< Proverbios 21 >

1 El Señor dirige las decisiones del rey como si fuera una corriente de agua, enviándola en la dirección que él quiere.
Chuny ruoth ni e lwet Jehova Nyasaye, ochike mana kaka kuonde ma pi luwo kendo kaka ohero owuon.
2 La gente cree que lo que hace es lo correcto, pero el Señor mira sus motivos.
Yore duto mag dhano nenorene ni nikare, to Jehova Nyasaye ema pimo chuny.
3 Hacer lo recto y justo agrada al Señor más que los sacrificios.
Timo gima kare kod mowinjore ema Jehova Nyasaye oyiego moloyo misango.
4 El orgullo y la arrogancia son los pecados que guían la vida de los malvados.
Wangʼ teko, chuny mar sunga kod taya mar jo-mahundu, gin richo!
5 Los que hacen planes con anticipación y trabajan arduamente tendrán abundancia. Mientras que los que actúan precipitadamente terminarán en la pobreza.
Chenro mag ngʼat matiyo matek kelo ohala to chutho e kaka rikni kelo chan.
6 El dinero que se obtiene con mentiras es como el humo en el viento. Su búsqueda terminará en muerte.
Mwandu moyudi gi lep mariambo en mana tho malal piyo kendo en obeto mar tho.
7 La destrucción causada por los malvados los destruirá, y será por negarse a hacer lo correcto.
Timbe mahundu mar joricho biro terogi mabor magilal; nimar gidagi timo gima kare.
8 Los culpables viven vidas torcidas, pero los inocentes siguen caminos rectos.
Yor ngʼat ma jaketho ogondore, to kit ngʼat makare oriere tir.
9 Es mejor vivir en un rincón del terrado, que compartir toda una casa con una esposa conflictiva.
Ber dak e kona mar wi ot moloyo dak gi dhako maralep.
10 Los malvados se alegran haciendo el mal, y no les importa el mal que le causan a los demás.
Ngʼat ma timbene richo ohero richo; jabute ok yud ngʼwono kuome.
11 Cuando un burlador es castigado, un inmaduro puede aprender sabiduría. Cuando los sabios son educados, obtienen conocimiento.
Ka okum ngʼat ma jaro ji, to joma ngʼeyogi tin yudo rieko, ka ngʼat mariek opuonji, to oyudo ngʼeyo.
12 El Dios de justicia ve lo que sucede en las casas de los malvados, y los derriba hasta el desastre.
Ngʼat Makare ongʼeyo od ngʼat ma timbene richo kendo otero ngʼat marach e kethruok.
13 Si te rehúsas a escuchar el lamento de los pobres, tampoco tus lamentos serán oídos.
Ka ngʼato odino ite ne ywak mar jachan, en owuon bende obiro ywak to ok nodwoke.
14 Un regalo dado en secreto calma la ira, y un botín oculto apacigua el furor.
Mich mochiw lingʼ-lingʼ kweyo mirima to asoya mopandi ei law jiwo mirima maduongʼ.
15 Cuando se hace justicia, los justos se alegran; pero los que hacen el mal se espantan.
Ka adiera onenore, to joma timbegi nikare bedo mamor to joma timbegi richo to yudo bwok.
16 El que se desvía del camino del entendimiento termina con los muertos.
Ngʼat moweyo yor winjo wach dhiyo kar yweyo mar oganda mar joma otho.
17 Si amas el placer, te volverás pobre. Si amas el vino y el aceite, nunca llegarás a ser rico.
Ngʼat mohero budho biro bedo jachan; ngʼat mohero divai kod moo ok nyal bedo ja-mwandu.
18 Los que pagan el precio son los malvados y no los justos; también pagan los mentirosos y no los que viven en rectitud.
Jomaricho bedo resruok mar joma kare; to jogo ma ok jo-adiera ne joma oriere tir.
19 Es mejor vivir en un desierto que con una esposa conflictiva y de mal temperamento.
Ber dak e thim motwo moloyo dak gi dhako ma jadhawo kendo ma ja-mirima.
20 Los sabios retienen su riqueza y el aceite que poseen, pero los tontos gastan todo lo que tienen.
Od ngʼat mariek opongʼ kod chiemo gi moo moyier, to ngʼat mofuwo chamo gik moko duto ma en-go.
21 Si procuras la bondad y el amor fiel, hallarás vida, prosperidad y honra.
Ngʼatno maluwo tim makare kod hera yudo ngima, mwandu gi luor.
22 Los sabios pueden conquistar la ciudad de los guerreros fuertes, y derribar las fortalezas que creen que los protegen.
Ngʼat mariek kawo dala ngʼat maratego kendo omuko dhorangeye matek magiketoe genogi.
23 Si cuidas tus palabras, te librarás de muchos problemas.
Ngʼatno marito dhoge kod lewe ritore kuom masiche.
24 Burlador orgulloso y presumido es el nombre del que actúa con arrogancia insolente.
Ngʼat ma jasunga kendo jawuorre “Jajaro” e nyinge; otingʼore malo ka osungore malich.
25 Los holgazanes morirán de hombre por negarse a trabajar.
Dwaro mar jasamuoyo biro bedo thone owuon; nikech lwetene odagi tich.
26 Hay quienes solo quieren tener más, pero los justos dan con generosidad.
Odiechiengʼ duto odwaro mangʼeny, to ngʼat makare chiwo maonge giko.
27 Los sacrificios de los malvados son detestables, y peor aún es cuando los traen con motivaciones malvadas.
Misango mar jaricho ok ber, onyalo bedo marach maromo nade ka ochiwe gi paro marach!
28 Las mentiras de los testigos falsos se desvanecen, pero las palabras del testigo fiel permanecerán.
Janeno ma ja-miriambo biro lal; to ngʼat mawinje ibiro tieko chutho.
29 Los malvados actúan sin vergüenza alguna, pero los justos cuidan cada cosa que hacen.
Ngʼat ma jaricho wangʼe tek to ngʼat moriere tir tiyo gi paro e yorene.
30 Toda la sabiduría, entendimiento e instrucción que puedas lograr no son nada delante del Señor.
Onge rieko, onge neno matut, onge chenro manyalo loyo Jehova Nyasaye.
31 Puedes alistar tu caballo para la batalla, pero la victoria es del Señor.
Inyalo yiko faras ne ndalo mar lweny; to loyo lweny en mar Jehova Nyasaye.

< Proverbios 21 >