Proverbios 22

1 Tener una buena reputación es mejor que tener mucho dinero. El respeto es mejor que la plata y que el oro.

نیکنامی برتر از ثروت هنگفت است و محبوبیت گرانبهاتر از طلا و نقره.

2 Los ricos y los pobres tienen algo en común: el Señor es su creador.

دارا و ندار یک وجه مشترک دارند: هر دوی آنها را خداوند آفریده است.

3 Si eres prudente, verás venir el peligro y te apartarás; pero los necios siguen sin cuidado y sufren las consecuencias.

شخص زیرک خطر را پیش‌بینی می‌کند و از آن اجتناب می‌نماید ولی آدم جاهل به سوی آن می‌رود و خود را گرفتار می‌سازد.

4 Si eres humilde y respetas al Señor, tu recompense será la riqueza, el honor y la vida.

ثمرهٔ تواضع و خداترسی، ثروت و احترام و عمر طولانی است.

5 Solo hay espinas y trampas en el camino de los corruptos. Los que estiman sus vidas se mantendrán lejos de ellos.

راه اشخاص فاسد از خارها و دامها پوشیده است، پس اگر جان خود را دوست داری از رفتن به راه آنها خودداری کن.

6 Enseña a los niños el modo correcto de vivir, y cuando crezcan, seguirán viviendo en rectitud.

بچه را در راهی که باید برود تربیت کن و او تا آخر عمر از آن منحرف نخواهد شد.

7 El rico gobierna al pobre, y los que piden dinero prestado son esclavos de los prestamistas.

فقیر اسیر ثروتمند است و قرض گیرنده غلام قرض دهنده.

8 Los que siembran injusticia, cosecharán desastre. Y los golpes que dan a otros, cesarán.

هر که ظلم بکارد مصیبت درو خواهد کرد و قدرتش در هم خواهد شکست.

9 Si eres generoso, serás bendecido por compartir tu comida con los necesitados.

شخص سخاوتمندی که غذای خود را با فقرا تقسیم می‌کند، برکت خواهد یافت.

10 Deshazte de los burlones y acabarás con el conflicto. Entonces no habrá discusiones ni insultos.

مسخره کننده را بیرون بینداز تا نزاع و مجادله و فحاشی خاتمه یابد.

11 Todo el que estima la sinceridad y habla con cortesía, tendrá al rey como amigo.

اگر کسی پاکی قلب را دوست بدارد و سخنانش دلنشین باشد، حتی پادشاه نیز دوست او خواهد شد.

12 El Señor cuida del conocimiento, pero se opone a las palabras de los mentirosos.

خداوند آدمهای درستکار را محفوظ نگه می‌دارد، اما نقشه‌های بدکاران را باطل می‌کند.

13 Los perezosos dicen: “Hay un león allá afuera. ¡Si salgo podría morir!”

آدم تنبل در خانه می‌ماند و می‌گوید: «اگر بیرون بروم شیر مرا می‌خورد.»

14 Las palabras seductoras de una mujer inmoral son como una trampa peligrosa. Si el Señor está enojado contigo, caerás en la trampa.

سخنان زن بدکار مانند یک دام خطرناک است و هر که مورد غضب خداوند باشد در آن می‌افتد.

15 Los niños son ignorantes por naturaleza. La corrección física les ayudará a entrar en razón.

حماقت در وجود کودک نهفته است، ولی چوب تأدیب آن را از او بیرون می‌کند.

16 Si oprimes al pobre para hacerte rico, o si eres generoso con el rico, terminarás siendo pobre tú mismo.

کسی که به خاطر نفع خودش به فقرا ظلم کند و به ثروتمندان هدیه دهد، عاقبت گرفتار فقر خواهد شد.

17 Atiende y escucha las palabras de los sabios. Medita cuidadosamente en mis enseñanzas,

به این سخنان مردان حکیم که به تو یاد می‌دهم گوش فرا ده و با تمام وجود از آنها پیروی کن؛

18 porque es bueno que guardes estas palabras en tu mente para que estés listo para compartirlas.

زیرا حفظ کردن آنها در دل و قرار دادن آنها بر زبان، کار پسندیده‌ای است.

19 Hoy te explico hoy para que confíes en el Señor. ¡Sí, a ti!

این سخنان را امروز به تو تعلیم می‌دهم تا اعتماد تو بر خداوند باشد.

20 ¿Acaso no he escrito para ti treinta consejos de sabiduría?

این کلمات گزیده را که مملو از حکمت و اندرز است، برای تو نوشته‌ام

21 Son para aclararte lo recto y verdadero, a fin de que puedas dar una explicación veraz a aquellos a que te enviaron.

تا حقیقت را آنچنان که هست به تو یاد دهم و تو نیز آن را به کسانی که از تو سؤال می‌کنند، بیاموزی.

22 Pues no debes robarle al pobre solo porque es pobre; y no deberías sofocar en la corte a los de menos recursos,

اموال شخص فقیر را که حامی ندارند، غارت نکن و حق بیچارگان را در دادگاه پایمال ننما؛

23 porque el Señor peleará su caso, y recuperará lo que les hayan robado.

زیرا خداوند به داد ایشان خواهد رسید و کسانی را که به ایشان ظلم کرده‌اند به سزای اعمالشان خواهد رسانید.

24 No te hagas amigo de quien se enoja fácilmente. No se asocies con personas irascibles,

با اشخاص تندخو که زود خشمگین می‌شوند معاشرت نکن،

25 para que no aprendas a ser como ellos y no destruyas tu vida.

مبادا مثل آنها شوی و زندگی خود را تباه کنی.

26 No te comprometas con apretón de manos a ser fiador de otro,

ضامن دیگری نشو و تعهد نکن که او قرض خود را پس خواهد داد،

27 porque si no puedes pagar, ¿por qué tendrían que embargar tu cama?

زیرا اگر مجبور به پرداخت قرض او شوی و نتوانی آن را بپردازی، رختخوابت را از زیرت بیرون می‌کشند.

28 No muevas los hitos fronterizos que establecieron tus antepasados.

حدود ملک خود را که اجدادت از قدیم آن را تعیین کرده‌اند، به نفع خود تغییر نده.

29 Si ves a alguien con talento en su trabajo, notarás que trabajará para reyes y no para la gente común.

اگر کسی در کار خود ماهر باشد، بدان که جزو افراد گمنام نخواهد ماند، بلکه به دربار پادشاهان راه خواهد یافت.