Proverbios 20
1 El vino te transforma en un burlador, y el alcohol te vuelve agresivo. Si te dejas engañar por la bebida, eres un tonto.
Wino [jest] szydercą, mocny trunek – wrzaskliwy, a każdy, kto zostaje zwiedziony przez nie, jest niemądry.
2 Cuando un rey se enoja en gran manera, se escuchará como un león rugiente. Quien haya causado su enojo corre el riesgo de ir a la muerte.
Strach, [który budzi] król, jest jak ryk lwa; kto go rozgniewa, grzeszy przeciwko swojej duszy.
3 Evitar el conflicto es hacer lo correcto. Pero los necios se apresuran a iniciar la discusión.
Zaprzestać sporu jest zaszczytem dla człowieka, ale [każdy] głupiec się w niego wdaje.
4 Los holgazanes no salen a sembrar cuando deberían. Por eso, cuando llega la cosecha, no tienen nada que recoger.
Leniwy nie orze z powodu zimna; dlatego będzie żebrać we żniwa, ale nic nie [otrzyma].
5 Descubrir lo que piensan los demás es como mirar en aguas profundas. Pero el que tiene entendimiento los conocerá.
Rada w sercu człowieka jest jak głęboka woda, lecz człowiek roztropny zaczerpnie jej.
6 Muchos te dirán que son leales, pero ¿podrás hallar a una persona digna de confianza?
Większość ludzi przechwala się swoją dobrocią, ale wiernego człowieka któż znajdzie?
7 El pueblo de Dios vive con honestidad. ¡Cuán felices son sus hijos si siguen tal ejemplo!
Sprawiedliwy postępuje uczciwie, błogosławione [są] po nim jego dzieci.
8 Cuando el rey se sienta a emitir un juicio, puede ver lo que no está bien.
Król siedzący na swoim sędziowskim tronie rozprasza swoimi oczami wszelkie zło.
9 ¿Quién puede decir: “Estoy seguro de que mi conciencia está limpia y estoy limpio de pecado”?
Któż może powiedzieć: Oczyściłem swoje serce, jestem czysty od swego grzechu?
10 El Señor aborrece el peso falso así como la medida falsa.
Dwojakie odważniki i dwojaka miara – obydwa budzą odrazę w PANU.
11 Hasta los niños revelan su carácter por lo que hacen, ya sean acciones buenas o malas.
Nawet dziecko poznaje się po uczynkach, czy jego czyn jest czysty i prawy.
12 El Señor nos dio orejas para oír y ojos para ver.
Ucho, które słyszy, i oko, które widzi, oba uczynił PAN.
13 Si te gusta dormir, terminarás pobre. Levántate y trabaja, para que tengas qué comer.
Nie kochaj spania, byś nie zubożał; otwórz oczy, a nasycisz się chlebem.
14 “Es basura”, dice el que compra, pero luego se jacta delante de otros de haber hecho un buen negocio.
[To] liche, [to] liche, mówi kupujący, ale chwali się, gdy odchodzi.
15 Hay oro y muchas piedras preciosas. Pero hablar con sensatez es la joya más valiosa.
Istnieje złoto i obfitość pereł, ale wargi rozumne są kosztownym klejnotem.
16 Si alguno sirve como codeudor de un extranjero dando su abrigo como garantía de pago, asegúrate de tomarlo. ¡Toma todo lo que haya sido entregado como pago a favor de un extranjero!
Zabierz szatę tego, [który ręczył] za obcego, a od tego, [który ręczył] za cudzą kobietę, zabierz zastaw.
17 La comida que es producto del fraude puede tener un dulce sabor, pero después verán sus bocas llenas de gravilla.
Chleb oszustwa smakuje człowiekowi, ale potem jego usta będą napełnione piaskiem.
18 Con el consejo sabio, los planes son exitosos. Si vas a la guerra, asegúrate de tener la instrucción correcta.
Zamysły są utwierdzone dzięki radzie, a wojnę prowadź z rozwagą.
19 El chismoso anda de aquí para allá revelando secretos. Aléjate de aquellos que hablan mucho.
Plotkarz zdradza tajemnice; dlatego nie zadawaj się z tym, który pochlebia wargami.
20 Todo aquél que maldice a su padre o a su madre apaga su luz y terminará en oscuridad absoluta.
Kto złorzeczy swemu ojcu albo matce, tego pochodnia zgaśnie w gęstych ciemnościach.
21 La riqueza rápida no te hará bien al final de cuentas.
Dziedzictwo prędko nabyte na początku nie będzie błogosławione na końcu.
22 No digas: “Me pagarás por este mal que me has hecho”. Déjaselo al Señor, y él te ayudará.
Nie mów: Odpłacę złem. Czekaj na PANA, a wybawi cię.
23 El Señor aborrece el peso incorrecto. No está bien usar peso falso.
Dwojakie odważniki budzą odrazę w PANU, a fałszywa waga nie jest dobra.
24 El Señor nos muestra el camino a seguir, ¿por qué habríamos de decidir nosotros mismos?
Od PANA pochodzą drogi człowieka; jakże może człowiek zrozumieć własną drogę?
25 Es un error hacerle una promesa al Señor y luego arrepentirnos de lo que hemos prometido.
Sidłem dla człowieka jest pożreć to, co święte, i zastanowić się dopiero po złożeniu ślubów.
26 Un rey sabio separa a los malvados con un aventador y luego los castiga cuando hace el trillado.
Mądry król rozprasza niegodziwych i wywiera na nich zemstę.
27 La luz del Señor brilla en la conciencia, revelando nuestros más profundos pensamientos.
Duch człowieka [jest] pochodnią PANA, [która] bada wszystkie skrytości wnętrza.
28 El amor fiel y la lealtad mantienen al rey a salvo. El amor fiel es el fundamento de su gobierno.
Miłosierdzie i prawda strzegą króla, a jego tron oparty jest na miłosierdziu.
29 Los jóvenes valoran su fuerza, pero los ancianos estiman más la sabiduría que viene con los años.
Chlubą młodzieńców jest ich siła, a ozdobą starców – sędziwość.
30 Los azotes espantan la maldad; los golpes limpian hasta adentro.
Siność ran oczyszcza zło, a razy – głębię wnętrza.
