирләйдиған кишиниң сөзлири гөзәлдур; Шуңа падиша униң билән дост болар.
12 El Señor cuida del conocimiento, pero se opone a las palabras de los mentirosos.
Пәрвәрдигарниң көзи илим-һәқиқәтни сақлар; У ипласларниң сөзлирини ечип ташлап бекар қилар.
13 Los perezosos dicen: “Hay un león allá afuera. ¡Si salgo podría morir!”
Һорун адәм: «Ташқирида бир шир туриду, Кочиға чиқсам өлтүрүлимән!» — дәйду.
14 Las palabras seductoras de una mujer inmoral son como una trampa peligrosa. Si el Señor está enojado contigo, caerás en la trampa.
Зинахор аялниң ағзи чоңқур бир оридур; Пәрвәрдигар нарази болған киши униңға чүшүп кетәр.
15 Los niños son ignorantes por naturaleza. La corrección física les ayudará a entrar en razón.
Наданлиқ сәбий балиларниң қәлбигә бағлағлиқтур; Бирақ тәрбийә тайиғи буни униңдин жирақ қилар.
16 Si oprimes al pobre para hacerte rico, o si eres generoso con el rico, terminarás siendo pobre tú mismo.
Мискинләрни езиш билән бай болған, Вә байларға соғат сунидиған киши, Ахири пәқәт йоқсуллуқта қалар.
17 Atiende y escucha las palabras de los sabios. Medita cuidadosamente en mis enseñanzas,
Қулақ сал, саңа ақиланиләрниң сөзлирини үгитәй; Көңүл қоюп билимимни үгәнгин.
18 porque es bueno que guardes estas palabras en tu mente para que estés listo para compartirlas.
Уларни қәлбиңдә чиң тутсаң, Улар саңа шерин болар, Ләвлириңдә сәп болуп тәйяр туриду.
19 Hoy te explico hoy para que confíes en el Señor. ¡Sí, a ti!
Чин қәлбиң билән Пәрвәрдигарға тайинишиң үчүн, Бүгүн [бу һекмәтлик сөзләрни] башқа бирисигә әмәс, Бәлки саңа йәткүздум.
20 ¿Acaso no he escrito para ti treinta consejos de sabiduría?
Униңдин мана оттузни яздим, Буниң ичидә несиһәтләр һәм билим бар.
21 Son para aclararte lo recto y verdadero, a fin de que puedas dar una explicación veraz a aquellos a que te enviaron.
Булар билән һәқиқәтниң сөзлириниң дәрвәқә һәқиқәт екәнлигини биләләйсән, Вә шундақ қилип сени әвәткүчиләргә һәқиқәтниң сөзлири билән җавап қайтуралайсән.
22 Pues no debes robarle al pobre solo porque es pobre; y no deberías sofocar en la corte a los de menos recursos,
Йоқсулдин булап алма, у кәмбәғәл турса, Аҗиз мөминләрни сорақ орнида бозәк қилма.
23 porque el Señor peleará su caso, y recuperará lo que les hayan robado.
Чүнки Пәрвәрдигар уларниң дәвасини көтирәр, Улардин булап алғанлардин булап алар.
24 No te hagas amigo de quien se enoja fácilmente. No se asocies con personas irascibles,
Мүҗәзи иштик адәм билән дост болма, Қәһрлик адәм билән арилашма,
25 para que no aprendas a ser como ellos y no destruyas tu vida.
Болмиса, униң яман йолини үгинип қелип, қилтаққа чүшисән.
26 No te comprometas con apretón de manos a ser fiador de otro,
Башқиларға [кепил болуп] қол бәргүчиләрдин болма, Қәризләрни төләшкә капаләт бәргүчиләрдин болма;
27 porque si no puedes pagar, ¿por qué tendrían que embargar tu cama?
Сениң қайтуралиғидәк нәрсәң болған болса, Улар орун-көрпилириңни бекардин-бекар астиңдин елип кәтмигән болатти!
28 No muevas los hitos fronterizos que establecieron tus antepasados.
Ата-бовилириң пасилни бәлгүләп бәргән кона чегара ташлирини йөткимә.
29 Si ves a alguien con talento en su trabajo, notarás que trabajará para reyes y no para la gente común.
Ишни әстайидил вә чаққан беҗиридиған кишини көргәнмидиң? У пәс адәмләрниң хизмитидә болмас; Падишаһларниң алдида турар.
