< Proverbios 22 >
1 Tener una buena reputación es mejor que tener mucho dinero. El respeto es mejor que la plata y que el oro.
Aleo ho tsara laza toy izay ho be harena, Ary tsara ny fitia noho ny volafotsy sy ny volamena.
2 Los ricos y los pobres tienen algo en común: el Señor es su creador.
Mihaona ny manan-karena sy ny malahelo; Fa Jehovah no Mpanao azy roa tonta.
3 Si eres prudente, verás venir el peligro y te apartarás; pero los necios siguen sin cuidado y sufren las consecuencias.
Ny mahira-tsaina mahatsinjo ny loza ka miery; Fa ny kely saina kosa mandroso ka voa.
4 Si eres humilde y respetas al Señor, tu recompense será la riqueza, el honor y la vida.
Ny valin’ ny fanetren-tena sy ny fahatahorana an’ i Jehovah Dia harena sy voninahitra ary fiainana.
5 Solo hay espinas y trampas en el camino de los corruptos. Los que estiman sus vidas se mantendrán lejos de ellos.
Tsilo sy fandrika no amin’ ny alehan’ ny maditra; Fa izay te-hiaro ny ainy dia manalavitra izany.
6 Enseña a los niños el modo correcto de vivir, y cuando crezcan, seguirán viviendo en rectitud.
Zaro amin’ izay lalana tokony halehany ny zaza, Ka na rehefa antitra aza izy, dia tsy hiala amin’ izany.
7 El rico gobierna al pobre, y los que piden dinero prestado son esclavos de los prestamistas.
Ny manan-karena dia manapaka ny malahelo, Ary izay misambotra dia mpanompon’ ny mampisambotra.
8 Los que siembran injusticia, cosecharán desastre. Y los golpes que dan a otros, cesarán.
Izay mamafy heloka dia hijinja fahoriana, Ary ho levona ny tsorakazon’ ny fahatezerany.
9 Si eres generoso, serás bendecido por compartir tu comida con los necesitados.
Izay manana maso miantra hotahina, Satria anomezany ho an’ ny malahelo ny haniny.
10 Deshazte de los burlones y acabarás con el conflicto. Entonces no habrá discusiones ni insultos.
Roahy ny mpaniratsira, dia ho afaka ny fifandirana, Eny, hitsahatra ny ady sy ny fahafaham-baraka.
11 Todo el que estima la sinceridad y habla con cortesía, tendrá al rey como amigo.
Izay tia fahadiovam-po, dia milaza soa ny molony. Sady sakaizan’ ny mpanjaka izy.
12 El Señor cuida del conocimiento, pero se opone a las palabras de los mentirosos.
Ny mason’ i Jehovah miaro ny manam-pahalalana; Fa ny tenin’ ny mpivadika dia foanany.
13 Los perezosos dicen: “Hay un león allá afuera. ¡Si salgo podría morir!”
Hoy ny malaina: Misy liona any ivelany; Ho fatin’ ny sasany any an-dalambe aho.
14 Las palabras seductoras de una mujer inmoral son como una trampa peligrosa. Si el Señor está enojado contigo, caerás en la trampa.
Ny vavan’ ny vehivavy jejo dia lavaka lalina; Izay voaozon’ i Jehovah no ho latsaka ao.
15 Los niños son ignorantes por naturaleza. La corrección física les ayudará a entrar en razón.
Miraikitra amin’ ny fon’ ny zaza ny hadalana; Fa ny tsorakazo famaizana no hampanalavitra izany aminy.
16 Si oprimes al pobre para hacerte rico, o si eres generoso con el rico, terminarás siendo pobre tú mismo.
Izay mampahory ny malahelo dia mampitombo ny hareny; Fa izay manome ho an’ ny manana kosa dia mampihena ny hareny.
17 Atiende y escucha las palabras de los sabios. Medita cuidadosamente en mis enseñanzas,
Atongilano ny sofinao, ka henoy ny tenin’ ny hendry, Ary ampitandremo ny fahalalako ny fonao;
18 porque es bueno que guardes estas palabras en tu mente para que estés listo para compartirlas.
Fa mahafinaritra raha voatahirinao ao an-kibonao izany, Koa aoka samy ho eo amin’ ny molotrao.
19 Hoy te explico hoy para que confíes en el Señor. ¡Sí, a ti!
Hianao dia ianao no nampahafantariko izany, Mba hitokianao amin’ i Jehovah.
20 ¿Acaso no he escrito para ti treinta consejos de sabiduría?
Tsy efa nanoratra zava-tsoa ho anao va aho, Izay misy hevitra tsara sy fahalalana,
21 Son para aclararte lo recto y verdadero, a fin de que puedas dar una explicación veraz a aquellos a que te enviaron.
Mba hampahafantariko ny fahamarinan’ ny teny mahatoky ianao, Sy hahazoanao teny holazaina amin’ izay naniraka anao?
22 Pues no debes robarle al pobre solo porque es pobre; y no deberías sofocar en la corte a los de menos recursos,
Aza manosihosy ny malahelo, saingy malahelo izy; Ary aza dia manifakifa ny ory eo am-bavahady;
23 porque el Señor peleará su caso, y recuperará lo que les hayan robado.
Fa Jehovah anie ka hisolo vava azy amin’ ny adiny. Ary hanimba ny ain’ izay manimba azy.
24 No te hagas amigo de quien se enoja fácilmente. No se asocies con personas irascibles,
Aza misakaiza amin’ ny olona mora tezitra, Ary aza miara-dia amin’ ny olona foizina,
25 para que no aprendas a ser como ellos y no destruyas tu vida.
Fandrao ianao mianatra ny fanaony Ka mahazo fandrika ho an’ ny ainao.
26 No te comprometas con apretón de manos a ser fiador de otro,
Aza mety ho isan’ ny mifandray tanana, Na izay mianto-trosa;
27 porque si no puedes pagar, ¿por qué tendrían que embargar tu cama?
Raha tsy manan-kaloa ianao, Nahoana no dia halainy ny lafika andrianao?
28 No muevas los hitos fronterizos que establecieron tus antepasados.
Aza manakisaka ny fari-tany ela, Izay naorin’ ny razanao.
29 Si ves a alguien con talento en su trabajo, notarás que trabajará para reyes y no para la gente común.
Mahita olona mailaka amin’ ny raharahany va ianao? Eo anatrehan’ ny mpanjaka no hitsanganany, Fa tsy hitsangana eo anatrehan’ ny olona ambany izy.